Po zakończeniu drugiej wojny światowej Polska znalazła się pod wpływem i dominacją Związku Radzieckiego. W wyniku porozumień jałtańskich i poczdamskich, wprowadzono w kraju rządy komunistyczne, które trwały przez czterdzieści cztery lata, do 1989 roku.
Do walki z religią, rozpracowywaniem Kościoła katolickiego i innych związków wyznaniowych, powołano w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego Wydział III, a następnie osobny Departament V. Systematycznie potęgowały się represje wobec księży, a działania służb były wyjątkowo brutalne. Władza komunistyczna za wszelką cenę dążyła do usunięcia Kościoła z życia publicznego. Prymas kard. August Hlond pisał do wiernych: „(…) Polska nie może zdradzić chrześcijańskiego ducha swych dziejów (…)”.
W okresie stalinizmu jednym z niezłomnych obrońców wiary i Jasnej Góry okazał się ojciec Kajetan Raczyński – człowiek zasad i dużej odwagi. Walczył z reżimem sowieckim, za co był prześladowany, osaczany i więziony. Komunistom nie udało się go złamać. Pozostał nieugięty i nieustępliwy w obronie swych przekonań. Wpisał się godnie w historię miasta i klasztoru.
Ojciec Kajetan Karol Raczyński – zakonnik, paulin, przeor klasztoru na Jasnej Górze, urodził się 4 listopada 1893 roku w Częstochowie w wielodzietnej rodzinie. Jego rodzicami byli Michał oraz Teofila z domu Błasikiewicz. Wzrastał w atmosferze pracy, wiary i patriotyzmu.
Z Częstochową związany był przez całe swoje życie. W rodzinnym mieście ukończył szkołę podstawową i gimnazjum, a następnie wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. W dniu 21 maja 1916 roku z rąk biskupa Stanisława Zdzitowieckiego otrzymał święcenia kapłańskie. Pracę duszpasterską rozpoczął jako wikariusz w Burzeninie. Po trzech latach wrócił do podjasnogórskiego grodu i został kapelanem Sióstr Nazaretanek. Wkrótce wybrał drogę zakonną i w 1920 roku wstąpił do Zakonu Paulinów. Śluby wieczyste złożył w dniu 6 września 1924 roku. Ojciec Kajetan admirował duchowość i posłannictwo swego zakonu. „(…) W tym duchu wychowywał młode pokolenia paulinów, aby umiłowali kontemplację i samotność z Bogiem, prowadzili pokutny tryb życia i byli wiernymi naśladowcami św. Pawła Pierwszego Pustelnika (…)” – podkreślił ojciec Józef Stanisław Płatek w swojej pracy „Dzieje Paulinów w XX wieku: Życie i działalność” (s. 653).
Z początkiem 1935 roku przebywał w Rzymie, gdzie podjął obowiązki rektora przy kościele św. Katarzyny della Rota. Był również spowiednikiem sióstr zmartwychwstanek i nazaretanek. Wiele uwagi poświęcił wówczas także badaniom i opracowaniu studiów z dziejów zakonu paulińskiego.
Po powrocie do Polski ojciec Raczyński w 1949 roku został wybrany na przeora Jasnej Góry. Okres pełnienia przez niego tej funkcji przypadł na ciężkie i niebezpieczne lata. To czas, kiedy Kościół poddawany był ogromnej presji ze strony władz, które uporczywie niszczyły podstawy materialne funkcjonowania i działalności Kościoła. Zagarniano kościelne budynki, gospodarstwa rolne, ogrody. Szerokim echem odbiła się próba konfiskaty gruntów jasnogórskich przez urzędników komunistycznych. Powoływano się wówczas na akt sekwestru dóbr martwej ręki. Ojciec Raczyński podczas niedzielnego kazania, poinformował wiernych o przywłaszczeniu mienia i przedstawił akt konfiskaty. Na skutek ogromnego oburzenia i gniewu ludzi, po kilku dniach zarząd miasta wycofał się z zagrabienia majątku.
Jednak Urząd Bezpieczeństwa nadal prowadził bezwzględną walkę, szukając zemsty. W dniu 22 maja 1950 roku próbowano podpalić klasztor, a także dokonać kradzieży w Skarbcu.
W konsekwencji tych tragicznych wydarzeń, przeora wezwano na posterunek milicji w celu złożenia wyjaśnień. Do klasztoru już nie wrócił. Osadzono go w areszcie śledczym w Częstochowie, skąd przewieziono ojca do Kielc, a później do Warszawy. Sąd Wojewódzki w Warszawie skazał zakonnika na trzy lata więzienia. Po ogłoszeniu wyroku, klasztor jasnogórski wniósł apelację, w wyniku której przeor Raczyński został uniewinniony.
Pobyty w więzieniach i panujące tam ciężkie warunki oraz długotrwałe procesy sprawiły, że podupadł on na zdrowiu. Nie pomogły kuracje lecznicze ani zmiana klimatu.
W kolejnych latach, za słowa kierowane do wiernych i kazania wygłaszane na jasnogórskim szczycie, nadal był nękany, szykanowany i skazywany przez sąd na więzienie i wysokie grzywny.
Ojciec Kajetan Kamil Raczyński zmarł 19 września 1961 roku na Jasnej Górze. Miał 68 lat. Pochowany został w krypcie pod kaplicą Cudownego Obrazu.
Barbara Szymańska
Korzystałam:
- Józef Stanisław Płatek OSPPE. Dzieje Paulinów XX wieku: Życie i działalność. Częstochowa 2003
Fot. 1. Ojciec Kajetan Raczyński OSPPE. Cudowny Obraz Matki Boskiej na Jasnej Górze w Częstochowie. Poszukiwania – materiały – podania. Częstochowa. Klasztor Jasnogórski, 1948
Fot. 2. Rondo ojca Kajetana Raczyńskiego u zbiegu ul. Warszawskiej i ul. Cmentarnej w Częstochowie