W 2017 roku obchodziliśmy 300. rocznicę koronacji obrazu Matki Bożej
Częstochowskiej koronami papieskimi. Warto z tej uroczystej okazji przypomnieć Biskupa
Koronatora Krzysztofa Andrzej Jana Szembeka herbu własnego, Biskupa Chełminskiego,
Przemyskiego i Warmińskiego.
Dekret Papieski zezwalający na koronację dotarł na Jasną Górę dnia 22 lipca 1717
roku. To właśnie dnia 7 września 1717 roku przy huku dział i przy akompaniamencie
orkiestry odśpiewano hymn „Te Deum”, a potem cały pochód wiernych przeszedł pod
przewodnictwem Ks. Biskupa Krzysztofa hrabiego Szembeka do kaplicy Św. Józefa. Tam
umieszczono papieskie korony wśród jarzących się świec i odśpiewano Litanię Loretańską.
Potem otaczający Biskupa Ojcowie Paulini, odprowadzili go do przeznaczonych
apartamentów. W chwili umieszczenia koron w Kaplicy Św. Józefa rozpoczęła się trwająca
całą noc, adoracja Najświętszego Sakramentu. Wczesnym rankiem dnia 8 września 1717
roku nastąpił oczekiwany dzień Koronacji Cudownego Obrazu Matki Bożej. Około
godziny ósmej, zebrali się wszyscy dostojnicy w pięknie przybranej Sali Rycerskiej. Licznie
zgromadził się wierny lud polski. Biskup Krzysztof Szembek jako Biskup Koronator, ubrawszy
się w szaty pontyfikalne, zasiadł na tronie. Od zakrystii weszli, prowincjał Konstanty
Moszczyński wraz z Ojcem Anastazym Kiedrzyńskim – ówczesnym Przeorem Jasnogórskim.
Biskup Krzysztof Szembek, polecił najpierw swemu sekretarzowi księdzu Michałowi
Piechowskiemu odczytać Dekret Kapituły Papieskiej, nakazujący koronację Cudownego
Obrazu Matki Bożej oraz List Nuncjusza Papieskiego Gvinaldiego. To ówczesny Ojciec
Święty Klemens XI, na prośbę Ojców Paulinów, przy poparciu ich prośby przez Króla
Augusta II Sasa, wydał stosowny Dekret Papieski zezwalający na Koronację Cudownego
Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej Królowej Polski na Jasnej Górze. Po odczytaniu obu
dokumentów, przełożeni zakonni przenieśli z Kaplicy Św. Józefa poświęcone korony
papieskie. Złożyli je na specjalne przygotowane miejsce, a następnie zajęli swoje miejsca
i wysłuchali kazania, które wygłosił Biskup Koronator Krzysztof Szembek. Dostojny mówca
zwracając się do Ojców Paulinów i wiernych, przypomniał im cześć i cuda zdziałane na
Jasnej Górze przez Maryję. Kończąc odezwał się wypowiadając następujące słowa: „Oddaję
Wam Przewielebni i Najczcigodniejsi Ojcowie, te drogocenne korony – tym
drogocenniejsze, że daję je po raz pierwszy na świecie od Purpurowych Ojców
Kapituły Watykańskiej, która zważywszy świętość tego miejsca i liczbę cudów,
przesłała te korony, mając wzgląd na Waszą troskliwość, i czujność. Przewielebni
i najczcigodniejsi Ojcowie, którzy czystością życia i wonią cnót zawsze w obliczu
Boga i Jego Przenajchwalebniejszej Matki, jesteście Sami także najwdzięczniejszą Jej
koroną. Niech te Korony na zawsze nietknięte pozostaną na głowie Najświętszej Matki
i Jej Najdroższego Syna, jako zadatek trwałej czci. Przystąpmy więc do tak wielkiego
aktu, tak uroczystego i pierwszego, chodźmy do Stolicy Łaski tejże Najświętszej Matki,
Strona 2 z 3 TOWARZYSTWO HISTORYCZNE im. SZEMBEKÓW W WARSZAWIE
dziękując Jej za tyle doznanych dobrodziejstw”. To mówiąc oddał korony Ojcu
Prowincjałowi, otrzymując od niego potwierdzenie odbioru, które po uroczystościach
koronacji przesłano Kapitule Watykańskiej. Wśród huku strzałów armatnich, uformowała
się procesja z koronami i przeszła do Kościoła. Procesję rozpoczęto przy śpiewie antyfony
„Beatem me dicent”, a podczas wejścia do Kościoła śpiewano „Magnificat”, przy wtórze
orkiestry. Kiedy uroczysta procesja wchodziła do Kościoła, z dział fortecznych oddano salwę
honorową. Rozpoczęto najważniejszy akt samej koronacji. Skoro tylko Biskup Koronator
Krzysztof Szembek doszedł do prezbiterium, oddawszy ukłon przed Obrazem Najświętszej
Matki z Dzieciątkiem, przystąpił do niego i otrzymane od Przełożonych Zakonnych korony,
umieścił najpierw nad głową Matki Najświętszej, a potem Pana Jezusa. Następnie Ojcowie
Paulini Konstanty Moszczyński i Anastazy Kiedrzyński, przymocowali korony do Obrazu.
Korony zostały ufundowane przez Króla Augusta II Sasa, a przyozdobiono je klejnotami
z klasztornego skarbca. Sam moment koronacji, obwieściły wszystkim zebranym wiernym
strzały armatnie, wywołując wśród zgromadzonych wielkie objawy radości. Wspaniałe
uroczystości koronacyjne Cudownego Obrazu na Jasnej Górze trwały osiem dni.
Obraz Matki Boskiej Jasnogórskiej, koronowano jeszcze później dwa razy – to jest
za pontyfikatu Ojca Świętego Piusa X, który ofiarował korony dla Cudownego Obrazu Matki
Bożej Częstochowskiej, a po raz drugi uczynił to Kardynał Stefan Wyszyński Prymas Polski,
z okazji Uroczystości Milenijnych – dnia 3 maja 1966 roku. Wcześniej, w pamiętną rocznicę
Konstytucji 3 Maja, w roku 1924 Ojciec Święty Pius XI ustanowił specjalne Święto
Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Dnia 3 maja 1928 roku Królowa Polski Pani
Jasnogórska, otrzymała tym razem od Kobiet Polskich, dalsze insygnia królewskie, to jest
złote berło i jabłko. Wreszcie Ojciec Święty Jan XXIII ustanowił Królową Polski – Maryję,
Patronką Naszego Narodu i Kraju. Kiedy dnia 4 czerwca 1979 roku stanął na Jasnej Górze,
Pielgrzym z Watykanu Ojciec Święty Jan Paweł II, a zarazem Syn Narodu Polskiego,
podsumował te wszystkie wydarzenia w następujących słowach: „Maryja została nazwana
uroczyście przez monarchę, przez władcę tej Ziemi – Królową Korony Polskiej.
Jesteśmy Dziedzicami tego Tytułu i Wielkich Ślubów”.
Warto na zakończenie przypomnieć jeszcze postać Koronatora Ks. Biskupa
Krzysztofa hrabiego Szembeka, który pochodził ze sławnego Rodu Szembeków – tak mało
znanego ogółowi Polaków. Ksiądz Biskup Krzysztof Jan Szembek (1669 – 1749) był
Biskupem Warmińskim, Przemyskim, Chełmińskim. To on wraz z ojcami paulinami
doprowadził do koronacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej.
Przy okazji Koronacji Obrazu warto wspomnieć, że przedstawiciele zacnego Rodu
Szembeków byli nie tylko znakomitymi kapłanami jak np. Stanisław hr. Szembek Prymas
Polski, ale i walecznymi rycerzami jak Przecław hr. Szembek – brał udział w Odsieczy
Wiedeńskiej razem z Królem Janem III Sobieskim (zdobył słynne Siodło Tureckie bogato
zdobione – obecnie przechowywane na Wawelu w Krakowie), jak i powstańcami, takimi jak
generał Piotr hr. Szembek, bohater Powstania Listopadowego, czy też Bogdan hr. Szembek
z Wysocka Wielkiego k. Ostrowa Wielkopolskiego, który brał udział w Powstaniu
Wielkopolskim oraz był fundatorem Kościoła, i Klasztoru Ojców Pasjonistów w Sadowiu
Golgota k. Ostrowa Wielkopolskiego. Natomiast kobiety z tego zacnego Rodu – często
poświęcały się literaturze, jak np. Maria z Fredrów hr. Szembekowa, autorka wierszy, satyr
i wspomnień. Jej córka Maria została Niepokalanką, t.j. Siostra Krysta – również zajmowała
się pisaniem i poezją.
Ród Szembeków w momencie gdy doszedł do dużego znaczenia w Polsce, łączył
się z pierwszymi Rodami w Kraju to jest z: Leszczyńskimi, Poniatowskimi, Fredrami,
Pieniążkami, Czartoryskimi, Krasińskimi i Sapiehami. Ich epitafia są w Kościele Mariackim
w Krakowie, gdzie Szembek jest fundatorem Kaplicy Loretańskiej, a także występują
w kościołach i Katedrze Fromborskiej, Katedrze Warszawskiej w Klasztorze pod wezwaniem
Stygmatów Św. Franciszka w Alwerni k. Krakowa w kościele w Porębie Żegoty oraz
Św. Brygidy w Gdańsku. W Kaplicy Katedry Gnieźnieńskiej jest pochowany Prymas
Strona 3 z 3 TOWARZYSTWO HISTORYCZNE im. SZEMBEKÓW W WARSZAWIE
Stanisław Szembek. Dodać należy, że przedstawiciele Rodu spoczywają w kościele Ojców
Reformatów w Krakowie oraz na cmentarzu w Porębie Żegoty, gdzie spoczywa Biskup
Mohylewski Stanisław Szembek, a w kościele pod wezwaniem Św. Idziego w Siemianicach
k.Kępna, gdzie także spoczywają doczesne szczątki bohatera Powstania Listopadowego
i obrońcy spod Warszawy z Olszynki Grochowskiej, Generała Piotra hr. Szembeka.
Towarzystwo Historyczne im. Szembeków uważa, iż Ród który wydał Polsce dwóch
Prymasów, sześciu biskupów, kilku generałów, czterech męczenników, wielu patriotów oraz
zakonników i zakonnice, a także Koronatora Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej Królowej
Polski Biskupa Krzysztofa Szembeka, nie powinien być zapomniany – także poprzez
dzisiejsze przypomnienie Koronacji sprzed 300 lat i faktów z nią związanych, szczególnie
kierujących naszą uwagę na naszą Matkę Maryję i Jej Syna Jezusa jako doczesnych
Władców Polski, godnych naszej największej czci i chwały. Cieszy fakt, że Maryja jako
Królowa Narodu Polskiego doznaje od swego Narodu wielkiego szacunku, poprzez
ślubowanie w 1656 roku w imieniu Narodu przez Króla Jana Kazimierza wierności Matce
Przenajświętszej jako Królowej Polski, a także dopełniającą te śluby Pierwszą Koronację Jej
Obrazu Świętego, przed 300 laty koronami papieskimi.
Na zakończenie pragnę przypomnieć słowa Prymasa Polski Augusta Kardynała
Hlonda wypowiedziane przez Niego w 1948 roku na łożu śmierci w odniesieniu do Naszej
Matki Przenajświętszej i Jej Syna Jezusa Króla Polski: „Przez trud, boleść, upokorzenie,
krew, świętość Kościoła, idziemy ku jednemu z największych triumfów Chrystusa.
W Polsce triumf Bożej sprawy opromieniony będzie takim blaskiem, że na nią zwrócą
się z podziwem oczy bliskich i dalekich narodów… . Nie lękajcie się niczego, walczcie,
módlcie się i wierzcie… . Zwycięstwo gdy przyjdzie, będzie to zwycięstwo Najświętszej
Maryi Panny. Pod Jej opieką pracujcie”.
Członkowie Towarzystwa Historycznego im. Szembeków są bardzo radośni z faktu
tegorocznych podniosłych uroczystości 300 lecia koronacji Obrazu Matki Bożej
Częstochowskiej koronami papieskimi, gdyż w swych działaniach kierują się zawołaniem
„Bóg, Honor, Ojczyzna”, tak miłego dla Królowej Polski Maryi.
Prezes Zarządu
Towarzystwa Historycznego im. Szembeków
Władysław Ryszard Szeląg
Warszawa, dnia 23 sierpnia 2017 roku