4 czerwca 2016 r. rozpoczęła się trzecia edycja Festiwalu Filmów Dokumentalnych im. Braci Krzemińskich, organizowana przez OKF Iluzja w Częstochowie. Rozpoczęło ją uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej Władysława i Antoniego Krzemińskich, założycieli pierwszego stałego kina w Częstochowie. Kino Odeon mieściło się w kamienicy na rogu ulicy Śląskiej i Al. NMP, przy Placu Biegańskiego. I w tym miejscu umieszczono pamiątkową tablicę.
Projekt tablicy oraz jej wykonanie przypadło – pod kierunkiem wykładowców – studentom Wydziału Sztuki Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Uroczyste odsłonięcie tablicy zaszczycili swoim udziałem między innymi, potomkowie prekursorów kina, zastępca prezydenta Miasta Częstochowy Ryszard Stefaniak oraz charyzmatyczny Stanisław Janicki, autor i prowadzący cykliczny program w TVP „W starym kinie’, emitowany w latach 1967-1999, wielki fan Braci Krzemińskich. Uroczystego przecięcia wstęgi i odsłonięcia pamiątkowej tablicy dokonali: Stanisław Janicki oraz wnuczek Antoniego Krzemińskiego – Tomasz Krzemiński.
Po wielu latach pionierzy polskiego kina doczekali się swojej pamiątkowej tablicy: Władysław (ur. 1871 w Radomiu, zm. 1942 w Częstochowie) i Antoni (ur. 1882 w Dąbrówce Nagórnej, zm. 1955 w Częstochowie). To oni w grudniu 1899 roku założyli w Łodzi, przy ulicy Piotrkowskiej 120, w pomieszczeniu dawnej restauracji Adolfa Fiszera pierwsze stałe kino, które działało przez trzy miesiące i nazywało się Gabinet Iluzji.
Później Bracia Krzemińscy zakładali tymczasowe kina kolejno w Radomiu, Częstochowie i Włocławku, w listopadzie 1900 roku wrócili do Łodzi, gdzie przez kolejny rok prowadzili kino Biograf przy Piotrkowskiej 17.
Latem 1901 roku Władysław zakupił w Paryżu, w firmie braci Pathe nowy projektor oraz wszystkie filmy jakie firma posiadała na stanie. Dzięki tej inwestycji powstało, na całe trzy lata, w eleganckim lokalu przy Nowym Rynku 3 kino, które otrzymało nazwę Teatr Żywych Fotografii. Muzykę w czasie seansu zapewniało mechaniczne pianino. Dysponując dwoma projektorami i coraz atrakcyjniejszym repertuarem, zatrudniając kilku pracowników, bracia zaczęli jeździć po Polsce, by urządzać seanse objazdowego kina Biscop, w kolejnych miastach – Tomaszowie Mazowieckim, Kaliszu, Białymstoku, Lublinie, Wilnie. Muzykę do seansów zaczął zapewniać taper, a nawet orkiestra. Ponieważ filmy miały jedynie tytułowe napisy, bardzo krótkie w języku francuskim, to na scenie obok ekranu był ustawiony konferansjer, którego zadaniem było ogłaszanie tytułu, jak i treści filmu. Latem 1902 roku, podczas kolejnej wyprawy do Paryża Władysław zakupił u Gaumonta, wraz z nową aparaturą, kilkadziesiąt ręcznie kolorowanych filmów, a w wytwórni Pathe nakręcił krótką scenkę, przedstawiającą go wychodzącego na scenę i dziękującego publiczności znajdującej się na widowni za przybycie, scenka ta była wyświetlana na zakończenie każdego seansu. W październiku 1903 roku bracia otworzyli pierwsze stałe kino w Warszawie, pod nazwą Biscop. W poczekalni wystawiony był fotoplastikon, sala mieściła 260 miejsc, ekran zasłonięty był seledynową pluszową kurtyną, długość filmu 500-600 metrów, program zmieniany był codziennie.
Latem 1904 roku bracia rozdzielili się i zaczęli osobno przemierzać obszar Imperium Rosyjskiego. Jeździli pociągiem, parostatkiem a nieraz saniami, ustalając roczne trasy: Tuła, Moskwa, Wołogda, Archangielsk u ujścia do Morza Białego, potem z powrotem na południe – Perm, Jekaterynburg, Ufa, Samara, a na zimę powracali do Warszawy, choć na przełomie 1906 i 1907 roku spędzili ją na Syberii. W 1909 r osiedlili się na stałe w Częstochowie, gdzie założyli kinematograf Odeon.
Bracia Krzemińscy kręcili również własne filmy dokumentalne, niestety większość z nich zaginęła a resztę przejęła Filmoteka Narodowa. Jednak na co dzień film pt. „ Pożar Zapałczarni”, braci Krzemińskich można obejrzeć w Muzeum Zapałek, które mieści się w byłej Zapałczarni przy ulicy Ogrodowej 68 w Częstochowie. Muzeum znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
MoMa