Postać twórcy 1. Dywizji Pancernej, a zarazem związanego przez pewien czas z naszym miastem dowódcy 7. Dywizji Piechoty, przypomina teraz przechodniom tablica przy al. NMP 47.
Odsłonięcie tablicy ufundowanej przez Federację Organizacji Polskich Pancerniaków odbyło się 23 września. Ze strony miejskiego samorządu Częstochowy wziął w nim udział zastępca prezydenta Ryszard Stefaniak, który przy tej okazji mówił o generale Maczku jako należącym do grona wybitnych polskich patriotów i oficerów związanych z Częstochową.
Wcześniej odbyły się uroczystości na Jasnej Górze i przemarsz przez ,,III Aleję” pod dawną siedzibę dowództwa 7. Dywizji Piechoty. W Ratuszu zorganizowano też konferencję przybliżającą szerszemu gronu zainteresowanych historią zarówno postać generała, jak i częstochowskiej jednostki.
Organizacją wydarzenia zajęła się Federacja Organizacji Polskich Pancerniaków wraz z Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, a sama inicjatywa wyszła od mieszkającej w Częstochowie córki jednego z żołnierzy 1. Polskiej Dywizji Pancernej. Patronaty sprawowali Prezydent Miasta Częstochowy, Muzeum Częstochowskie, katowicki oddział IPN oraz 11. Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej.
Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 w Szczercu w ówczesnych Austro-Węgrzech. Podczas I wojny światowej walczył na frontach rosyjskim i włoskim. Po kapitulacji państw centralnych przedostał się do Krosna i wstąpił do Wojska Polskiego. Początkowo dowodził batalionem krośnieńskim przeznaczonym do odsieczy oblężonego Lwowa. W kwietniu 1919 roku otrzymał przydział na dowódcę lotnej kompanii 4. Dywizji Piechoty, jednostki, która zasłużyła się w walkach o Drohobycz i Stanisławów.
Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej brał udział ze swoim odtworzonym batalionem w obronie Lwowa. Po wojnie uzyskał stopień podpułkownika. Ukończył studia w Wyższej Szkole Wojennej, a potem kierował lwowską ekspozyturą wywiadu wojskowego. Pełnił funkcję zastępcy dowódcy 76. Pułku Piechoty w Grodnie oraz dowodził 81. Pułkiem Strzelców Grodzieńskich.
Częstochowski rozdział służby gen. Maczka rozpoczął się 16 lutego 1935 – został wówczas mianowany dowódcą stacjonującej tu 7. Dywizji Piechoty. W październiku 1938 roku otrzymał dowództwo jednostki będącej zalążkiem polskich sił pancernych – 10. Brygady Kawalerii. Podczas wojny obronnej 1939 roku jednostka ta zadała ciężkie straty niemieckiemu XXIII Korpusowi Pancernemu. Uczestniczyła też w walkach opóźniających postępy agresora.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej 17 września Maczek przekroczył granicę z Węgrami, gdzie został internowany. Stamtąd przedostał się do Francji. Po mianowaniu na generała brygady częściowo odtworzył 10. Brygadę. Za udział w walkach tej jednostki we Francji otrzymał Krzyż Virtuti Militari IV klasy.
Po kapitulacji Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii. Tam dołączył do powstających Polskich Sił Zbrojnych. Powierzono mu dowództwo 1. Dywizji Pancernej, która weszła do walk w początkach sierpnia 1944. Brała udział w inwazji Aliantów w Normandii i przeszła szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy.
W 1945 roku gen. Maczek został odznaczony Komandorią Krzyża Legii Honorowej, a później awansował na generała dywizji. Po wojnie osiadł w Szkocji. Jako że nie przysługiwała mu emerytura, zarabiał na życie w zupełnie niezwiązanych z wojskowością pracach. W 1946 roku warszawski Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej odebrał mu polskie obywatelstwo. Tę haniebną decyzję władze PRL uchyliły dopiero w 1971 roku – choć w pełni formalnie stało się to dopiero w marcu 1989 roku, a ówczesny premier Mieczysław Rakowski przesłał generałowi prywatny list z przeprosinami za pozbawienie go obywatelstwa polskiego.
W 1990 roku Stanisław Maczek awansował na stopień generała broni. Został kawalerem orderu Orła Białego. Nadano mu też honorowe obywatelstwo Holandii – stało się to na wniosek społeczności miasta Breda, w którego wyzwalaniu – przy ogromnym entuzjazmie tamtejszych mieszkańców – brała udział 1. Dywizja Pancerna.
Zmarł 11 grudnia 1994 roku w Edynburgu w Szkocji. Pochowano go na cmentarzu żołnierzy polskich w holenderskiej Bredzie
Źródło UM CZ
