21 kwietnia br. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Częstochowie przy Al. N. M. P. 22 miał miejsce wykład Mirosława Zwolińskiego, autora wydanej pod koniec 2022 książki ,,Powstanie styczniowe na ziemi częstochowskiej”, publicysty-historyka znanego Czytelnikom „Gazety Częstochowskiej”, autora licznych książek dotyczących historii regionu częstochowskiego. W następnym dniu spod Archikatedry Św. Rodziny wyruszyła wycieczka piesza po centrum Częstochowy śladami powstania styczniowego – konspiracji oraz bytności wojsk rosyjskiego zaborcy. Przewodnikiem był Mirosław Zwoliński.
W piątkowe popołudnie 21 kwietnia br. prelegent kilkunastu przybyłym przedstawił krótko konspirację poprzedzającą wybuch powstania styczniowego w regionie częstochowskim oraz walki powstańcze. Dużo uwagi poświęcił dr. Julianowi Kalince (1821-64), który był powstańczym cywilnym naczelnikiem miasta Częstochowy, między innymi ogłosił Manifest Tymczasowego Rządu Narodowego oraz jego dekrety, prowadził zbiórkę podatku narodowego, a jako lekarz w szpitalu pomagał uciec podleczonym rannym powstańcom, którym groziło carskie aresztowanie i surowe represje. Zdekonspirowany opuścił szpital i udał się na pierwszą linię walki służąc jako lekarz przy powstańczym oddziale. Ranny w trakcie potyczki, pomimo szybkiego przerzucenia do Galicji i podjęcia leczenia, wkrótce zmarł. Szerzej pisaliśmy o nim w numerze „Gazety” 1403 / nr 4 / 2019-01-24: https://gazetacz.com.pl/julian-kalinka-i-inni-rzecz-o-lekarzach-okresu-powstania-styczniowego-23602/
W sobotę 22 kwietnia pod Archikatedrą stawiło się 20 osób zainteresowanych spacerem z historyczną pogawędką. Pierwszy przystanek miał miejsce przy ul. Krakowskiej pod numerem 17/19, gdzie w 1863 roku znajdowały się koszary wojsk zaborcy: 14. Mitawskiego Pułku Dragonów. Następnie zainteresowani zatrzymali się na Starym Rynku i wysłuchali opowieści o przedpowstaniowej patriotycznej manifestacji, w wyniku której w ramach represji Rosjanie spalili starą Częstochowę. Przy Starym Rynku w okresie bezpośrednio poprzedzającym powstanie oraz podczas samego powstania mieszkał Michał Bałucki, pisarz, komediopisarz i publicysta pozytywistyczny. W owym czasie brał udział w konspiracji oraz uczył w Szkole Powiatowej Specjalnej (nie była to szkoła specjalna we współczesnym znaczeniu) – była to 5-klasowa szkoła z polskim językiem wykładowym, ukończenie 4. klasy dawało możliwość kontynuacji nauki w gimnazjum bez egzaminu wstępnego. Ukończenie 5. klasy uprawniało do nauczania w szkole elementarnej lub podjęcia pracy w charakterze pisarza magistrackiego.
Następnie grupa kontynuowała spacer Alejami Najświętszej Marii Panny, przechodząc nad torami kolejowymi usłyszeli, że dla rozwoju miasta kolej warszawsko-wiedeńska była mocnym impulsem, natomiast podczas powstania styczniowego służyła Rosjanom do szybkiego przerzucania wojsk, stąd powstańcy aby to utrudnić nierzadko uszkadzali tory lub mosty kolejowe np. w okolicach Mrzygłodu czy Kuźnicy Masłońskiej. Na wysokości „Merkurego” (Al. N. M. P. 17) mieścił się szpital, założony jako Szpital Św. Benedykta, później przemianowany na Szpital Najświętszej Maryi Panny, w którym pracował dr Julian Kalinka. Ostatnim przystankiem był obecny Ratusz z odwachem, gdzie znajdowało się miejskie więzienie.
Maciej Świerzy