Otyłość to drugi po paleniu tytoniu czynnik rozwoju chorób przewlekłych, w tym nowotworów złośliwych . Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że co roku nadwaga i otyłość są przyczyną około 320 tys. zgonów kobiet i mężczyzn w 20 państwach zachodniej Europy. W większości krajów Europy, ponad 50% osób dorosłych ma nadwagę lub jest otyłych, a w niektórych państwach wskaźnik ten wynosi nawet 70%.
Walcząc z otyłością możesz zapobiec nowotworom
24 października po raz kolejny obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Otyłością. To dobra okazja, aby przypomnieć Polakom, że odpowiedni sposób żywienia, dbałość o prawidłową masę ciała
oraz bycie aktywnym fizycznie przyczyniają się nie tylko do zmniejszenia ryzyka zachorowania na choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, choroby układu krążenia czy dolegliwości kostno-stawowe, ale też do przeciwdziałania nowotworom złośliwym. Niestety, także w Polsce otyłość i nadwaga stanowią poważny problem społeczny: aż 64% mężczyzn i 49% kobiet w naszym kraju ma nieprawidłową masę ciała . Tymczasem, wskazuje się, że otyłość wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na różnie umiejscowione nowotwory złośliwe. Badania mówią, że otyłość i nadwaga mogą wiązać się z rakiem okrężnicy, z nowotworem piersi, trzonu macicy, nerki i gruczolakorakiem przełyku. Otyłość jest więc groźną chorobą przewlekłą, która w poważny sposób zagraża życiu. Jednak prawidłowy sposób odżywiana się i aktywność fizyczna pomagają zrzucić zbędne kilogramy i uchronić się przed rakiem.
– Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że otyłość to nie tylko kwestia wyglądu, ale poważna choroba, która może powodować powstawanie nowotworów złośliwych. Aby zadbać o nasze zdrowie i ustrzec się przed nowotworem można działać profilaktycznie – tzn. troszczyć się, aby Wskaźnik Masy Ciała (BMI) nie przekraczał określonej normy. Jak wskazuje Europejski kodeks walki z rakiem,
aby zminimalizować ryzyko zachorowania na nowotwory należy przestrzegać zaleceń prawidłowego sposobu żywienia. Jednak to nie wystarcza. Trzeba jeszcze być aktywnym w życiu codziennym
i ograniczać ilość czasu spędzanego w pozycji siedzącej. Pamiętajmy o tym, że to my sami odpowiadamy za nasze zdrowie. Możemy w łatwy sposób zapobiec pojawieniu się nowotworów, wystarczy zmienić tryb życia na zdrowszy i zmodyfikować niekorzystne przyzwyczajenia – mówi prof. dr hab. n. med. Witold Zatoński, kierownik Zakładu Epidemiologii Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Jest to instytucja, która realizuje zadanie Prewencja pierwotna nowotworów w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych.
Problem nowotworów w Polsce wciąż jest poważny.
Liczba chorych na raka ciągle rośnie. Chorują nie tylko ludzie starsi, ale także osoby w młodym wieku. W 2012 roku odnotowano w naszym kraju ponad 152 tys. zachorowań na nowotwory. Szacuje się, że na każde 100 tys. osób w polskiej populacji w 2012 roku u ponad 397 zdiagnozowano nowotwór, a około 575 tysięcy osób żyło z tą chorobą zdiagnozowaną w ciągu poprzednich 10 lat . Dlatego tak ważna jest prewencja pierwotna polegająca na zapobieganiu chorobie, dzięki zmianom swoich codziennych nawyków i wyeliminowaniu niebezpiecznych dla naszego zdrowia przyzwyczajeń. Zbiór sposobów na zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka przedstawia Europejski kodeks walki z rakiem. Wśród zaleceń Kodeksu znajdują m.in. takie zasady jak: wystrzeganie się palenia tytoniu i picia alkoholu, utrzymywanie prawidłowej masy ciała, regularne ćwiczenia ruchowe, stosowanie odpowiedniej diety czy unikanie nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne.
Utrzymuj prawidłową masę ciała
Jednym z zaleceń prewencji pierwotnej nowotworów jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Dla sprawdzenia, czy masa ciała jest prawidłowa wystarczy obliczyć swój Wskaźnik Masy Ciała (BMI). Jest to współczynnik określający stosunek wagi do wzrostu podanego w metrach kwadratowych. Jeżeli BMI waha się od 25,0 do 29,9 kg/m2 to wynik wskazuje na nadwagę, gdy zaś wskaźnik jest większy lub równy 30 kg/m2 – mamy do czynienia z otyłością.
– Każdy z nas powinien kontrolować swoją masę ciała. Nie bójmy się, ważmy się nawet codziennie. Dzięki temu będziemy wiedzieli, czy powinniśmy zrzucić zbędne kilogramy. Nadwaga i otyłość mogą powodować poważne choroby – nie tylko zawał serca, udar, cukrzycę, ale też nowotwory złośliwe. Dlatego warto skupić się na prawidłowej diecie i aktywności fizycznej (chociażby chodzeniu),
aby uniknąć choroby w przyszłości. Badania mówią, że nawet 90% nowotworów możemy zapobiec poprzez zmianę niekorzystnych dla zdrowia zachowań, takich jak np. palenie papierosów, picie alkoholu, brak ruchu czy nieprawidłowe żywienie. Tak niewiele wysiłku trzeba, aby o siebie zadbać – mówi dr n. med. Wioleta Respondek, kierownik Pracowni Prewencji i Leczenia Otyłości w Instytucie Żywności i Żywienia w Warszawie.
Nie zapominaj o warzywach i owocach – jedz je 5 razy dziennie
Utrzymywanie odpowiedniej masy ciała możliwe jest dzięki prawidłowemu odżywianiu się. Jak mówią badania, aż 72% Polaków przegryza między posiłkami słodycze, chrupki czy chipsy, a dostępne w sklepach gotowe dania jada połowa badanych (49%). Polacy wskazują też, że zauważają w swoim jadłospisie za mało owoców i warzyw . Udowodniono naukowo, że spożywanie warzyw i owoców zmniejsza ryzyko zachorowań na różne nowotwory,
w tym raka przełyku, żołądka, okrężnicy i trzustki. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, abyśmy jedli te produkty przynajmniej 5 razy dziennie. Należy spożywać je przy każdym posiłku oraz jako przekąski pomiędzy posiłkami .
– Owoce i warzywa mają w sobie ogromną moc – mogą uchronić nas przed różnymi chorobami, w tym nowotworami złośliwymi – twierdzi Agata Ziemnicka-Łaska, dietetyczna i psycholożka kliniczna, i dodaje: – Siła owoców i warzyw tkwi w tym, że zawierają one dużo biologicznie czynnych fitozwiązków, które są potrzebne naszemu organizmowi do prawidłowego i zdrowego funkcjonowania. Wiele z nich wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Warzywa i owoce są świetną przekąską. Z powodzeniem możemy nimi zastąpić słodycze czy chrupki. Dodatkowo, zgodnie z Europejskim kodeksem walki z rakiem, jedzmy dużo produktów pełnoziarnistych i roślin strączkowych. Odstawmy wysokokaloryczne produkty spożywcze zawierające duże ilości cukru i tłuszczu, zrezygnujmy ze słodzonych napojów. Warto też ograniczyć spożycie przetworzonego mięsa, czerwonego mięsa i żywności z dużą ilością soli – apeluje ekspert.
Chodzę, biegam, więc jestem
Prawidłowy sposób odżywiana się należy łączyć z aktywnością ruchową. Według zaleceń American Cancer Society najbardziej korzystna jest aktywność o umiarkowanym natężeniu, trwająca co najmniej 30 minut i powtarzana minimum 5 razy w tygodniu. Ruch zalecany jest nie tylko osobom otyłym. Nawet osoby
o prawidłowym współczynniku masy ciała powinny regularnie ćwiczyć.
– Aktywność fizyczna jest niezwykle ważna dla naszego zdrowia. Dzięki niej zyskujemy nie tylko lepszą kondycję, rozciągamy mięśnie i spalamy kalorie, ale również chronimy się przed rakiem. Istnieje udowodniony naukowo związek pomiędzy podejmowaniem regularnej aktywności fizycznej
a zmniejszeniem ryzyka zachorowania na niektóre nowotwory złośliwe, w tym raka jelita grubego, piersi, błony śluzowej macicy. Kluczem do sukcesu jest konsekwencja i regularność oraz dostosowanie do swoich preferencji i stanu zdrowia. Nie musimy specjalnie iść na siłownię czy na zajęcia fitness, można np. wracając z pracy przejść na piechotę kilka przystanków lub chcąc dostać się na swoje piętro zamiast windy wybrać schody – komentuje dr Hanna Tchórzewska-Korba, Kierownik Zakładu Rehabilitacji Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Europejski kodeks walki z rakiem to dokument, który powstał z inicjatywy Unii Europejskiej w celu ograniczenia zachorowań na nowotwory poprzez działalność dotyczącą prewencji pierwotnej,
czyli promowania zachowań prozdrowotnych i zdrowego stylu życia. Dokument jest wynikiem wieloletnich badań realizowanych przez wybitnych naukowców. Zasady w nim zawarte wdrażane są na poziomie krajowym przez rządy poszczególnych państw Unii Europejskiej.
Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych wspiera promowanie zaleceń Europejskiego kodeksu walki z rakiem w ramach zadania Pierwotna prewencja nowotworów. Program został sformułowany w 2005 roku, a jego celem jest ograniczenie umieralności powodowanej nowotworami poprzez podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie liczby zachorowań na nowotwory złośliwe oraz zwiększenie wykrywalności we wczesnych etapach choroby.
Zadanie Prewencja pierwotna nowotworów, realizowane w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych, obejmuje wielopłaszczyznowe działania na rzecz popularyzacji
i upowszechniania wiedzy na temat zdrowego stylu życia i zmniejszania ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe poprzez m.in. upowszechnianie zapisów Europejskiego kodeksu walki z rakiem, organizację edukacyjnych i informacyjnych kampanii medialnych oraz akcji społecznych.
Zakład Epidemiologii Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie jest realizatorem Zadania Prewencja pierwotna nowotworów od 2006 r.
Więcej informacji na stronie www.kodekswalkizrakiem.pl.