Informacje i wiadomości z Częstochowy oraz regionu częstochowskiego

Jak tworzyły się miasta? Do wieku XIX głównym czynnikiem miastotwórczym był handel – stąd symboliczne znaczenie rynku – jako centralnego miejsca wymiany handlowej. W XIX w. ważniejszym czynnikiem miastotwórczym okazał się przemysł. Znamy dziesiątki miast w Polsce powstałych w cieniu fabrycznych kominów – Łódź, Katowice, Chorzów, Żyrardów… I Częstochowa. Tak – na swój sposób Częstochowa współczesna swój krajobraz zawdzięcza przemysłowi.
Z handlu powstały dwa miasta – Częstochowa nad Wartą i Częstochówka pod murami klasztornymi. W początkach naszego wieku kształt naszego miasta opierał się na historycznej osi Wschód – Zachód łączącej owe miejsca. Rozwój przemysłu – zwłaszcza huty – zmienił orientację. Oś rozwojowa miasta to Północ – Południe.

Po 1989 roku część dawnych domów komunalnych, wraz z lokatorami
z tzw. kwaterunku trafiła w prywatne ręce. Na mocy ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, z 2 lipca 1994 roku, lokatorzy ci byli zobowiązani płacić właścicielowi czynsz regulowany, ustalany przez radę danej gminy. Stawka czynszu regulowanego jest ściśle określona i zawiera w sobie m.in. opłaty za wc, c.o., gaz, łazienkę (razem czy osobno) itp. Maksymalny czynsz regulowany nie może przekraczać w stosunku rocznym 3% wartości odtworzeniowej lokalu (Art. 25, pkt 2 Ustawy).
W 1997 roku przepis ten przestał się podobać gdyńskim właścicielom nieruchomości, którzy zaskarżyli uchwałę Rady Miasta do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. Gdynianie uznali, że uchwała narusza prawo, zaliczając ich domy do zasobów mieszkaniowych gminy, zmuszając ich tym samym – bezprawnie – do stosowania czynszów regulowanych. NSA przyznał rację właścicielom. I wtedy zaczęła się “polka”.
Lokalne Zrzeszenie Właścicieli Nieruchomości w Częstochowie, powołując się na orzeczenie gdańskiego NSA /sygn. akt II SA/Gd 1703/96/, uznało, że ustalony przez gminę, tj. Radę Miasta czynsz odnosi się tylko do lokali mieszkalnych stanowiących zasób gminy, własność Skarbu Państwa państwowych osób prawnych lub osób prawnych prowadzących eksploatację budynków w celach niezarobkowych /art. 56 ust.2 w zw. z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 2.07. 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych – Dz.U. nr 105, poz. 509 z późniejszymi zmianami/ – napisał w imieniu Zrzeszenia, Ryszard Gliński, Prezes Zarządu. Na tej podstawie LZWN postanowiło podnieść czynsz. Nowa stawka zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 1999 roku.

Pani Kazimiera mieszka w dwóch izbach z “przedpokojem”. W jednej ma urządzoną kuchnię, w drugiej pokój. Pomimo niezłej, wiosennej pogody w pomieszczeniach czuć stęchliznę i wilgoć. I nie ma się co dziwić. Ściany pokrywają kropelki wody, spod farby wyłazi pokaźnych rozmiarów grzyb. Podłoga jest podłogą tylko z nazwy; wygląda tak, jakby żył pod nią jakiś ogromnych rozmiarów turkuć – podjadek – to już nie wypaczone deski, to wprost koleiny.
Po mieszkaniu oprowadza mnie 77-letnia kobieta, o kulach, z pierwszą grupą renty inwalidzkiej. – O, widzi pani, te drzwi, to zięć mi zrobił, bo te tutaj zupełnie sparciały i mogły wpaść do środka, już się w ogóle nie zamykały, a wie pani jaka to dzielnica… Tuż nad feralnymi drzwiami – dziura. No, nie na wylot, gdzieżby… Odpadł “jedynie” kawał kamiennego stropu – zaledwie jakiś metr kwadratowy. Spadając mógł pewnie zabić, ale kogo to obchodzi, przecież mieszkańcy są już i tak “na wymarciu”. Z owej dziury wystają sobie teraz jakieś kable, może z prądem, ale… Pani Kazimiera płaci za swoje “salony” 100 złotych. Mieszkanie otrzymała z przydziału, więc jest nie do ruszenia, co innego jej córka, która zawarła “głupią umowę”.

Stanowisko rektorów państwowych akademickich szkół wyższych województwa śląskiego i opolskiego wobec planów powołania Uniwersytetu państwowego w Częstochowie.

– Rano jak mi się nudzi przerzucam kanały i oglądam co się da – mówi jeden z Młodych na temat Big Brother (B.B.). – Wszyscy o tym mówią, wszyscy tym żyją – dodaje ktoś inny. – Za mało czasu telewizja przeznacza na Big Brother, powinien być emitowany cały czas antenowy – kolejny głos w dyskusji. – Niektórzy nie oglądają B.B., ale też wiedzą co dzieje się w domu Wielkiego Brata, bo inni o tym cały czas mówią – dodaje Student, który jest przeciwko tego typu programom. – Uważam, że to tylko zabawa – powiedziała jedna z zapytanych. – To bardzo interesujące, można obserwować zachowania ludzi. – To duże wyzwanie i po prostu dobra zabawa – powiedział uczeń Gimnazjum.
To tylko głos w dyskusji na temat wspomnianego programu. Zwrócę uwagę na kilka spraw.

Śledząc zmiany w przymyśle częstochowskim w ciągu ostatniego stulecia, obserwujemy wciąż zmieniające się oblicze miasta. Przypomnieliśmy w poprzednim odcinku tradycje górnictwa. Dziś przypomnijmy, że Częstochowa była w pierwszym rzędzie przez wiele lat ośrodkiem przemysłu włókienniczego.
Okręg częstochowski, z Myszkowem i Zawierciem, był jeszcze przed wojną drugim w naszym kraju, po okręgu łódzkim, zagłębiem produkcji włókna i tekstylii. W naszym mieście w 1928 r. 18 tys. ludzi zatrudnionych było w przemyśle włókienniczym. W 1963 zatrudnienie w włókiennictwie wynosiło 16,5 tys., w przemyśle ciężkim – 11,8 tys. A zatem, zarówno przed I, przed II, jak i po II wojnie światowej przemysł tekstylny był głównym miejscem zatrudnienia dla częstochowian.
Był też branżą w największym stopniu wpływającą na oblicze miasta. Przypomnijmy chociażby, że nasze Aleje Najświętszej Marii Panny wytyczono i przeznaczono przy nich parcele pod domy fabrykantów – sprowadzanych z Czech i Niemiec tkaczy… Największy rozwój nastąpił w latach 80-90-tych XIX w. Na obrzeżach miasta, przy nurtach Warty, Konopki i Stradomki wyrosły czerwone mury wielkich fabryk.

Marcin Pospieszalski: – Chciałem z góry powiedzieć, że nie wszystko powiem, bo tu jest moja żona!
Grzegorz Ułamek: – Przynajmniej to co powiesz, będzie prawdziwe. Jak w Waszej rodzinie rozpoczął się fenomen muzykowania?
MP: – Mama i tata pochodzili z rodzin mieszczańskich, w których była tradycja muzykowania, grania na instrumentach. Pianino, które znajdowało się w naszym domu stało od pierwszych dni małżeństwa moich rodziców. Ojciec grał na skrzypcach. Mama pomiędzy śniadaniem, obiadem, kolacją, a kombinowaniem, żeby było co do garnka włożyć dla naszej dziewiątki miała jeszcze czas, żeby malować i grać na pianinie. Wzrastaliśmy w takiej atmosferze. U nas w domu więcej było jednak plastyki i rysowania. Tata jest architektem.
– W domu Pospieszalskich, przy kościele św. Barbary, człowiek czuje się jak w kościele. Nawet w kościołach dziś nie ma tyle fresków co tam…
MP: – Tak, to prawda. Tata z innymi plastykami ćwiczyli po prostu technikę fresku. Pierwszym dzieckiem moich rodziców był Antoni, dlatego freski przedstawiają sceny z życia św. Antoniego. Są stylizowane na Giotta.
– Wróćmy do Waszej historii.
MP: – Wzięliśmy się za granie muzyki rozrywkowej na gitarach. To była epoka The Beatles, The Rolling Stones. Zacząłem grać na gitarze w wieku sześciu lat. Janek, najstarszy – 17 latek – przyniósł do domu pierwszą gitarę. Później kilka gitar zrobił sam. Jednej z nich tata mało co mu nie rozbił na głowie. To był przełom lat 60. i 70. Szaleństwo! Janek kiedyś zachorował. Nikt z nas jeszcze na gitarach nie umiał grać, ale Paweł już kilka chwytów od Janka podpatrzył. I mówi: zrobimy Jankowi niespodziankę. Nauczył nas paru chwytów. Przygotowaliśmy piosenkę Beatlesów. Nie rozumiałem żadnych słów. Nauczyłem się na pamięć, poszliśmy i zaśpiewaliśmy bratu. Janek był wniebowzięty. Powiedział, że założymy zespół. Od razu wzbudzaliśmy sensację, choć umieliśmy zaledwie trzy chwyty.
– Czy nazwa Waszej pierwszej inicjatywy – “Niedzielna Szkółka Ojca Stanisława” – była związana z postawą taty?
MP: – Tata na początku bardzo oponował, ale jak zobaczył, że to jest walka z wiatrakami, to zaczął nam pisać teksty do utworów. Przez dwa lata graliśmy na różnych festiwalach studenckich. Zapraszali nas. To była sensacja – dzieci grają! Janek był kierownikiem zespołu. Mieliśmy tylko problem z perkusistą, którym miał być najstarszy Antek. Ale on się nie chciał w to bawić. Musieliśmy zatrudnić sąsiada. Sama rodzina i sąsiad. Wyrzuciliśmy go jednak z zespołu, bo ojciec mu obiecał, że jak obetnie sobie włosy, to mu kupi narty. I ojciec mu kupił narty. A jak obciął włosy, to musieliśmy go wyrzucić. Trudna rada. W 1972 roku graliśmy w klubie studenckim “Spirala” w Gliwicach. Po koncercie, redaktor gazety “Za i przeciw” napisał, że dzieci są zmanierowane i już im więcej nic nie pomoże!

Rozmowa z prof. Ryszardem Szwedem, rektorem Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie

Zakład Medycyny Szkolnej musi zmniejszyć o 1/4 liczbę higienistek w szkołach. Śląska Kasa Chorych przeznacza na jednego ucznia zaledwie 1 zł i 50 groszy!

Sto lat temu Częstochowa należała do ośrodków przemysłowych najdynamiczniej rozwijających się w Królestwie Polskim. W ciągu jednego pokolenia awansowała z małego, prowincjonalnego miasta do pierwszej dziesiątki największych polskich miast.
Dzieje naszego przemysłu, to fascynująca opowieść. Za suchymi liczbami statystycznymi kryją się sukcesy i dramaty poszczególnych ludzi. Spróbujmy opowiedzieć o niektórych…
Zacznijmy od statystyki. W 1999 r. w krajowym rejestrze podmiotów gospodarczych (REGON) z naszego miasta zarejestrowanych było 26 057 firm. W tym 4837 firm posiadających osobowość prawną i 21 220 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Wśród firm mieliśmy (dane z 1999 r.) 13 przedsiębiorstw państwowych, 22 spółki Skarbu Państwa, 52 spółki z przewagą kapitału państwa, 7 spółek samorządu terytorialnego, 1013 spółek z kapitałem prywatnym polskim, 251 spółek z kapitałem zagranicznym.
Zatrudnienie ogółem – 80 467 osób, w tym 37 274 w sektorze publicznym i 43 193 w prywatnym. W przemyśle zatrudnionych było 29 872 osób (37,1%); średnie wynagrodzenie wynosiło 1612 zł miesięcznie brutto. Zatrudnienie w przemyśle nadal ma pozycję dominującą, kolejne miejsca zajmuje handel (11,2%), edukacja (10%), ochrona zdrowia. Najwyższe zarobki w 1999 r. dotyczyły administracji (2202 zł miesięcznie brutto) i pośrednictwa finansowego (2040 zł). Najniższe, to pracownicy hoteli i restauracji (1038 zł) oraz handlu (1253 zł). Wynagrodzenie w przemyśle nieznacznie przekraczało średnią, wynoszącą 1563 zł.
Współczesną statystykę porównajmy z przeszłością. W 1901 r. przemysł częstochowski reprezentowało 111 fabryk zatrudniających 7 158 robotników. Dodatkowo istniało 1255 firm rzemieślniczo-handlowych. Rzemiosło zatrudniało 2518 ludzi. Częstochowa liczyła wówczas 47,5 tys. mieszkańców. W 1928 r. Częstochowa liczyła 115 tys. mieszkańców, zatrudnienie w przemyśle wynosiło 37 tys. Zatem było większe niż dziś przy liczbie mieszkańców 256 tys. W 1962 r. ogólna liczba zatrudnionych w Częstochowie wynosiła 80 600 osób. Pracowało zatem, w mieście liczącym 170 tys. mieszkańców, prawie tyle samo osób co dziś. Przemysł zatrudniał 33,5 tys. ludzi.