Co roku 10 października obchodzimy w Polsce Święto Drzewa
Na świecie Święto Drzewa ma stary rodowód. Jego początki to 1872 rok, kiedy znawca i miłośnik przyrody, Julius Sterling Morton, ówczesny gubernator stanu Nebraska i jednocześnie sekretarz rolnictwa Stanów Zjednoczonych, zwrócił się do rodaków z prośbą, by 10 kwietnia kto może posadził drzewo (dla różnych krajów ta data jest ruchoma). „Inne święta służą jedynie przypomnieniu, dzień drzewa wskazuje zaś na przyszłość”, przekonywał. Inicjatywa sadzenia drzew szybko się przyjęła i przerosła w Stanach w tradycję.
Od roku 1951 decyzją Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa święto jest obchodzone we wszystkich krajach członkowskich wspólnoty. W Polsce realizują je przede wszystkim stowarzyszenia ekologiczne, nadleśnictwa i placówki edukacyjne.
Niestety, drzewostany w świecie znikają w znacznie szybszym tempie niż są odtwarzane. Zajmują, co prawda, 30% powierzchni planety, ale w ramach rabunkowej gospodarki leśnej co minutę wycina się obszary o wielkości 36 boisk do piłki nożnej. Dotyczy to przede wszystkim cennych lasów pierwotnych Amazonii, doliny Konga, Azji Południowo-Wschodniej, Ameryki Północnej i Syberii.
Spora ilość ściętego drewna pójdzie na zapałki czy papierowe torebki. Tymczasem korzyści z obecności drzew w ekosystemie czerpie długa lista odbiorców. Gnieżdżą się na nich ptaki, gryzonie, owady, porosty, grzyby, a nawet glony. Dla wielu gatunków drzewa są schronieniem, miejscem rozrodu, żerowania i wspomagania codziennych zadań na bardzo rozmaite sposoby.
Drzewa pełnią ważną rolę w ekosystemie, przede wszystkim funkcję regulacyjną. „Odżywiają się” dwutlenkiem węgla w procesie fotosyntezy, produkując w zamian tlen. Te o rozłożystych konarach w ciągu 10 lat oddają go tyle, że wystarczy jednej dorosłej osobie na oddychanie przez kolejne 20 lat. Tym sposobem drzewa najskuteczniej chronią przed zmianami klimatu. Węgiel jest magazynowany w biomasie leśnej – w pniach, gałęziach, liściach, korzeniach oraz glebie leśnej. Lasy zarządzane w sposób zrównoważony nigdy nie przestają zatrzymywać węgla, jako że miejsce pozyskanych drzew zajmują nowe.
Drzewa zapobiegają też erozji gleby, a rozbudowane systemy korzeniowe wzmacniają zbocza gór i brzegi nurtów wodnych. Drzewa dają cień i obniżają temperaturę, co w zmniejsza zjawisko antropogenicznego „podgrzewania” miast. Lasy zarządzane w sposób zrównoważony wzbogacają nasze życie oraz środowisko na wiele sposobów. Stabilizują gleby, są środowiskiem życia roślin i zwierząt, oczyszczają wodę i powietrze, zatrzymują gazy cieplarniane, generują przychody, dostarczają miejsc pracy, oferują zdrowe miejsca wypoczynku i rekreacji. Dostarczają wzrastającą ilość odnawialnego, niezawodnego surowca dla potrzeb budownictwa, produkcji mebli, wytwarzania energii, produkcji papieru i niezliczonej ilości innych dóbr codziennego użytku.
Poza mierzalnymi i policzalnymi korzyściami, jedno zdrowe drzewo to przede wszystkim wspólne dobro, które towarzyszy nam co najmniej kilku pokoleniom, stając się obiektem wspomnień i ważnym czynnikiem budowania tożsamości lokalnej. Każdy znajdzie w pamięci takie, na które wspinał się w dzieciństwie, oglądał przez okno babci, czytał pod nim książki latem, zbierał najlepsze kasztany czy samodzielnie posadził. Przytulanie drzew – które zaleca sylwoterapia – umożliwia czerpanie z nich pozytywnej energii w czystej postaci. Przekonani czy nie, dostajemy od nich tyle dobrodziejstw, że w Święto Drzewa, posadziwszy sadzonkę, warto do któregoś się przytulić.
Europejski Tydzień Leśny
Europejski tydzień leśny został ogłoszony przez ministrów odpowiedzialnych za lasy w 46 krajach europejskich, podczas V Konferencji Ministerialnego Procesu Ochrony Lasów w Europie, która odbyła się 5–7 listopada 2007 r. w Warszawie.
Leśny Tydzień jest przygotowywany wspólnie przez Komisję Europejską, Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), ministerialną konferencję nt. ochrony lasów w Europie (MCPFE) oraz Europejską Komisję Gospodarczą (UNCE).
Lasy Europy pokrywają 44% powierzchni lądowej, wartość ta stale rośnie. Powierzchnia lasów w Europie wzrosła do 13 milionów hektarów w przeciągu ostatnich 15 lat. Ta powierzchnia w przybliżeniu odpowiada terytorium Grecji – albo powierzchni ponad miliona boisk piłkarskich. Ilość drewna (zasobność) w lasach Europy wzrasta o około 360 milionów metrów sześciennych rocznie.
Lasy Polski zajmują ponad 9 mln ha, pokrywając blisko 29 procent kraju – tylko przez ostatnie 20 lat ich powierzchnia wzrosła o 380 tys. ha. Ponad 7,5 mln ha lasów zarządzane jest przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
Królową polskich lasów jest sosna, ale znajdujemy w nich również liczne gatunki liściaste. Polskie drzewostany tworzy 12 głównych gatunków drzew, tzw. lasotwórczych (sosna, świerk, modrzew, jodła, dąb, buk, brzoza, klon, jawor, topola, lipa, grab). Drewno to surowiec odnawialny, mający wiele zastosowań. W ostatnich latach leśnicy pozyskiwali 25–30 mln m3 rocznie. Jest to wielkość niewiele większa od połowy rocznego przyrostu masy drewna. Dzięki takim staraniom zasobność polskich lasów stale rośnie.
Drewno jest naturalnym, odnawialnym surowcem. Trzeba zwiększyć jego wykorzystywanie jako surowca energetycznego, także w miejsce innych, mniej przyjaznych środowisku surowców. Produkcja drewna pochłania mniej energii, a także emituje mniej dwutlenku węgla niż produkcja jakiegokolwiek spośród powszechnie stosowanych materiałów budowlanych – ponadto drewno magazynuje węgiel tak długo, jak stoi skonstruowany z niego budynek. Używanie większej ilości drewna zamiast betonu, plastiku i stali może być znaczącym krokiem w redukcji emisji gazów cieplarnianych. Zastąpienie jednego metra sześciennego betonu odpowiadającą ilością drewna może ochronić przed emisją jednej tony dwutlenku węgla do atmosfery. Jest to w przybliżeniu ilość emitowana przez jeden średniej wielkości samochód w trakcie przejechania 3 000 kilometrów. Ponadto drewno i produkty drzewne są łatwiejsze do ponownego wykorzystania i recyclingu.
Lasy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach
Lasy naszego regionu zapewniają ok. 7 milionom mieszkańców Polski (17 procent) nie dających się przecenić korzyści, spełniając ważne funkcje gospodarcze, pozaprodukcyjne i społeczne. Są źródłem odnawialnego surowca jakim jest drewno, najważniejszym elementem kształtującym krajobraz oraz chroniącym przyrodę, miejscem wypoczynku i rekreacji, źródłem inspiracji twórczej oraz doznań natury estetycznej.
RDLP w Katowicach, druga pod względem wielkości w kraju, sprawuje nadzór nad 750 tysiącami hektarów lasu (7,2 procent wszystkich polskich lasów) na terenie województw śląskiego i opolskiego oraz częściowo małopolskiego, łódzkiego, świętokrzyskiego i fragmentarycznie dolnośląskiego. Z tej ilości ok. 630 tys. stanowią własność Skarbu Państwa, a 120 600 ha – nadzorowane przez nadleśnictwa lasy niepaństwowe. Na obszarze dyrekcji znajduje się 35 miast mających powyżej 50 tys. mieszkańców, 55 powiatów i 274 gminy.
W skład RDLP wchodzi 38 nadleśnictw, Zakład Transportu i Spedycji LP oraz 3 gospodarstwa rybackie. Wszystkie te jednostki zatrudniają ok. 2300 pracowników.
Aktualnie prawie 84 procent lasów RDLP w Katowicach zaliczane jest do lasów ochronnych – chroniących glebę i wodę, oddziałujących na klimat i krajobraz, poprawiających jakość powietrza na obszarach silnie uprzemysłowionych i zurbanizowanych.
Praktycznie wszystkie drzewostany znajdują się pod wpływem szkodliwego oddziaływanie emisji przemysłowych. 98 procent powierzchni lasów (582,8 tys. ha) zaliczono do stref uszkodzeń przemysłowych.
Drzewostany iglaste stanowią ok. 31 procent powierzchni leśnej katowickiej RDLP, liściaste blisko 13 procent a mieszane ok. 56 procent.
RDLP w Katowicach to region największych kontrastów w przyrodzie. Jest Górny Śląsk – czarny i zanieczyszczony, gdzie zobaczymy wiele obszarów zdegradowanych przyrodniczo, wylesionych, pokrytych „zastępczymi” murawami wyrosłymi na zatrutej glebie. Ten Śląsk odzwierciedla wiszące do niedawna nad regionem widmo klęski ekologicznej. Lecz jest tu również Jura Krakowsko-Częstochowska, malownicza kraina pełna ruin zamków i urokliwych skałek wapiennych. Jest województwo opolskie, gdzie w największym stopniu przetrwały ślady dawnych puszcz i kniei. Są wreszcie Beskidy – góry stanowiące miejsce wypoczynku mieszkańców górnośląskiej aglomeracji. W trudnodostępnych partiach Beskidu Żywieckiego jeszcze dziś można spotkać się z niedźwiedziem, wilkiem czy rysiem
Program dla Beskidów
Zainicjowali go w 2002 roku leśnicy, aby ocalić zamierające drzewostany świerkowe porastające stoki gór w Paśmie Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Jeżeli procesów tych się nie spowolni, mogą w ciągu kilku lat zagrozić katastrofą ekologiczną. Program zakłada przebudowę w ciągu 10 najbliższych lat ok. 20 tys. ha beskidzkich świerczyn, z ograniczeniem w przyszłych drzewostanach udziału tego gatunku na korzyść m.in. buka i jodły. Nowe pokolenie lasu w Beskidach zostanie wyhodowane z nasion rodzimego pochodzenia, czemu służy zlokalizowany na terenie Nadleśnictwa Wisła Karpacki Bank Genów, którego celem jest realizacja zadań związanych z prowadzeniem hodowli selekcyjnej i ochrony leśnych zasobów genowych szczególne cennych gatunków drzew i krzewów leśnych Karpat oraz udostępniania ich dla celów gospodarczych i badawczych.
- Kolumnę dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
- Za treści zawarte w publikacji dofinansowanej ze środków WFOŚiGW w Katowicach odpowiedzialność ponosi Redakcja.
