________________________________________
Jak co roku, w Miejscu Straceń w Olsztynie, odbyły się uroczystości ku czci pomordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej Polaków, potajemnie przez oprawców chowanych w olsztyńskim lesie. Mszę Świętą odprawili: ks. prałat Ryszard Grzesik i ks. Tomasz Gil, proboszcz parafii św. Jana Chrzciciela w Olsztynie.
Uroczystość zorganizowano w 78. rocznicę procesu szesnastu – pokazowego procesu politycznego przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, przeprowadzony w dniach 18–21 czerwca 1945 roku w Moskwie przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRR.
W tym pełnym zadumy dniu przybyli wierni modlili się za zmarłych i pomordowanych. Wśród gości, których powitał burmistrz Miast i Gminy Olsztyn Tomasz Kucharski, byli między innymi: przedstawiciel wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego, posła Szymona Giżyńskiego, przedstawiciel wicewojewody śląskiego Roberta Magdziarza, wiceprezydent Częstochowy Ryszard Stefaniak. Oprawę muzyczną zapewniła wspaniałą Młodzieżowa Orkiestra Dęta z Olsztyna, a nad całością organizacyjnie czuwała dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Olsztynie Edyta Śliwczyńska.
Zarówno powaga miejsca jak i patriotyczne kazanie księdza prałata Ryszarda Grzesika, wygłoszone podczas Mszy Świętej, skłaniały do refleksji i zadumy. W liście skierowanym do uczestników uroczystości wiceminister Szymon Giżyński napisał:
,, Pamięć o polskich Bohaterach, którzy walczyli z niemieckim najeźdźcą i okupantem; w walce tej – za naszą wolność i niepodległość – oddając swoje życie, to nasz patriotyczny obowiązek. Bardzo Państwu dziękuję za kultywowanie polskiej pamięci historycznej i za to, że dzisiejsze uroczystości w Miejscu Straceń w Olsztynie – przygotowane, jak zawsze, z pietyzmem i powagą – mają tak dostojny i religijny wymiar. Nie może być inaczej, skoro ich głównym celem jest oddanie hołdu Bohaterom, których żarliwa miłość do Polski i odwaga – zawsze i dla każdego pokolenia Polaków – pozostają: wzorem, powinnością i duchowym oparciem. Szanowni Państwo! Bardzo dziękuję za zaproszenie na dzisiejsze uroczystości. Pozostaję z Państwem we wspólnocie skupienia i modlitwy. Chwała Polskim Bohaterom!”
Na zakończenie uroczystości delegacje złożyły kwiaty i zapaliły znicze pod pomnikiem z napisem u podstawy –„Bohaterom walk o wolność Ojczyzny, pomordowanym w latach 1939-1945”.
Cmentarz Mauzoleum w Olsztynie, zwany Miejscem Straceń, znajduje się przy drodze Olsztyn-Kusięta i jest świadectwem tragicznych lat II wojny światowej. Jest to miejsce masowych mordów dokonanych na ludności polskiej przez niemieckich okupantów. Na cmentarzu, który otwiera brama z napisem bramy wejściowej z napisem: „Cmentarz ofiar II wojny światowej”, stoi pomnik przedstawiający scenę pożegnania ludzi idących na śmierć. W głębi, na wzniesieniu znajduje się monument z napisem „Naród nigdy o Nich nie zapomni”, autorstwa Władysława Łydżby. Pomnik był niedawno odrestaurowany dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W osiemnastu zbiorowych mogiłach spoczywa tu 1968 ofiar niemieckiego terroru. Są to głównie Polacy, przywożeni samochodami z Częstochowy i Radomska z więzień i z akcji pacyfikacyjnych. W latach 1942-1943 przywożono tu także półżywych radzieckich żołnierzy z lagrów w Częstochowie i dobijano ich z broni palnej strzałem w tył głowy. Wszystkie zwłoki grzebano na miejscu, a mogiły równano z ziemią i maskowano. Po wojnie dokonano ekshumacji zwłok. Przy największej mogile po wyzwoleniu postawiono dębowy krzyż.
Cmentarz powstał w latach 1963-1965, pomnik ustawiono w latach 80. XX wieku. W 2008 r. na olsztyńskim „Miejscu Straceń” umieszczono Drogę Krzyżową, którą stanowi czternaście oryginalnych, lipowych płaskorzeźb wykonanych przez artystów Danutę i Jana Wewiórów. Stacje drogi krzyżowej znajdują się na sosnach otaczających cmentarz w celu upamiętnienia śmierci setek niewinnych ludzi i nadania temu miejscu niepowtarzalnej symboliki.
fot. Krzysztof Kucharski
