Od parafii do parafii w byłym województwie 299)
Północny skraj Olsztyna zamyka dwu ulicowa wieś o nazwie Kusięta. Położona między dwoma uroczyskami jurajskimi, czyli rozległym wzgórzem o nazwie Góry Towarne i rezerwatem przyrody Zielona Góra, opiera się od północy o linię kolejową relacji: Częstochowa – Kielce. Walcząca o swój byt linia jest na odcinku do Koniecpola bardzo zniszczona i pociągi poruszają się na niej wolniej niż w okresie swych początków, czyli jeszcze przed 1. wojną światową. Kolej ta powstała bowiem w 1911 roku, kiedy to zaborca rosyjski postanowił połączyć strategiczną linią Kielce z Częstochową, a dokładniej z istniejącą już od 1903 roku koleją wąskotorową biegnącą z naszego miasta do ówczesnych Herbów Ruskich. Teraz powstaje od Herbów do Kielc kolej szerokotorowa o rosyjskim rozstawie szyn wynoszącym 1524 mm, oraz o długości 125 wiorst, czyli 133.3 km. Cztery lata później Niemcy przekuwają tory tej linii na szerokość „normalną”, czyli 1435 mm. W przypadku tej kolei historia potoczyła się kołem, bowiem w latach 50. ponownie strategia polityczna dosięga tą linię. Otóż dla szybkiej obsługi radzieckich baz wojskowych ulokowanych w ramach Układu Warszawskiego na Dolnym Śląsku zostaje zmodernizowana (dodano drugi tor), a później zelektryfikowana. Jednocześnie w okolicach Kusiąt zostaje zmieniony odcinek biegu tej kolei, tak by omijać Zieloną Górę prosta linią po stronie południowej, zamiast – jak dotychczas – krętym torowiskiem po stronie północnej. W ten sposób uzyskano wolny obszar pod rozbudowę Huty Częstochowa (wówczas Bieruta), a ściśle Walcowni Blach Grubych. Jeszcze dzisiaj okrążając wygodnym duktem leśnym rezerwat przyrody poruszamy się właśnie po nasypie dawnego torowiska, które zbiega się z obecną linią w pobliżu samotnego siedliska. Jest to zmodernizowany domek dróżnika kolejowego, przy którym był wytyczony przejazd przez dawne tory. Natomiast poznany przy tej okazji rezerwat przyrody zajmuje prawie 20 ha leśnego obszaru i powstał w 1953 r. Jego centralnym punktem jest skalne wzgórze o wysokości 345 m. Jeszcze na początku XIX w. wzgórze to pokrywały tylko zarośla, stąd jego ówczesna nazwa to „Goła Skała”. Później przyjęła się nazwa „Góra Krzyżowa” co świadczy o ustawieniu na niej wysokiego krzyża (pod koniec XIX w.). W latach 60. ub. w. zamiast krzyża znalazła się tutaj wieża triangulacyjna, wraz z przeciwpożarowym punktem obserwacyjnym. Obecnie wzgórze to jak i okolica jest szczelnie pokryte liściastym lasem (buk, dąb, grab, klon i lipa – oraz usuwaną sosna) i stąd jego współczesna nazwa to „Zielona Góra”. Dochodząc do skalnego szczytu mijamy charakterystyczny ostaniec (po lewej) o nazwie „Diabelskie Kowadło”. Natomiast na południowym zboczu widoczny jest szeroki otwór prowadzący do poziomej jaskini. Ma ona 70 m długości i wyróżnia się wielu, grubymi kolumnami. Wreszcie po przeciwnej stronie skały znajduje się obszerna pieczara, tworząc naturalne schronisko. Rezerwat osłaniają nie tylko ok. 100-tu letnie drzewa, ale także wiele gatunków roślin – w tym kilkanaście ściśle chronionych. Osobliwością są też liczne gatunki motyli, oraz bardzo rzadkich chrząszczy. Zielona Góra to nie jedyna przyrodnicza osobliwość w pobliżu Kusiąt. Otóż trzeba jeszcze wrócić do przystanku kolejowego w Kusiętach, który stanowi punkt wypadowy do niezwykłych zjawisk jurajskich (krasowych). Prawie wcale nie znane znalazły jednak ostatnio swoje opisy na jednej z tablic ustawionej na nowej ścieżce edukacyjno – przyrodniczej, o której więcej za tydzień.
Andrzej Siwiński