Nawadniania dziecka trzeba pilnować zawsze – szczególnie w czasie choroby czy upałów. Zdarza się jednak, że niewystarczająca ilość płynów powoduje odwodnienie u niemowląt. Co w konsekwencji może być dla niego niebezpieczne i zagrażające jego życiu. Jak zatem rozpoznać ten groźny dla zdrowia stan? Jakie mogą być skutki odwodnienia maluszka ? Na te i inne pytania odpowiada w materiale położna Natalia Marcinów laureatka konkursu „Położna na medal”.
Odwodnienie najczęściej występuje w przebiegu biegunki i wymiotów. Im młodsze dziecko i intensywniejsze objawy, tym szybciej dochodzi do odwodnienia. Jeżeli dziecko odmawia przyjmowania płynów, wymiotuje po każdej próbie pojenia i/lub oddaje obfite, płynne stolce odwodnienie może pojawić się, nawet, w ciągu kilku godzin. U dzieci, które przyjmują płyny, ale w niewystarczającej objętości, a wymioty i biegunka trwają dłużej, również możemy spodziewać się odwodnienia.
O odwodnieniu może świadczyć:
- zmiana zachowania dziecka (zmniejszona aktywność, apatia, senność, rozdrażnienie)
- zmniejszona diureza(rzadkie i/lub skąpe oddawanie moczu). Niekiedy, zwłaszcza u niemowląt, w przypadku jednoczesnego oddawania płynnych, obfitych stolców, objaw ten może być trudny do oceny.
- wzmożone pragnienie
- ubytek masy ciała
- zapadnięte gałki oczne(dziecko inaczej wygląda, ma „zaostrzone” rysy twarzy),
- zapadnięte ciemię u niemowląt
- suche śluzówki, sucha skóra(fałd skóry na brzuchu można „postawić”, rozprostowuje się powoli).
Jeżeli wymienione objawy występują u dziecka, powinno ono zostać zbadane przez lekarza w celu oceny stopnia odwodnienia. Lekkie odwodnienie zwykle jest leczone w domu płynem do nawadniania doustnego. W sytuacji gdy objawy są bardziej nasilone, konieczne może być przyjęcie dziecka do szpitala i zastosowanie nawadniania dożylnego.
Niezależnie od przyczyny i rodzaju odwodnienia leczenie ma na celu przywrócenie równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie. Polega ono na doustnym lub dożylnym podawaniu wody i soli mineralnych (głównie potasu, sodu i chloru) w celu uzupełnienia strat. Dostępne są roztwory o różnym (zmiennym) składzie, uzależnionym od rodzaju odwodnienia. Kroplówka działa znacznie szybciej niż pojenie doustne – często już po podaniu 2-3 kroplówek niemowlak może wracać do domu.
Jak uniknąć odwodnienia u niemowląt?
- w czasie upałów podawaj dziecku wodę znacznie częściej niż zwykle;
- woda powinna mieć temperaturę pokojową – nie podawaj maluchowi wody ciepłej ani prosto z lodówki;
- jeśli karmisz malca naturalnie, przystawiaj go do piersi częściej niż zwykle. Twoje mleko na początku karmienia zawsze jest bardziej wodniste i rzadsze – zawiera duże ilości wody i świetnie gasi pragnienie;
- gdy zauważysz pierwsze objawy odwodnienia, podawaj dziecku płyny (najlepiej wodę) kilka razy w ciągu dnia. Ważny jest każdy łyczek! Nie czekaj aż dziecko samo zacznie się jej domagać, bo odwodnione niemowlęta często mają zaburzoną świadomość odczuwania pragnienia;
- gdy dziecko cierpi z powodu męczących biegunek, wymiotów lub wysokiej gorączki, traci olbrzymie ilości wody. Jest przez to bardzo narażone na odwodnienie. Podawaj mu płyny bardzo często, ale w małych ilościach. Jeśli maluch zwraca po wypiciu najmniejszej ilości wody, udaj się z nim jak najszybciej do szpitala. Tam podadzą mu płyny dożylnie.
Ważne!!!
Pamiętaj, że odwodnienie w przypadku niemowląt jest bardzo groźne!
W błyskawicznym tempie dochodzi do coraz większej utraty wody, co staje się realnym zagrożeniem dla życia.
Piśmiennictwo:
Centers for Disease Control and Prevention. King C.K. i wsp.: Managing acute gastroenteritis among children: oral rehydration, maintenance andnutritional therapy. MMWR, 2003; 52: 1–16