W Polsce utrzymuje się tendencja do zwiększania się w kolejnych pokoleniach średniej wysokości ciała dzieci i młodzieży oraz odnotowuje się przyspieszenie dojrzewania płciowego. Jest to efekt poprawy warunków życia. Wcześniejsze dojrzewanie płciowe prowadzi do zróżnicowania czasu osiągania dojrzałości fizycznej, psychicznej, społecznej i seksualnej. Może to stwarzać problemy zarówno ludziom młodym, jak i rodzicom oraz nauczycielom.
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych u dzieci i młodzieży od wielu lat jest w Polsce korzystna. Dotyczy to chorób objętych obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi. Poziom zaszczepień wynosi około 95 proc., choć nasila się ruch antyszczepionkowy. Nadal natomiast bardzo niski jest poziom zaszczepień zalecanych.
Nowotwory w populacji dzieci i młodzieży występują rzadko. Są jednak drugą przyczyną zgonów u dzieci powyżej 4. roku życia i stanowią szczególne wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia.
Najczęściej występującą u dzieci i młodzieży chorobą przewlekłą jest próchnica zębów. W roku 2012 tylko około 14 proc. sześciolatków i 4 proc. osiemnastolatków nie miało próchnicy. W porównaniu do wielu krajów UE zachorowalność na próchnicę u dzieci i młodzieży utrzymuje się na wysokim poziomie. W pełni zapobiec próchnicy może zintegrowana profilaktyka: higiena jamy ustnej, profilaktyka fluorkowa, racjonalne żywienie, stomatologiczna opieka zapobiegawcza.
Niepokój budzi wzrost częstości występowania nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży oraz pogarszanie się sprawności fizycznej uczniów w wieku 6-19 lat. Otyłość u dzieci i młodzieży jest najczęstszym zaburzeniem związanym z odżywianiem i zaliczana jest do chorób przewlekłych. W krajach UE nadwagę i otyłość zdiagnozowano u co czwartego dziecka, w Polsce w 2009 r. u 16,4 proc. dzieci w wieku 6-19 lat. Odsetek ten zwiększa się o około 2-3 proc. na dekadę. Częstość nadwagi i otyłości jest większa u chłopców niż u dziewcząt. Powikłaniami otyłości są: zespół metaboliczny, cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, płaskostopie, problemy psychospołeczne i emocjonalne. Około 80 proc. otyłych nastolatków cierpi na otyłość w wieku dojrzałym.
Niekorzystne dla zdrowia dzieci i młodzieży są liczne i zróżnicowane zaburzenia zdrowia psychospołecznego. W ich powstawaniu istotną rolę odgrywają czynniki związane z rodziną, szkołą, grupą rówieśniczą, środowiskiem lokalnym. W Polsce dane o częstości zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży powyżej 15 lat są fragmentaryczne. Do najczęstszych zaburzeń należą zaburzenia zachowania i emocji, w tym ADHD.
Wiele do życzenia pozostawiają zachowania dzieci i młodzieży związane ze stylem życia. Nastolatki podejmują także wiele zachowań ryzykownych dla zdrowia – palenie papierosów, picie alkoholu, nieuzasadnione odchudzanie, używanie narkotyków i dopalaczy.
Priorytety działań na rzecz podniesienia jakości zdrowia dzieci i młodzieży:
– zapewnienie im wysokiej jakości profilaktycznej opieki zdrowotnej
– poprawa jakości i skuteczności edukacji zdrowotnej i programów profilaktyki w szkołach
– podnoszenie poziomu świadomości społecznej rodziców i opiekunów o potrzebie szczególnej
dbałości o zdrowie młodego pokolenia. Jednym z ważnych elementów powinno być regularne
mierzenie i ważenie dzieci. Niewątpliwie pomocne w opiece zdrowotnej będą książeczki
zdrowia dziecka wprowadzone w postaci obowiązkowego dokumentu.
Źródło: Publikacja pt. „Stan zdrowia dzieci i młodzieży w Polsce” – prof. dr hab. Barbara Woynarowska, dr hab. Anna Oblacińska; „ Infos”, Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu BAS, nr 10(170), 29 maja 2014.
Sondy skierowanej do rodziców – co sądzą o książeczkach zdrowia dziecka –szukaj na stronie www.zdroworosnij.edu.pl
Materiał przygotowany przez Stowarzyszenie „Dziennikarze dla Zdrowia” na konferencję prasową pt. „W trosce o młode pokolenie. Jak dbać o zdrowie dziecka?”, wrzesień 2015 r.
r