30 września br. w Olsztynie miała miejsce premiera dramatu Aleksandra Fredry ,,Obrona Olsztyna”. Pomysł przygotowania spektaklu i pokazania go w Olsztynie wyszedł od Wiceministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Posła Szymona Giżyńskiego. Zadanie zrealizowała Fundacja Wspierania Kultury GajArt, której prezesem jest Teresa Dzielska, aktorka Teatru Dramatycznego im. Adama Mickiewicza w Częstochowie. Projekt wsparli: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – dotacja w kwocie 110 tys. zł oraz Urząd Miasta i Gminy Olsztyn – dotacja 30 tys. zł, i już dziś można go zaliczyć do grona wybitych wydarzeń roku.
Spektakl aktorzy wykonali w niezwykłej scenerii zamku w Olsztynie. Tym sposobem tragiczne wydarzenia sprzed blisko pięciu wieków wybrzmiały autentycznie. Sztuka traktuje o obronie zamku przed Austriakami w 1578 roku – dowódcą był wielki polski patriota – starosta Kasper Karliński, który skutecznie odpierał długotrwałe oblężenie wojsk arcyksięcia austriackiego Maksymiliana Habsburga. Najeźdźcy nie mogąc pokonać obrony zamku posunęli się do okrutnego podstępu. Z domu rodzinnego uprowadzili małego syna Karlińskiego i jako żywą tarczę postawili dziecko przed murami twierdzy, żądając od obrońców kapitulacji. Karliński musiał podjąć dramatyczną decyzję i podjął. W imię honoru i dobra Polski postanowił poświęcić swojego syna i nie dopuścił do zdobycia zamku przez wrogów. Podania historyczne głoszą nawet, iż osobiście oddał strzał z armaty zabijając własnego syna. Zamek olsztyński nie został zdobyty przez wojska Habsburgów.
Spektakl jest hołdem dla twórczości Aleksandra Fredry, którego Sejm RP ustanowił patronem roku 2023. Pierwotnie miał się odbyć w jaskini pod twierdzą zamku, którą odrestaurowano. Niestety nadzór konserwatorski w ostatniej chwili cofnął decyzję udostępnienia twierdzy na przedstawienie. Ten krok wprawdzie utrudnił artystom realizację, ale nie zaszkodził spektaklowi. Dramaturgia wybrzmiała dobitnie, realizatorom udało się odtworzyć tragiczne wydarzenia i przenieść licznie przybyłą publiczność w odległy czas historii. Trzeba podkreślić świetną grę aktorską – aktorów Teatru w Częstochowie. Wystąpili: Teresa Dzielska w roli Heleny; Adam Hutyra grał postać Kaspara Karlińskiego; Robert Rutkowski – Chorążego. Był to był prawdziwy popis dramatyzmu i mistrzowskiej kreacji. Głębi przedstawieniu dodają średniowieczne pieśni w wykonaniu kwartetu De Vocalis.
Ruiny zamku w Olsztynie za środki unijne – ponad 12 mln zł – remontuje olsztyńska Wspólnota Gruntowa. Powstały już, m.in., klatka schodowa w baszcie, komnaty z nowymi stropami, platforma widokowa. Wyciągnięto mury, które zyskały przypory, odkopano studnie, odsłonięto jaskinię pod zamkiem. W imieniu Wspólnoty przybyłych gości witała Bernadetta Niemczyk. Burmistrz Miasta i Gminy Olsztyn Tomasz Kucharski z radością dziękował Teresie Dzielskiej za współpracę, a Wiceministrowi Szymonowi Giżyńskiemu za pomysł i wsparcie projektu.
Realizację przedstawienia dofinansowano z budżetu państwa – ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz z budżetu Miasta i Gminy Olsztyn.
