Podsumowując wieloletnie badania naukowe, Muzeum Częstochowskie 23 kwietnia 2022 r. udostępni w jednym ze swoich obiektów – Galerii Dobrej Sztuki – wystawę poświęconą działalności zapomnianej częstochowskiej wytwórni wyrobów ceramicznych CZYN, zrealizowaną w ramach zadania dofinansowanego w programie Wspieranie działań muzealnych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Patronat nad wystawą objęła Redakcja “Gazety Częstochowskiej”.
Od 23 kwietnia do 16 września 2022 roku w Galerii Dobrej Sztuki przy alei NMP 47 będzie udostępniona wystawa Czyn-iąc piękno. Działalność częstochowskiej Fabryki Wyrobów Ceramicznych „Czyn”, zorganizowana w ramach zadania realizowanego w ministerialnym programie Wspieranie działań muzealnych. Ekspozycja oraz towarzyszący jej katalog, o tym samym tytule, zostały dofinansowane ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu (obecnie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego) z Funduszu Promocji Kultury oraz Gminy Miasta Częstochowy.
Fabryka Wyrobów Ceramicznych „Czyn” działała w Częstochowie od listopada 1945 roku i zajmowała się tworzeniem nowoczesnych przedmiotów kultu religijnego. Przez prawie osiem lat działalności pracujący tam wykształceni plastycy, m.in. Wanda Szrajberówna, Zofia Trzcińska-Kamińska, siostra Aniela Józefowicz czy znana częstochowska rodzina Pospieszalskich – Donata i Stanisław, opracowali wiele nowych wzorów figur i płaskorzeźb religijnych oraz uszlachetnili dawne modele. Wszystko było wykonywanie ręcznie, z dbałością o jakość. Zakład został zamknięty w 1953 roku z powodów polityczno-gospodarczych.
W zbiorach rodziny Ostaszewskich, właścicieli Fabryki Wyrobów Ceramicznych „Czyn”, zachowały się oryginalny cennik i katalog wyrobów zawierający ich zdjęcia, które będą pokazywane na wystawie. Wytwórnia nie posiadała firmowego sklepiku, ale ich wyroby można było kupić w kilku miejscach w Częstochowie, a także w Poznaniu, Opolu, Katowicach i Krakowie. W celu pozyskania większej liczby nabywców, produkty prezentowano na licznych wystawach i targach krajowych (w Warszawie, Poznaniu, Gdyni oraz w Częstochowie), a także zagranicznych (w Szwecji, Kanadzie, Brazylii, Francji i Stanach Zjednoczonych).
Wystawa ma na celu przybliżenie działalności zapomnianej wytwórni artystycznej, sylwetek jej założycieli i twórców, a także wpływu, jaki wywarła na lokalne środowisko artystyczne, co dotychczas nigdy nie zostało przebadane.
Historia „Czynu” przedstawiona zostanie na tle przemian zachodzących w sztuce polskiej, a zwłaszcza w środowisku twórczym Częstochowy po roku 1945. Tak szeroki historyczny i kulturowy kontekst pozwoli na przyjrzenie się częstochowskiemu środowisku artystycznemu lat powojennych (powstającym związkom i organizacjom skupiającym lokalnych twórców, edukacji artystycznej, wystawiennictwu) oraz umożliwi zinterpretowanie sposobu funkcjonowania wytwórczości dewocyjnej w czasach PRL-u niejako przez pryzmat działalności „Czynu”.
Na zapowiadanej wystawie prezentowane będą liczne eksponaty ze zbiorów muzealnych, archiwalnych i z kolekcji prywatnych, w tym potomków kierownictwa i artystów „Czynu”, łącznie ponad 120 obiektów. Prace „Czynu” znajdują się w posiadaniu częstochowskiego muzeum od lat 70. XX w. W ostatnim czasie do kolekcji zostało zakupionych kilkanaście wyrobów „Czynu”: figurki, płaskorzeźby i obrazki na szkle. Kilka prac wytwórni pozyskano również w formie darowizny. Niektóre z nich zostały poddane zabiegom renowacyjnym, mającym na celu przywrócenie obiektom walorów ekspozycyjnych. Na wystawie nie zabraknie zdjęć archiwalnych, szkiców, projektów i dokumentów. Zaprezentowany zostanie również, zrealizowany w ramach projektu, około kilkudziesięciominutowy film przybliżający dzieje „Czynu” oraz historię częstochowskiego rynku dewocjonaliów. Materiał ma charakter wspomnieniowy, znalazł się w nim m.in. zapis rozmowy z panią Agatą Ostaszewską – córką Kazimiery i Stanisława Ostaszewskich, kierujących fabryką.
Wystawę dostosowano do potrzeb osób niedowidzących dzięki folderowi wydanemu w alfabecie Braille’a. Ekspozycji będzie towarzyszyć bogato ilustrowany katalog, podsumowujący projekt badawczy i omawiający poszczególne aspekty aktywności wytwórni „Czyn” w obszarach edukacji, wystawiennictwa i popularyzacji dewocjonaliów artystycznych, zawierający wykaz prezentowanych wyrobów.
Otwarcie wystawy odbędzie się 23 kwietnia 2022 roku, w sobotę, o godzinie 17.00 w Sali Reprezentacyjnej w Ratuszu, a następnie ekspozycję będzie można oglądać w Galerii Dobrej Sztuki.
W ramach wydarzenia przeprowadzone zostaną działania edukacyjno-popularyzatorskie, takie jak: oprowadzania kuratorskie po ekspozycji, cykl spotkań i prelekcji pod wspólnym tytułem Przeciw banałowi i tandecie. Zapomniane dziedzictwo fabryki Czyn oraz edukacyjne zajęcia dla dzieci z warsztatami plastycznymi.