Portret Pani Barbary Kubickiej buduję w oparciu o pamięć własną oraz o wspomnienia innych świadków. Po latach wracają do mnie pewne zdarzenia i sytuacje.
„Żyć za swe czasy
czcić czasy odległe”
Wincenty Pol
Historia jest częścią każdego człowieka. Dlatego warto kultywować wspomnienia o ludziach, wydarzeniach, ich dokonaniach. Do grona osób godnych podziwu i szacunku należała Pani doktor Barbara Kubicka-Czekaj, wyjątkowa osobowość i umysł. Jej życie było świadectwem ogromnej pracowitości i wytrwałości. Nie pozwalała na to, aby czas biernie i nieśpiesznie przeciekał przez palce. Skrupulatnie wykorzystywała każdą chwilę na pisanie, czytanie i popularyzowanie wiedzy literackiej.
Portret Pani Barbary Kubickiej buduję w oparciu o pamięć własną oraz o wspomnienia innych świadków. Po latach wracają do mnie pewne zdarzenia i sytuacje.
Autorka „Syzyfa w Tartarze” bardzo często odwiedzała Bibliotekę przy Al. NMP. Miejscem stałych Jej wizyt były czytelnie, gdzie spędzała długie godziny. Jawi mi się, jako starsza pani, zawsze skupiona, skoncentrowana i otoczona bohaterami romantycznymi oraz postaciami literackimi. Całkowicie oddana pasji poszukiwawczej, docierała do prawd i faktów, które były pomijane przez historię, a którymi później dzieliła się z czytelnikami. Do końca swoich dni Pani Kubicka pozostała rozmiłowana w literaturze. Jej wiernymi i niezawodnymi towarzyszami, na co dzień, były książki, które w zaciszu domowym zajmowały miejsce pierwsze i ważne.
Pisarz i publicysta, Andrzej Kalinin, w artykule poświęconym Barbarze Kubickiej-Czekaj zaznaczył: „Chociaż jest na emeryturze, po prawie pięćdziesięciu latach pracy pedagogicznej, wciąż Jej mało życia, nowych odkryć literackich i nowych przyjaźni. Bo wciąż potrafi pięknie pisać i żyć”. Słowa pisarza odzwierciedlały charakter i potrzeby tej niezwykłej częstochowianki. Po swych dziewięćdziesiątych pierwszych urodzinach rozpoczęła cykl spotkań w Gaude Mater. Okazała się niewyczerpanym źródłem pamięci i wiedzy. Gawędy humanistyczne i historyczne, opowiadane przez doktor Kubicką wzbudzały zainteresowanie, ciekawość i sympatię.
Barbara Kubicka-Czekaj urodziła się w 1924 roku w Sędziszowie Kieleckim. Ojciec był wzorem dobrego pedagoga i wychowawcy. Rodzice otaczali córkę miłością i troską. Od najmłodszych lat, Barbara wykazywała duże zdolności poznawcze oraz zainteresowanie literaturą
i muzyką. Z domu rodzinnego wyniosła poczucie odpowiedzialności, sprawiedliwości i obowiązku pracy. Niemal całe życie (wyjąwszy lata spędzone na Kielecczyźnie) przeżyła w Częstochowie, z którą związała się na dobre i na złe. Przez kilkadziesiąt lat niosła swój los odważnie, zawsze z podniesionym czołem, mimo pojawiających się przeciwności dnia codziennego.
Miała piętnaście lat, gdy wybuchła wojna. Doświadczenia wojenne uznała za życiowo ważne. Mimo ogromnego zagrożenia i niepewności jutra, Barbara uczęszczała na tajne komplety nauczania u sióstr Nazaretanek, gdzie również pracowała jako nauczycielka. Maturę zdała w Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego w Częstochowie. Dalszą wiedzę zdobywała na wydziale filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Była studentką m.in.
prof. Zenona Klemensiewicza, prof. Romana Ingardena, natomiast pracę magisterską z zakresu historii literatury pisała pod kierunkiem prof. Stanisława Pigonia.
Jako polonistka związała się z wieloma częstochowskimi szkołami średnimi. Pracowała w Technikum Hutniczym, Technikum Górnictwa Rud, Liceum Plastycznym. W latach 1972-1991 wykładała m.in. metodykę nauczania języka polskiego oraz wychowanie estetyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej (obecnie Uniwersytet Jana Długosza). W 1979 roku, na Uniwersytecie Łódzkim, uzyskała stopień doktora za pracę o Józefie Grajnercie – działaczu oświatowym, etnografie, pisarzu i tłumaczu.
Przez dziesiątki lat służyła pokoleniom polskiej młodzieży, bo nauczanie dla doktor Barbary Kubickiej było prawdziwym powołaniem. Swoim uczniom, studentom zaszczepiała miłość do literatury, a także zainteresowania literackie. Chętnie podsuwała ciekawe książki i tematy do samodzielnego studiowania. Wyczulona na poprawność językową rozbudzała wrażliwość na piękno języka polskiego.
Bogate życie zawodowe Barbary Kubickiej ściśle splotło się z aktywną pracą w Częstochowskim Oddziale Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. Powołanie do funkcjonowania Oddziału było wielką zasługą innego znakomitego polonisty i pedagoga, Józefa Mikołajtisa. Oddział szybko stał się ważnym ośrodkiem życia kulturalnego i naukowego
w Częstochowie. Barbara Kubicka-Czekaj nieprzerwanie przez kilkadziesiąt lat pracowała w Zarządzie Oddziału, którego kierownictwo objęła w 1991 roku.
Doktor Kubicka jest autorką licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych
z zakresu historii, literatury dziewiętnastego wieku oraz wydarzeń regionalnych. Możemy je odnaleźć w „Roczniku Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, „Almanachu Częstochowy”, „Ziemi Częstochowskiej”, „Plastyce i Wychowaniu”, „Gazetach Wojennych”, „Korespondencie Paryskim”, „Niedzieli”. Ponadto wiele zagadnień opracowanych przez badaczkę znalazło się w publikacjach książkowych: „Tropem źródła Potopu” (1993), „Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego Konstytucja dla Europy z 1831 roku” (1994), „Syzyf w Tartarze” (2003), „Sienkiewicz o artystach” (2003).
Z nazwiskiem Pani doktor łączy się również intensywna działalność odczytowa prowadzona w Częstochowie, Kaliszu, Toruniu, Łodzi, Paryżu.
Barbara Kubicka-Czekaj odeszła 14 sierpnia 2021 roku w wieku 97 lat. Przez całe swe życie cierpliwie wypełniała „obowiązek serca i obowiązek dnia” w stosunku do rodziny, wychowanków, studentów oraz pracy zawodowej.
Barbara Szymańska
Fot. 1 Barbara Kubicka-Czekaj. Archiwum „Gazety Częstochowskiej”
Fot. 2 Cmentarz Montmartre w Paryżu, pierwotny nagrobek Juliusza Słowackiego. Barbara Kubicka-Czekaj w otoczeniu przyjaciół, w środku grupy, przy biało-czerwonych kwiatach.
Archiwum prywatne autorki.