Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa przekazuje nieodpłatnie grunty samorządom, na których mogą realizować zadania własne. Udziela też gminom i spółdzielniom mieszkaniowym, w ramach bezzwrotnej pomocy finansowej, środki pieniężne, które umożliwiają realizację inwestycji. Dzięki temu ludziom na terenach wiejskich żyje się lepiej.
Jednym z zadań KOWR, wynikających z art. 24, 43 i 44 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jest nieodpłatne przekazywanie uprawnionym podmiotom nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Beneficjentami są m.in. jednostki samorządu terytorialnego, które mogą ubiegać się o nieodpłatne przekazanie gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych. Od początku działalności KOWR (wcześniej ANR) przekazał nieodpłatnie samorządom 58,8 tys. ha nieruchomości w całym kraju. W pierwszych trzech kwartałach 2019 r. samorządy otrzymały nieodpłatnie 228 ha gruntów, najwięcej na terenie województw: wielkopolskiego, zachodniopomorskiego, mazowieckiego, lubuskiego i podkarpackiego. Na uzyskanych przez samorządy lokalne terenach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie.
Nieodpłatne przekazanie gruntów może nastąpić na wniosek np. jednostki samorządowej, skierowany do właściwego oddziału terenowego KOWR. Na otrzymanych gruntach samorządy muszą realizować zadania precyzyjnie określone w umowie z KOWR. Jeśli nieruchomość w ciągu 10 lat od przekazania przez KOWR zostanie sprzedana lub zagospodarowana w inny sposób niż określony w umowie, KOWR może zażądać zwrotu aktualnej wartości pieniężnej tej nieruchomości.
Aby samorządy lokalne mogły skorzystać z nieodpłatnego przekazania gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych, muszą spełnić następujące warunki:
1. Posiada
2. aktualny plan zagospodarowania przestrzennego albo studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
3. Określić zadania, z katalogu zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego, na które KOWR może przekazać nieodpłatnie nieruchomości zgodnie z ustawą;
4. Wystosować pisemny wniosek jednostki samorządowej do właściwego oddziału terenowego KOKWR;
5. Wykorzystać nieruchomość
6. zgodnie z celem, na jaki została przekazana przez KOWR.
Poza nieodpłatnym przekazaniem gruntów Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa udziela samorządom lokalnym wsparcia finansowego. Od 1999 roku kieruje do gmin i spółdzielni mieszkaniowych środki finansowe w postaci bezzwrotnej pomocy, która do chwili obecnej przekroczyła kwotę 1 miliarda złotych. W 2018 r. KOWR udzielił bezzwrotnej pomocy finansowej w wysokości 21 mln zł, z czego 19 mln zł zostało wypłacone gminom i spółdzielniom mieszkaniowym. A w trzech kwartałach 2019 roku wydatki poniesione przez KOWR na bezzwrotną pomoc finansową wyniosły ponad 2,7 mln zł.
Bezzwrotna pomoc finansowa dotyczyła budowy i remontu dróg i chodników, inwestycji w zakresie infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej (sieci wodociągowe i kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, stacje uzdatniania wody, hydrofornie) oraz remontów budynków i lokali, sieci ciepłowniczych i kotłowni.
Najwyższe wypłaty środków bezzwrotnej pomocy finansowej w 2018 r. dotyczyły Oddziałów Terenowych KOWR w Olsztynie – ponad 7 mln zł, Pruszczu Gdańskim – prawie 3,6 mln zł, Wrocławiu – prawie 2,7 mln zł oraz w Szczecinie – 2,2 mln zł.
Wśród beneficjentów bezzwrotnej pomocy finansowej udzielonej przez KOWR znalazła się Gmina Zalewo (woj. warmińsko-mazurskie). Najpierw nieodpłatnie otrzymała z Zasobu WRSP działkę, na której znajdują się ciągi komunikacyjne pieszo-jezdne oraz teren obsługujący wielorodzinne budynki mieszkalne, w których żyją i mieszkają byli pracownicy PGR i ich rodziny. Następnie dzięki bezzwrotnej pomocy finansowej zrealizowała zadanie inwestycyjne, które obejmowało swoim zakresem wykonanie m.in.: dróg wewnętrznych, chodników i miejsc postojowych z kostki brukowej, sieci kanalizacji deszczowej, instalacji oświetleniowej, zagospodarowanie terenów zielonych oraz montaż elementów małej architektury (wiat śmietnikowych, ławek, koszy, stojaków na rowery). Realizację tej inwestycji umożliwiła bezzwrotna pomoc finansowa KOWR w wysokości 1,2 mln zł. (fot. 1)
Kolejną inwestycją zrealizowaną na gruntach nieodpłatnie przekazanych przez OT KOWR w Krakowie są działania w gminie Niepołomice w woj. małopolskim. Powstała tam „Wiślana Trasa Rowerowa”, która służy nie tylko turystom, ale również mieszkańcom jako trasa codziennej komunikacji.
Natomiast OT KOWR w Koszalinie uczestniczył w przekazaniu trzech działek w gminie Brzeżno. Wszystkie zostały przejęte z przeznaczeniem na tereny rekreacyjne. We wsi Chomętowo zbudowano boisko sportowe z trybunami oraz plac zabaw dla dzieci; w Kaszanowie powstało boisko, wiata, centrum aktywności fizycznej, miejsce na ognisko i grilla; w Słonowicach zbudowano altanę oraz powstała plenerowa siłownia i boisko do siatkówki. (fot. 3)
Gmina Wieruszów (woj. łódzkie) otrzymała od OT KOWR w Łodzi dwie działki stanowiące drogi dojazdowe do budynków mieszkalnych, a następnie prawie 100 tys. zł z tytułu bezzwrotnej pomocy finansowej na ich remont.
W 2018 r. Oddział Terenowy w Pruszczu Gdańskim sfinansował w całości lub części 13 inwestycji na mieniu nieodpłatnie przejętym z Zasobu WRSP. W tym celu udzielił bezzwrotnej pomocy finansowej m.in. Gminie Ostaszewo na przebudowę dróg mieszkalnych i sieci kanalizacji sanitarnej z przyłączami do budynków mieszkalnych na terenie byłego PGR. Całkowity koszt tego przedsięwzięcia wyniósł 621 tys. zł, z czego 500 tys. zł to kwota bezzwrotnej pomocy finansowej. (fot. 4 i 4a)
W ciągu ostatnich dwóch lat Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa OT w Szczecinie partycypował w kosztach 15 inwestycji realizowanych na terenie 14 gmin województwa zachodniopomorskiego. Przyznane wsparcie dotyczyło przede wszystkim remontów dróg i chodników, budowy nowych parkingów lub kanalizacji deszczowych. Ponad 900 tys. zł, tj. 80% kosztów poniesionych przez gminę na wszystkie inwestycje pokrył w ramach bezzwrotnej pomocy finansowej OT KOWR w Szczecinie. (fot. 5)
Samorządy lokalne w całym kraju bardzo chętnie korzystają z obu form pomocy, jakie oferuje Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Twierdzą, że tylko dzięki współpracy z KOWR przeprowadzenie wielu inicjatyw jest możliwe do zrealizowania. Podkreślają również, że dzięki poczynionym inwestycjom ludziom żyje się lepiej, zwłaszcza na terenach popegeerowskich.