INTERWENCJA EKOLOGICZNA. Zarośnięta rzeka Warta wysycha

– Mamy w Częstochowie wspaniały potencjał rekreacyjny, a w ogóle go nie wykorzystujemy. Teren w okolicach ul. Bór nad rzeką Stradomką to piękny zielony obszar, który niestety jest całkowicie zaniedbany przez nasze władze. Można byłoby tam zrobić miejsce do wypoczynku dla dzieci i dorosłych. Jest woda, jest mnóstwo zieleni, brakuje tylko gospodarza. Ale trzeba by zacząć od solidnego uporządkowania terenu oraz rzeki, która zarasta i już niedługo nie będzie jej wcale widać. Uważam, że taki stan rzeki jest też wielką stratą dla przyrody. Przecież rzeka musi mieć swobodny przepływ, jej zarastanie może doprowadzić do wyschnięcia i zagrożeń ekologicznych. To samo dotyczy rzeki Warty, teren jest niewykorzystany i zaniedbany, a rzeka zamulona i zarośnięta – mówi nam nasza Czytelniczka Pani Magdalena, zachęcając do podjęcia tematu.  

Temat wydał się nam bardzo ważny, zatem podjęliśmy działania i wysłaliśmy zapytania do Urzędu Miasta Częstochowy w sprawie stanu rzeki Warty i działań, jakie podejmuje miasto w sprawie  uporządkowania i uregulowania obu rzek.  Poniżej publikujemy odpowiedź rzecznika magistratu.

„Rzeki – także na terenie miasta – zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1478 z późn. zm.) podlegają Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu – Wody Polskie i tam należy kierować pytania i interwencje dotyczące ich stanu (dotyczy to zarówno koryta rzek, międzywala, jak i wałów). Rzeki w Częstochowie i okolicach podlegają zarządowi regionalnemu Wód Polskich – RZGW w Poznaniu, którego jednostką lokalną jest Nadzór Wodny w Częstochowie.

Należy podkreślić, że Urząd Miasta, zgodnie z zarządzeniem nr 2920/10 Prezydenta Miasta Częstochowy w sprawie zakresów działań wydziałów Urzędu Miasta Częstochowy, służb, inspekcji i instytucji w zakresie ochrony przeciwpowodziowej miasta Częstochowy dwukrotnie w ciągu roku prowadzi przegląd stanu śródlądowych wód płynących. W tym roku przegląd został przeprowadzony w dniach 28.04 i 10.05 (z udziałem pracowników wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa, Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego UM oraz pracowników PGWWP).

W toku ww. przeglądu zgłoszono uwagi, które zostały ujęte w protokole z powyższych czynności. W szczególności Komisja zwróciła uwagę na potrzebę kontynuowania wykaszania wałów i międzywala, kontroli powstałych wyrw, powstających zatorów i ich sukcesywnego usuwania oraz wykonanie prac konserwacyjno-udrożnieniowych, zwłaszcza wybranych odcinków (m.in. rz. Stradomki – na całej długości odcinka miejskiego, w szczególności o jego odmulenie, rz. Warty – na całej długości odcinka miejskiego, a w szczególności od alei Wojska Polskiego do „toru surówkowego” oraz odmulenie koryta rzeki, zwłaszcza na odcinku: od jazu przy ul. Bugajskiej do km 740+500 w kierunku m. Słowik, rz. Sobuczyny, rz. Gorzelanki – zwłaszcza na odcinku: ujście rzeki Gorzelanki do rzeki Stradomki – most DK46).

Zgodnie z informacją uzyskaną w PGWWP Nadzór Wodny w Częstochowie, w aktualnym cyklu prace prowadzone w ramach robót utrzymaniowych wałów przeciwpowodziowych i międzywala na całej długości na terenie miasta, polegające na wykaszaniu wałów i międzywala prowadzone są w dwóch etapach: 1) lipiec–sierpień, 2) po 1 października.

W odpowiedzi na pytania dotyczące zgłoszeń kierowanych do PGWWP i przedsięwziętych działań można też dodać, że pismem z dnia 24.05.2023 r. (również w związku z zapytaniem mieszkańców), tut. Urząd zwrócił się do PGWWP o przeprowadzenie konserwacji (wykoszenie wysokich traw/trzcin) koryta i brzegu rzeki Gorzelanki na odcinku: ujście rzeki Gorzelanki do rzeki Stradomki – most DK46.

PGWWP w odpowiedzi z dnia 31 lipca poinformowało tut. Urząd, że prace w tym zakresie zostaną przeprowadzone przez Zespół Wsparcia Technicznego PGGWP do dnia 30 września 2023 r.

Ponadto pismem z dnia 21.06.2023 przekazano sugestie w sprawie przeprowadzenia prac konserwacyjnych (wykoszenia traw) na wałach i międzywalu rzeki Stradomki.

Pozdrawiam

Włodzimierz Tutaj

rzecznik prasowy UM Częstochowy”

Stosowne pytania skierowaliśmy także do Wód Polskich – ZGW w Poznaniu. Zapytaliśmy o to: w jaki sposób Wody Polskie chronią rzekę Wartę na terenie Częstochowy przed zarastaniem?; do jakiego stopnia rzekę mogą zarastać krzaki i sitowie, aby nie było to szkodliwe dla nurtu rzeki i nie przyczyniało się do wysychania rzeki?; czy rzece Warcie w Częstochowie – tak jak informują nas czytelnicy – grozi wyschnięcie?

Poniżej odpowiedź z ZGW w Poznaniu

„W odpowiedzi na Pani e-mail z 19 października 2023 r. informuję, że zakres prac konserwacyjnych na ciekach administrowanych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Zarząd Zlewni w Sieradzu jest corocznie analizowany i stanowi podstawę do typowania zadań i ustalenia hierarchii ważności na etapie wprowadzania zadań do planu na dany rok w ramach przyznanego limitu środków finansowych oraz planując prace do realizacji w kolejnych latach, uzależniając terminy od wysokości przydzielanych środków. Pracownicy Nadzorów Wodnych Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie corocznie dokonują oględzin stanu koryt rzek, jak również urządzeń wodnych. Stan rzeki Warty przepływającej przez miasto Częstochowa jest więc nam znany i na bieżąco monitorowany.

Należy zaznaczyć, że rzeki należą do ekosystemów dynamicznych, podlegających stałym naturalnym zmianom. Tempo tych zmian jest zwykle znaczne. Coroczne wezbrania i okresy niżówek kształtują zarówno warunki morfologiczne koryta, szatę roślinną brzegów, jak też zespoły organizmów wodnych i związanych z wodą w całej dolinie rzecznej. Większe wezbrania powodują zasadnicze przeobrażenia koryta, zmianę jego biegu oraz uruchamiają procesy wtórnej sukcesji ekologicznej i rekolonizacji zmienionego koryta przez rośliny i zwierzęta. Takie dynamiczne funkcjonowanie odróżnia rzeki od innych ekosystemów np. jeziornych, które zwykle w toku sukcesji osiągają pewną stabilizację. Podkreślenia wymaga również fakt, że ze względu na bardzo niskie przepływy i małe prędkości wody, jakie w ostatnich latach miały miejsce w okresie wiosenno-letnim, na wielu rzekach dochodziło do wyjątkowo wzmożonego wzrostu roślinności w dnie, jak również na skarpach.

W ostatnich latach mamy do czynienia z wystąpieniem suszy hydrologicznej. W większości rzek w Polsce zaznacza się wyraźna tendencja obniżania się poziomu wód. W przypadku wystąpienia suszy hydrologicznej ekosystemy wodne ulegają zmianom wskutek zmniejszonego przepływu. Zmiana warunków siedliskowych prowadzi do zwiększenia ekspansji roślinności hydrofitowej w bardzo szybkim czasie, co również można zaobserwować w przypadku rzeki Warty na terenie m. Częstochowa.

Uwzględniając potrzebę realizacji prac konserwacyjno-udrożnieniowych rzeki Warty, na odcinku przepływającym przez teren miasta Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Zarząd Zlewni w Sieradzu planuje w bieżącym roku wykonać pilne prace udrożnieniowe rzeki Warty na terenie m. Częstochowa.

Z poważaniem

Beata Zoła

Rzecznik prasowy

Kierownik Zespołu

Zespół Komunikacji i Edukacji Wodnej

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu”

• Kolumnę dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
• Za treści zawarte w publikacji dofinansowanej ze środków WFOŚiGW w Katowicach odpowiedzialność ponosi Redakcja.
•