6 marca 2016 roku zmarł profesor dr hab. Janusz Maciej Hereźniak, absolwent IV LO im. H. Sienkiewicza z 1952 roku, naukowiec zasłużony dla częstochowskiego środowiska związanego z przyrodą.
Urodził się 24 stycznia 1935 roku w Wancerzowie koło Częstochowy. W roku 1936 przeniósł się wraz z rodzicami – Stefanem i Walerią z domu Kowalczyk – do Częstochowy. W latach 1948-1952 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. H. Sienkiewicza w Częstochowie do klasy XI a, której wychowawczynią była profesor Helena Hajewska. Świadectwo dojrzałości uzyskał 2 czerwca 1952 roku. Po ukończeniu szkoły średniej, jego starania o dostanie się na studia medyczne – w tamtym okresie (czasy stalinowskie) – były z góry, ideologicznie skazane na niepowodzenie. Jak pisze w swoich wspomnieniach, była to z jego strony wręcz „bezczelność i ideologiczna prowokacja”, gdyż już wcześniej został rozpoznany przez kolegów w klasie – aktywistów ZMP – jako: syn „odradzającego się kapitalisty”(ojciec w tym czasie prowadził jeszcze prywatny zakład krawiecki) i człowiek o poglądach „klerykalnych” (był wówczas ministrantem). Po trzech latach pracy w szpitalu został przyjęty na studia biologiczne w Uniwersytecie Łódzkim. W roku 1961 uzyskał tytuł magistra biologii w zakresie botaniki. Warto podkreślić, że po maturze zainteresował się fotografią, głównie przyrodniczą, którą uprawiał przez całe życie. Początkowo, jako samouk dokształcał się i tworzył w ramach ruchu amatorskiego, będąc członkiem „Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego” w latach 1958-2000. W roku 1965 uzyskał uprawnienia członka rzeczywistego „Związku Polskich Artystów Fotografików”– zawodowego stowarzyszenia twórczego. Był też instruktorem fotografii w „Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajobrazowym”. Wiele jego prac opublikowały krajowe i zagraniczne wydawnictwa o profilu naukowym i artystycznym, kilkanaście prac fotograficznych znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi i we Wrocławiu oraz w bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego. Na przełomie lat 1974-75 był współorganizatorem i uczestnikiem 9-osobowej samochodowej wyprawy naukowej do Afryki Równikowej (Maroko, Algieria, Zatoka Gwinejska w Nigerii), zorganizowanej przez pracowników naukowych Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego. Z wyprawy tej Janusz Hereźniak przywiózł bogate materiały naukowe i dydaktyczne, oraz dokumentację fotograficzną (ok. 3000 zdjęć czarno-białych i 4500 barwnych diapozytywów).
Był wybitnym geobotanikiem, ekologiem i dendrologiem oraz autorytetem w dziedzinie ochrony przyrody, a także pedagogiem popularyzującym wiedzę przyrodniczą; m.in. organizatorem corocznych konkursów dendrologicznych dla młodzieży szkolnej w Łodzi i Częstochowie. Szczególnie silne były związki profesora Janusz Hereźniaka z regionem częstochowskim i to zarówno w obszarze badań naukowych, publicystycznych, jak i dokumentacji fotograficznej. Dzięki niemu nastąpił intensywny rozwój badań florystycznych i fitosocjologicznych na obszarze północnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Przez cały czas aktywnie wspierał wszelkie działania proekologiczne, uświadamiając wartość dziedzictwa przyrodniczego i znaczenie ochrony środowiska naturalnego. W swojej różnorodnej działalności na rzecz regionu częstochowskiego apelował o docenianie wartości przyrodniczej tego obszaru i podkreślał jej ogromny wpływ na formy dziedzictwa kulturowego i etnograficznego, m.in. był współautorem projektu i orędownikiem idei utworzenia Jurajskiego Parku Narodowego w rejonie Złotego Potoku i częstochowskiego Olsztyna. Od roku 1995 aktywnie uczestniczył w działalności naukowej i organizacyjnej Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego (od roku 1996). W 1998 został również przyjęty w poczet członków zwyczajnych Łódzkiego Towarzystwa Naukowego.
Zasiadał w różnych gremiach doradczych i opiniotwórczych oraz zarządach licznych organizacji społecznych i naukowych, m.in.: w Komitecie Botaniki PAN (2003-2006 r.) i w Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Botanicznego w Warszawie (od 2004 r.). Od roku 1999 był członkiem Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody woj. śląskiego w Katowicach i Rady Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego – od 2003 r. Prof. Janusz Hereźniak był autorem ponad 160 publikacji, w tym 70 oryginalnych prac naukowych, a wśród nich 10 książek i albumów.
Jako artysta fotografik opublikował 13 prac związanych z fotografią naukową i artystyczną. Swoje prace fotograficzne prezentował na 29 wystawach indywidualnych i 46 zbiorowych w kraju i za granicą. Archiwum fotografii, głównie przyrodniczej Janusza Hereźniaka składa się z ok. 43 tysięcy skatalogowanych negatywów czarno-białych oraz około 17 tysięcy negatywów i diapozytywów barwnych. Pełną notę biograficzną z zakresu fotografii zamieściło w roku 1984 szwajcarskie wydawnictwo Camera Obscura CH-12488 Harmance w PHOTOGRAPHERS ENCYCLOPEDIA INTERNATIONAL.
Wszechstronność zainteresowań naukowych, wielość zasług w dziedzinie szeroko pojętej humanistyki przyczyniły się do uhonorowania profesora 30 odznaczeniami i nagrodami podkreślającymi jego wkład w ochronę przyrody oraz rozwój kultury i sztuki fotograficznej. Profesora Janusza Hereźniaka wspomina jego kolega ze szkolnej ławy Janusz Miller: „Z wielkim żalem przyjąłem wiadomość o śmierci Janusza Hereźniaka – kolegi ze szkolnej ławy w Liceum Sienkiewicza. To już blisko 70 lat mija od chwili, kiedy w trudnych czasach powojennej Polski rozpoczynaliśmy naukę w tym renomowanym częstochowskim liceum. Lata tam spędzone, dzięki naszym nauczycielom i wychowawcom, ukształtowały nasze charaktery i osobowości, wpłynęły na nasze dalsze losy. Jednocześnie pozwoliły zadzierzgnąć trwałe więzy przyjaźni między absolwentami szkoły. Po maturze nasze drogi wprawdzie się rozeszły, ale nie na długo. Swą karierę naukową związał z Uniwersytetem Łódzkim, nigdy jednak nie tracąc z pola widzenia Częstochowy. Spotykaliśmy się na zjazdach koleżeńskich w Liceum. Janusz nie opuścił żadnego z nich. Na ostatnim zjeździe w 2012 roku z naszej klasy odliczyło się jedynie nas dwóch: Janusz Hereźniak i Janusz Miller. Z przykrością stwierdziliśmy, że zbliżamy się do kresu naszej długiej drogi. Spotykaliśmy się więc dość często, Janusz odwiedzał mnie w domu, zapraszał na uroczystości, których był bohaterem. Niedawno miałem zaszczyt i przyjemność uczestniczyć w sesji Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego, które obdarzyło Go godnością Członka Honorowego. Janusz był człowiekiem niezwykle skromnym, delikatnym, bezinteresownym, a jednocześnie bardzo pracowitym, do ostatnich dni, mimo słabnącego zdrowia, wypełniającym przyjęte na siebie obowiązki. Był wybitnym społecznikiem, który pozostawił po sobie trwałe ślady na wielu polach swej działalności. Na Boże Narodzenie, dowiedziawszy się o mojej chorobie, telefonował do mnie, w bardzo serdecznych słowach życzył mi szybkiego powrotu do zdrowia, obiecywał spotkanie w Częstochowie. Niestety, niespodziewana śmierć zaskoczyła Go, napełniając smutkiem przyjaciół, kolegów, współpracowników.”
W pogrzebie profesora Janusza Hereźniaka wziął udział poczet sztandarowy IV LO im. Henryka Sienkiewicza w Częstochowie pod opieka nauczyciela Aleksandra Cieślaka. W uroczystościach tych uczestniczył dyrektor częstochowskiego muzeum Janusz Jadczyk i bliski kolega z liceum Marian Głowacki.
Materiał ukazał na stronie: “Częstochowska Gazeta Ekologiczna” (wydanie papierowe), której publikację współfinansuje Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
ALEKSANDER CIEŚLAK