20 września w Częstochowie, w ramach V Zjazdu Żydów Częstochowian, w Muzeum Częstochowskim przy ul. Katedralnej, otwarto stałą wystawę, poświęconą historii częstochowskich Żydów. Na tę okoliczność zjechali goście z całego świata. Głównym promotorem Zjazdu i wystawy jest Zygmunt Rolat, przewodniczący Światowego Związku Żydów Częstochowian i Ich Potomków, Honorowy Obywatel Miasta Częstochowy.
Wystawa była już pokazywana w wielu miastach w Stanach w Zjednoczonych i Kanadzie. Jej koncepcja merytoryczna jest autorstwa profesora Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Jerzego Mizgalskiego, aranżacja – prof. AJD Andrzeja Desperaka. Ekspozycję w znaczącej części tworzą materiały nadesłane z Izraela, USA, Kanady, Europy Zachodniej. Są to zdjęcia osób, pochodzenia żydowskiego, które mieszkały w Częstochowie, a także listy i archiwalne dokumenty. Wśród eksponatów znajduje się bogata kolekcja prac prof. Prereca Willenberga, który urodził się i mieszkał w Częstochowie. Przekazał ją syn profesora, Samuel Willenberg, który uczestniczył w buncie więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego w Treblince i brał udział w Powstaniu Warszawskim. Cennymi eksponatami są także fotokopie zdjęć Częstochowy z okresu międzywojennego, okupacji niemieckiej i pierwszych lat powojennych wykonanych przez znanego Leiba Kusznika. Wiele archiwalnych dokumentów odnaleziono w częstochowskim Archiwum. Są to m.in. kopie oryginalnych aktów prawnych z XIX wieku dotyczące społeczności żydowskiej. Na wystawę swe zbiory przekazało Muzeum Częstochowskiego, a także Zbigniew Biernacki, częstochowski antykwariusz.
W uroczystym otwarciu wystawy uczestniczyli Żydzi częstochowianie oraz ich potomkowie. Wśród zaproszonych gości byli m.in. ambasador Izraela w Polsce Anna Azari, poseł na Sejm RP Szymon Giżyński, prezydent Częstochowy Krzysztof Matyjaszczyk i naczelny rabin Polski Michael Joseph Schudric.
Poseł Szymon Giżyński zwracając się do uczestników uroczystości podkreślił, że wielkie dzieło Zygmunta Rolata „znakomicie wpisuje się w tradycję wielonarodowej Rzeczpospolitej, kiedy zgodnie i obok siebie żyły dwa, wielkie narody: żydowski i polski, pielęgnujące swoją narodowość, imponderabilia swojej narodowości, swoje odrębne, ale przecież w wielu sprawach współbrzmiące i nawzajem oddziaływujące kultury.” – Musimy pamiętać, że właśnie na ziemiach polskich dokonały się dwa wielkie fenomeny duchowości żydowskiej i zostały ukazane światu dwie wielkie odsłony żydowskiego uniwersum. Miało to miejsce na Podolu Rzeczpospolitej, gdzie za przyczyną pisarza Balszema powstał i zaczął się rozwijać chasydyzm. Wielkim fenomenem jest także XVIII-wieczny geniusz wileński – Gao, jeden z największych umysłów w dziejach żydowskiej kultury i historii, który dał swoją wersję ortodoksji żydowskiej. To był wielki wkład Rzeczpospolitej, pojętej jako miejsce, gdzie takie fenomeny mogły się dziać, mający do dzisiaj żywotne znaczenie. Panie Przewodniczący pragnę wyrazić wielki szacunek, że Pańskie dzieło jest tak jednoznacznym świadectwem. Świadectwem prawdziwym, które jest wyrazem wierności i honoru. Za wierność i honor składam Panu wyrazy najgłębszego szacunku – zwrócił się do Zygmunta Rolata poseł Szymon Giżyński.
Zygmunt Rolat podkreślił, że wystawą zachwycony był sam prezydent Bush, a dwa lata temu prezydent Izraela otwierając Muzeum Żydów Polskich w Warszawie mówił, że „dla Żyda, nawet nie urodzonego w Polsce, samo słowo Polska budzi dreszcz ciała i tęsknoty duszy”. – To w tym kraju zrodziła się dusza narodu żydowskiego i niestety powstał też tu największy żydowski cmentarz. Dobrze znany ten dreszcz, który wywołali Niemcy, które w swoim strasznym akcie naznaczyli Polskę śladem milionów zbrodni. Niemal nikt z nas nie byłby tu dziś, gdyby nie pomocna dłoń wyciągnięta przez Polaków, naszych towarzyszy niedoli. Większość z nas opuściła ten kraj z konieczności, nie z wyboru. Wspominam nowe dwa domy: naszej odrodzonej, dumnej izraelskiej ojczyzny i Ameryki, która mnie przygarnęła. Ale tęsknota za Polską, za Częstochową, której nie da się wyrwać z serca, pozostaje w naszym ciele, razem z sercem. I odchodzi, gdy serce odchodzi – mówił Zygmunt Rolat.
Pięknym aktem uroczystości były świadectwa potomków Żydów ocalonych przez Polaków w czasie II wojny światowej.
GUR