W związku z rokrocznie zaniedbywanymi grobami polskich żołnierzy w kwaterze wojskowej na cmentarzu Kule (pisaliśmy o tym problemie już kilkakrotnie) wystosowaliśmy zapytania do Urzędu Miasta Częstochowy. Miasto otrzymuje – i to niemałe – dotacje państwowe na porządkowanie miejsc pamięci narodowej i zobligowane jest do dbania o nie. Niestety, w Częstochowie groby polskich żołnierzy są ciągle zaniedbane. Właśnie otrzymaliśmy kolejny komunikat od naszego Czytelnika. Po naszej interwencji prace ruszyły, skoszono trawy, ale już na jej zebranie zabrakło sił, albo chęci. Poniżej wyjaśnienia magistratu.
LIST DO REDAKCJI. Zaniedbane groby polskich bohaterów na częstochowskim cmentarzu
Jak wysokie środki otrzymuje miasto Częstochowa z budżetu państwa w ramach programu opieki nad grobami i cmentarzami wojennymi?
Środki na utrzymanie grobów wojennych miasto otrzymuje w ramach Porozumienia zawartego pomiędzy Wojewodą Śląskim a Miastem Częstochowa dotyczącego realizacji przez miasto zadań zleconych z zakresu opieki nad grobami wojennymi zlokalizowanymi na terenie Częstochowy. Podstawą jest decyzja Wojewody Śląskiego po skierowaniu wniosku w sprawie zapotrzebowania na środki finansowe w danym roku kalendarzowym.
Jak one są dzielone?
Co zostało z tych środków wykonane w bieżącym roku?
Środki z dotacji wydatkowane są zgodnie z umowami zawartymi pomiędzy Wojewodą Śląskim a Miastem Częstochowa reprezentowanym przez Prezydenta Miasta Częstochowa i każdorazowo rozliczane zgodnie z zasadami zapisanymi w porozumieniu i obowiązującymi w finansach publicznych.
Dla pełniejszego obrazu przedstawiamy poszerzoną informację – od 2020 r.
W ramach otrzymanej dotacji w roku 2020 w wysokości 96 000 zł zrealizowany został II etap remontu kwatery mogił zbiorowych żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. (nr ewidencyjny 101/12), zlokalizowanej w kw. 50 Cmentarza Kule.
Łącznie drugi etap remontu kwatery kosztował 95 773,14 zł.
W ramach wykorzystania dotacji Wojewody Śląskiego w wysokości 96 500 zł przeznaczonej na opiekę w 2021 r. nad grobami wojennymi zlokalizowanymi na terenie Częstochowy zrealizowany został III etap remontu kwatery mogił zbiorowych żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. (nr ewidencyjny 101/12), zlokalizowanej w kw. 50 Cmentarza Kule. Łącznie trzeci etap remontu kwatery kosztował 61 483,40 zł.
W ramach otrzymanej dotacji rozpoczęty został także remont grobu poległych w akcji Ostbahn na cmentarzu żydowskim przy ul. Złotej. Remont pierwszego etapu kosztował 18 500 zł. W 2021 r. przeprowadzony był również remont nagrobka ofiar „krwawego poniedziałku” na Cmentarzu Komunalnym. Całkowity koszt remontu wyniósł 9 498 zł.
W tym samym roku, w ramach dodatkowo otrzymanej dotacji z ówczesnego Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w kwocie 86 500 zł również realizowane były remonty grobów wojennych. Na realizację III etapu remontu kwatery mogił zbiorowych żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. (nr ewidencyjny 101/12), zlokalizowanej w kw. 50 Cmentarza Kule wydatkowano kwotę w wysokości 73 000 zł. Natomiast pozostała suma 13 500 zł została zaangażowana w remont grobu poległych w akcji Ostbahn na cmentarzu żydowskim przy ul. Złotej.
W ramach otrzymanej dotacji w roku 2022 w wysokości 263.159,83 zł zrealizowany został IV etap remontu kwatery mogił zbiorowych żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. (nr ewidencyjny 101/12), zlokalizowanej w kw. 50 Cmentarza Kule.
Łącznie IV etap remontu kwatery kosztował 145.222,77 zł.
W ramach tej samej umowy na Cmentarzu Kule, w obrębie kwatery wojennej – 6 mogił zbiorowych wojennych poległych w latach 1939 – 44 (nr ewidencyjny 101/62) dokonano wymiany 11 tablic, co kosztowało 14 608,10 zł.
Zgodnie z umową zrealizowana została, za kwotę 4 499,99 zł w ramach mogiły wojennej żołnierzy poległych w I wojnie światowej i wojnie obronnej 1920 r., nr ewidencyjny 101/70, wymiana 3 szt. krzyży wykonanych z granitu. Natomiast za kwotę 1 320 zł przeprowadzono wymianę krzyża na grobie wojennym nieznanego powstańca z 1863 roku, nr ewidencyjny 101/102.
W ramach otrzymanej dotacji rozpoczęty został remont nagrobka inteligencji żydowskiej, rozstrzelanej przez hitlerowców w dniu 20 marca 1943r. zlokalizowanego na cmentarzu żydowskim przy ul. Złotej (nr ewidencyjny 101/151, kompleks III). Zgodnie z decyzją Wojewody Śląskiego zrealizowany został pierwszy etap remontu obejmujący rozebranie dwóch grobów i wylanie fundamentów pod nowe kopuły, wykonanie płyt nakryciowych oraz napisów i znaków. Remont pierwszego etapu kosztował 64 468 zł.
W roku 2022 nastąpiło odtworzenie sarkofagu betonowego (części nadziemnej grobowca) i zamontowanie wszystkich elementów na grobie poległych w akcji Ostbahn na cmentarzu żydowskim przy ul. Złotej. Remont drugiego etapu kosztował 10 000 zł.
W bieżącym roku Miasto Częstochowa otrzymała dotację na realizację zadań z zakresu opieki nad grobami wojennymi zlokalizowanymi na terenie Częstochowy w kwocie 44 000 zł. W ramach tej kwoty do tej pory udało się przeprowadzić remont grobu wojennego inteligencji żydowskiej, rozstrzelanej przez hitlerowców 20 marca 1943r. zlokalizowanego na cmentarzu żydowskim przy ul. Złotej w Częstochowie (nr ewidencyjny 101/151, kompleks III) polegający na odtworzeniu sarkofagów betonowych nr 1 i 2 oraz montażu końcowym wszystkich elementów. Całkowity koszt remontu wyniósł 24 600 zł.
W bieżącym roku, w ramach otrzymanej dotacji, przewidywana jest jeszcze wymiana kostki brukowej w kwaterze mogił zbiorowych żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. (nr ewidencyjny 101/12), zlokalizowanej w kw. 50 Cmentarza Kule.
Dlaczego miasto rokrocznie dopuszcza do zaniedbania kwatery z grobami polskich bohaterów wojennych na cmentarzu Kule? Dlaczego Urząd Miasta Częstochowy nie zleca prac porządkowania grobów polskich bohaterów wojennych na cmentarzu Kule?
Biorąc pod uwagę powyższe informacje trudno zgodzić się z postawioną w pytaniu tezą. Miasto – współpracując z administracją rządową – stara się w ramach zadań zleconych sukcesywnie poprawiać stan miejsc pamięci i grobów wojennych – także na cmentarzu Kule – w zakresie remontowym, uzgodnionym ze służbami wojewody. Ostatnie lata są tego przykładem.
Utrzymaniem zieleni, w tym także w miejscach Pamięci Narodowej zajmuje się natomiast Centrum Usług Komunalnych. Według informacji CUK miejsca te są utrzymywane cyklicznie – zwłaszcza przed uroczystościami odbywającymi się w danym miejscu.
W poprzednim tygodniu tj. między 12.06 a 16.06.2023 r. przygotowano Cmentarz Żydowski na ul. Złotej oraz od 19.06 do 21.06.2023 r. miejsce pamięci przy ul. Kawiej.
Cmentarz Kule ma zostać poddany pielęgnacji – w zakresie utrzymania zieleni – na przełomie czerwca i lipca br.
Trzeba dodać, że w przypadku niektórych obszarów, np. późniejsze koszenie traw jest wynikiem nieterminowego wywiązywania się firm wykonawczych ze zleconych prac, co powoduje wprawdzie naliczanie kar umownych, ale może też oczywiście rodzić niezadowolenie i krytyczne uwagi ze strony mieszkańców.
Dlatego CUK na polecenie władz miasta pracuje nad rozwiązaniami organizacyjnymi, które mają zminimalizować ten problem w następnych sezonach i częściowo uniezależnić jednostkę od nie zawsze terminowo wywiązujących się ze swoich obowiązków usługodawców.
Jak władze Częstochowy zachęcają młodzież do dbania o groby polskich bohaterów wojennych?
Jaki program edukacji patriotycznej wdraża w częstochowskich szkołach Wydział Edukacji Urzędu Miasta Częstochowy? Jeżeli takowy jest, to dlaczego nie ma w nim punktu dbania o groby polskich bohaterów wojennych?
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, każda szkoła/przedszkole opracowuje program wychowawczo-profilaktyczny, który zgodnie z ww. rozporządzeniem zawiera określone elementy, w tym działania związane z wychowaniem patriotycznym.
W związku z tym, wszystkie placówki oświatowe realizują zadania z zakresu wychowania patriotycznego, m.in.:
- udział pocztów sztandarowych szkół we wszystkich uroczystościach miejskich i państwowych,
- udział delegacji uczniów we wszystkich uroczystościach miejskich i państwowych,
- opieka uczniów nad grobami, na Cmentarzu Żydowskim, na wniosek Związku Żydów Częstochowian,
- w latach 2020-2022, z inicjatywy Wydziału Edukacji, porządkowanie przez uczniów schronów bojowych znajdujących się na terenie Częstochowy,
- wyjazdy uczniów klas mundurowych do Wilna, Lwowa i Rohatyna, w trakcie którego wykonali prace porządkowe na cmentarzach oraz prace renowacyjne pomnika żołnierzy polskich poległych w wojnie, w roku 1920 r.
- z inicjatywy Wydziału Edukacji każdego roku, począwszy od 2021, organizowany jest marsz szlakiem 7 Dywizji Piechoty, w którym uczestniczy ok. 150 uczniów. Marsz rozpoczyna się na cmentarzu Kule, złożeniem kwiatów i zapaleniem zniczy, a kończy się przy schronach bojowych, znajdujących się przy Cmentarzu Komunalnym;
- w 2010 r. Rafał Piotrowski (wówczas jako dyrektor szkoły) był jednym z inicjatorów powstania Placu Katyńskiego w Częstochowie, upamiętniono tablicami pamięci i dębami 70 policjantów i żołnierzy zamordowanych w 1940 r. W ciągu kilku lat zwiększono liczbę dębów i tablic do 86. Corocznie młodzież częstochowskich szkół porządkuje ten teren, odnawia tablice, a także współorganizuje z Wydziałem Edukacji upamiętnienie polskich żołnierzy i policjantów zamordowanych w 1940 r.,
- z inicjatywy naczelnika Wydziału Edukacji, począwszy od roku szkolnego 2021/2022, w klasach szóstych szkół podstawowych, w ramach projektu „Częstochowa – moje miasto” realizowany jest program Edukacji regionalnej
Cele programu to m. in.:
– uczeń zna historię rozwoju Częstochowy,
– potrafi omówić proces przemian społecznych i urbanistycznych, a także czynniki wpływające na rozwój Miasta oraz takie, które mogą spowalniać progres,
– zna tradycje kultywowane przez mieszkańców,
– wie dlaczego Częstochowę można określić mianem miasta wielokulturowego,
– potrafi omówić cechy typowe dla architektury miasta regionu, ze zwróceniem szczególnej uwagi na rozwój poszczególnych dzielnic,
– wie czym jest samorząd, rozumie odpowiedzialność mieszkańców za Miasto, wie w jaki sposób mieszkańcy Częstochowy mogą wpływać na decyzje miejskich władz samorządowych,
– zna miejsca pamięci związane z historią miasta.
Od 1.09.2022 r. projekt jest realizowany w 84 klasach szóstych szkół podstawowych, w wymiarze 1 godziny tygodniowo.
- z inicjatywy Wydziału Edukacji realizowanych jest wiele projektów o tematyce patriotycznej, w których uczestniczą uczniowie, to m.in.:
– Napoleońska Częstochowa,
– Marsz dla Niepodległej,
– Ojczyzna to ziemia i groby.
