Jeszcze w latach osiemdziesi?tych, kiedy to hutnictwo i przemysł włókienniczy miały się dobrze, dymiły w naszym mie?cie kominy, produkuj?c czarne chmury zanieczyszczeń, które truły przyrodę oraz ludzi.
Jakim powietrzem oddychaj? częstochowianie dzi?, gdy przemysł dogorywa a motoryzacja rozwija się żywiołowo?
Od wielu lat prowadzone s? w naszym mie?cie badania stanu czysto?ci powietrza, którymi zajmuje się Częstochowska Delegatura Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony ?rodowiska w Katowicach, maj?c wyznaczone na terenie Częstochowy stanowiska; pomiary te realizowane s? w ramach tzw. monitoringu podstawowego (krajowego), regionalnego oraz lokalnego. Program monitoringu krajowego wykonywany jest w dwóch stacjach pomiarowych. Jedna z nich, stanowisko przy skrzyżowaniu al. Armii Krajowej i Jana Pawła II, ma na celu dostarczenie informacji o podstawowych zanieczyszczeniach komunikacyjnych, gdyż znajduje się blisko głównego skrzyżowania o dużym natężeniu ruchu pojazdów. Druga jest zlokalizowana przy ul. Baczyńskiego, z dala od ?ródeł emisji, co jest zgodne z wytycznymi Inspekcji Ochrony ?rodowiska dla tego typu stanowisk. Obie wymienione stacje s? skomputeryzowane i wyposażone w wysokiej klasy analizatory automatyczne, a w najbliższym czasie zostan? unowocze?nione dzięki funduszom z programu PHARE, m. in. otrzymaj? nowe kontenery, za? stacja przy Baczyńskiego dodatkowo maszt z modułem meteo.
W ramach monitoringu regionalnego, przy skrzyżowaniu al. Armii Krajowej i Jana Pawła II prowadzone s? pomiary przy użyciu systemu OPSIS: promieniowanie ?wietlne wysyłane z nadajnika znajduj?cego się na dachu budynku Zakładu Energetycznego, po dotarciu do odbiornika mieszcz?cego się na dachu Biura Terenowego Wojewódzkiego Funduszu Ochrony ?rodowiska (ul. Czartoryskiego), jest przesyłane ?wiatłowodem do modułu pomiarowego, składaj?cego się z analizatora i komputera. Widmo promieniowania ?wietlnego jest analizowane w celu okre?lenia warto?ci stężeń mierzonych składników. Warto?ci te, zapisywane na dysku twardym komputera, wy?wietlane s? na tablicy znajduj?cej się nieopodal omawianego skrzyżowania, na budynku, w którym mie?ci się salon Peugeota. W Częstochowie prowadzony jest również monitoring lokalny, zlecony przez Urz?d Miasta, w ramach którego dokonuje się pomiarów wybranych zanieczyszczeń w kilku punktach na terenie miasta. Pomiary wykonywane s? metodami znacznie prostszymi i tańszymi od wyżej opisanych, niemniej uzyskiwane wyniki s? równie wiarygodne i wystarczaj?co dokładne.
Głównymi ?ródłami zanieczyszczeń powietrza w mie?cie s? obecnie ?rodki komunikacji oraz ciepłownictwo. Zanieczyszczenia komunikacyjne badane s? pod k?tem stężenie dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, natomiast dym emitowany przez ciepłownie analizowany jest pod k?tem stężenia tlenku węgla. Ważne s? również pomiary pyłu zawieszonego, widocznego zanieczyszczenia pochodz?cego z obu ?ródeł. Jakie jest zatem stężenie toksyn w atmosferze, co mówi? dane? Otóż z badań przeprowadzonych w okresie styczeń – wrzesień 2004 wynika, że, np. stężenie dwutlenku azotu wynosiło 21 ?g/m3 (mikrogramów na metr sze?cienny) wobec normy ustalonej na poziomie 52 ?g/m3. Niskie było też stężenie tlenku węgla oraz benzenu. ?rednie stężenie dwutlenku siarki było również niewielkie wobec normy, a stężenie pyłu zawieszonego nie przekraczało normatywnych wymagań.
A więc wydaje się, że s? powody do optymizmu; dane ?wiadcz?, iż nasze miejskie powietrze jest całkiem dobre, czyste i zdrowe. Niestety, wnioski takie nie s? do końca uzasadnione i prawdziwe. Po pierwsze, przytoczone dane maj? charakter wstępny, szacunkowy, nie obejmuj? okresu jesienno-zimowego. Po drugie, zanieczyszczenia atmosferyczne inaczej jawi? się zim?, inaczej latem. W okresie zimowym s? niew?tpliwie dominuj?ce, wówczas bywa i tak, że, np. stężenie dwutlenku siarki mocno przekracza normę, a i zapylenie wzrasta znacz?co. Co więc stanowi największy problem? Chyba, generalnie to, że jeste?my społeczeństwem biednym, nie stać nas na kosztowne, efektywne ocieplenie budynków mieszkalnych, ani na proekologiczne systemy ogrzewania. Może nie jest tak ?le ze stanem powietrza atmosferycznego w Częstochowie, ale mogłoby być znacznie lepiej, gdyby, np. wła?ciciele domów z piecami spalali mniej ?mieci oraz niebezpiecznych, przypadkowych odpadów. I jest to na razie jedyny apel na miarę społecznych możliwo?ci.
HALINA PIWOWARSKA