Wąsosz, wieś w gminie Popów, nad rzeką Wartą, w powiecie kłobuckim.
Składa się właściwie z trzech części: Wąsosz Dolny (zach.), Wąsosz Południowy i Wąsosz Górny (południowo-wschodnia część z cmentarzem i tzw. “kalwarią wąsowską”). Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1250 r., kiedy to płaciła dziesięcinę klasztorowi kanoników laterańskich na Piasku we Wrocławiu. Nazwę wsi pisano w postaci: Vansosche (XVI w.) i Wąsosza. Dawniej należała do starostwa brzeźnickiego, w 1658 r. przekazano ją Paulinom jasnogórskim, jako nagrodę za obronę przed Szwedami, później przeszła w ręce prywatne.
W 1564 r. lustratorzy zaznaczyli, iż Wąsosz był własnością królewską w województwie sieradzkim, było tu 12 łanów czynszowych, karczmarze mieli półtora łana, zdun posiadał półłanek, wieś miała młyn na Warcie i młynek na strudze zwanej Trzebka. Patronat nad kościołem należał do króla, a uposażenie plebana stanowiła karczma z rolą i zagrodnik. Dziesięcinę pieniężną po 6 gr. z łanu kmiecie płacili proboszczowi wieluńskiemu, a swemu plebanowi meszne po 3 korce żyta i 3 korce owsa. Łany sołtysie oddawały dziesięcinę plebanowi.
We wsi stary kościół drewniany był przebudowany w 1732 r., a konsekrował go w 1734 r. biskup inflancki Konstanty Moszyński. Na początku XIX w. włascicielem dóbr był Antoni Walewski, który w latach 1817 – 1826 zbudował nowy kościół. Starą świątynię rozebrano. Jednakże 11 XI 1841 r. nowy kościół spłonął i odbudował go w 1848 r. ksiądz Wawrzyniec Brzeziński.
W 1827 r. Wąsosz liczył 49 domów i 483 mieszkańców. 23 IV 1863 r. między Wąsoszem Dolnym a Popowem oddział powstańczy mjr Aleksandra L?tticha stoczył potyczkę z kozakami i piechurami rosyjskimi, tracąc 34 żołnierzy, których pochowano cmentarzu w Wąsoszu Górnym. W 1890 r. Wąsosz miał 65 domów, 475 mieszkańców, a włościanie 1.388 morgów ziemi. Folwark, stanowiący majorat gen. Nuchanowa, obejmował 502 morgi. Na obszarze Wąsosza powstała Nowa Wieś Wąsoska, mająca 33 domy.
Pod koniec XIX w. zbudowano przydrożną kaplicę murowaną, która stała się I Stacją Drogi Krzyżowej. W 1937 r. proboszcz ksiądz Wincenty Spirra (1930 – 1945) na miejscu krzyży postawił kapliczki. W połowie lat 80-ych ksiądz dziekan Zygmunt Pilarczyk zrekonstruował kapliczki i przekształcił je w kalwarię przydrożną, złożoną z 16 stacji. W 1937 r. ksiądz Spirra rozbudował istniejący kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła. Dobudowano wówczas nawę i nowe prezbiterium, a dotychczasowy kościół stał się nawą poprzeczną. Przebudowany kościół poświęcił biskup Teodor Kubina (1937).
W czasie II wojny światowej kościół służył mieszkańcom z pobliskich okolic, włączonych do Kraju Warty. Po zakończeniu działań wojennych, staraniem księdza Franciszka Bara, świątynia została odrestaurowana i otrzymała nową polichromię. 17 września 1961 r. konsekrował ją biskup Stefan Bareła. Ksiądz Pilarczyk wzniósł także piętrową plebanię.
W 1939 r. Wąsosz znalazł się na terenach włączonych do III Rzeszy. Żydzi z Wąsosza zostali przesłani do getta w Częstochowie, 9 mieszkańców wsi zostało rozstrzelanych.
W latach 1952 – 1975 Wąsosz należał do powiatu kłobuckiego, a w latach 1975 – 1998 znajdował się w województwie częstochowskim. Współcześnie wyróżnia się Wąsosz Dolny i Wąsosz Górny. W Wąsoszu Dolnym znajduje się Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Dom Zasłużonego Leśnika Leśnictwa Popów oraz zakłady handlowe i przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowo-usługowe. W Wąsoszu Górnym natomiast znajduje się apteka SC., leśniczówka, Ośrodek Zdrowia, Szkoła Podstawowa im. Romualda Traugutta oraz Ośrodek Zewnętrzny Aresztu Śledczego. Mają tu swe siedziby przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowo-usługowe, a także sklep z artykułami gospodarstwa domowego.
BOGDAN SNOCH