Farmakoekonomika jest dyscypliną naukową, która ocenia ogólną wartość produktów, świadczeń i programów farmaceutycznych. Zajmuje się aspektami klinicznymi, ekonomicznymi
i humanistycznymi interwencji medycznych w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób. Dostarcza więc informacji o istotnym znaczeniu dla optymalnego rozdzielania zasobów ochrony zdrowia.
Na świecie problematyką tą zajmują się eksperci z ekonomiki zdrowia, analizy ryzyka, ocen technologii, ocen klinicznych, epidemiologii, zarządzania i badań nad świadczeniami medycznymi. Światowym forum naukowym do wymiany ich doświadczeń jest liczące ponad
5 tys. członków stowarzyszenie International Society of Pharmacoeconomics and Outcomes Research (ISPOR). Należy do niego także Polskie Towarzystwo Farmakoekonomiczne.
W obszarze zainteresowań farmakoekonomiki leżą działania systemu ochrony zdrowia, wytyczne i standardy analiz farmakoekonomicznych, ocena technologii medycznych, wyniki i jakość opublikowanych badań klinicznych, analiza decyzji w polityce zdrowotnej oraz monitorowanie postępu w metodach badawczych mających zastosowanie w farmakoekonomice, takich jak badania populacyjne, badania jakości życia czy badanie preferencji chorych.
ISPOR stworzył międzynarodową bazę danych ekonomicznych w ochronie zdrowia. Na jego stronach internetowych można znaleźć publikacje prezentowane na kongresach i konferencjach oraz publikowane w światowym piśmiennictwie. Na podstawie tych danych opracowano standardy dobrej praktyki badawczej, która współcześnie obejmuje, oprócz efektywności klinicznej wybranej technologii medycznej, także jej wynik ekonomiczny. Analizy ekonomiczne umożliwiają bowiem znalezienie właściwych proporcji między kosztami wprowadzenia nowych technologii, a ich efektywnością kliniczną.
Słowniczek
koszty chorób – według farmakoekonomiki dzielą się na bezpośrednie medyczne, bezpośrednie nie medyczne oraz pośrednie. Badanie kosztów choroby (całkowitych, bezpośrednich i pośrednich) pokazuje, jaki jest jej ekonomiczny wpływ na budżet państwa;
koszty bezpośrednie medyczne – hospitalizacje, wizyty w ramach doraźnej pomocy lekarskiej,
honoraria personelu medycznego, leki i urządzenia do ich podawania, nauka i
edukacja;
koszty bezpośrednie nie medyczne – efekt pogorszenia się sytuacji materialnej członków rodziny z powodu utraty możliwości zarobkowania przez chorego;
koszty pośrednie – związane z utratą produktywności przez chorego, obejmują renty, emerytury, zwolnienia lekarskie oraz przedwczesną umieralność;
technologia medyczna – każde działanie, które prowadzi do korzyści zdrowotnej (profilaktyka, rehabilitacja, leki, wyroby medyczne, procedury medyczne i chirurgiczne oraz programy terapeutyczne).
Ocena technologii medycznych
Instytucje zajmujące się oceną technologii medycznych (Health Technology Assessment – HTA) mają różny status (organizacji rządowej lub pozarządowej) w swoich krajach. Pierwsze powstały w Stanach Zjednoczonych w 1965 r. i zajmowały się oceną nowoczesnych technologii nie tylko medycznych, ale także w rolnictwie, telekomunikacji, transporcie i przemyśle zbrojeniowym.
W Europie pierwsza agencja powstała w 1987 r. w Szwecji.
Wzrost zainteresowania ocenami technologii medycznych nastąpił w 1989 r. w wyniku kryzysu finansowego w ochronie zdrowia. W 1999 r. w Wielkiej Brytanii powołano Narodowy Instytut Zdrowia i Klinicznej Doskonałości (National Institute for Health and Clinical Excellence – NICE), którego prace znacznie przyczyniły się do globalizacji idei HTA na świecie.
Agencja Oceny Technologii Medycznych
W Polsce Agencja Oceny Technologii Medycznych (AOTM) została utworzona w 2005 r. zarządzeniem Ministra Zdrowia. Jest instytucją rządową i działa na podstawie ustawy
z 25 czerwca 2009 r. „o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o cenach” (Dz.U. 2009 nr 118 poz. 989).
Polskie Towarzystwo Farmakoekonomiczne współpracuje z AOTM jako towarzystwo naukowe w zakresie doradztwa w dziedzinie farmakoekonomiki i oceny efektywności leczenia.
Materiał prasowy przygotowany przez Stowarzyszenie „Dziennikarze dla Zdrowia“ na konferencję prasową, listopad 2011 r.
r