14 listopada obchodziliśmy Światowy Dzień Seniora, który był znakomitą okazją do celebrowania starszego wieku oraz integracji międzypokoleniowej.
Dni poświęcone seniorom dają szansę zwrócenia uwagi i uwrażliwienia społeczeństwa na sytuację zwiększającej się grupy osób starszych w środowisku lokalnym. Podejmowane inicjatywy umożliwiają propagowanie postulatów, mających na celu poprawę jakości życia tej grupy społecznej – przede wszystkim zapewnienia odpowiedniej opieki zdrowotnej, zwiększenia wiedzy seniorów o swoich uprawnieniach, czy szerzenia informacji o możliwościach aktywnego spędzania czasu. Priorytetem jest przeciwdziałanie społecznej dyskryminacji osób starszych oraz podniesienie poziomu wiedzy o potrzebach seniorów.
Badania Wydziału Spraw Obywatelskich wykazały, że 56.583 mieszkańców Częstochowy przekroczyło 60 rok życia, co w odniesieniu do ogólnej liczby osób (228.083) zameldowanych na pobyt stały wynosi 24,81 procent. Co miasto oferuje seniorom, którzy stanowią jedną czwartą częstochowian?
Rozmawiamy o tym z Ryszardem Majerem, Rzecznikiem Praw Osób Starszych.
Co miasto zaproponowało osobom starszym w 2012 roku, który był decyzją Parlamentu Europejskiego Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej?
– Miasto w odniesieniu do osób starszych proponuje szereg inicjatyw oraz przedsięwzięć, nie zawężając ich do jednego roku. Stawiamy przede wszystkim na działalność codzienną. Od 2010 roku inicjatywy na rzecz osób starszych są systematyzowane w ramach „Częstochowskiego Programu Wsparcia Seniora”. Obszary działania, które realizujemy można podzielić na dwie grupy: aktywizacja seniorów i opieka wobec osób, którym aktywizacja nie przynosi pożądanych efektów. Formą łączącą te obszary jest lobbowanie w interesie osób starszych, czyli funkcja rzecznika w ramach programu „Masz prawo być wysłuchany”. Ważne jest żeby było miejsce, gdzie osoba starsza może przyjść i uzyskać informację o swoich uprawnieniach i możliwościach działania. Obecnie projekt ten rozwijamy dzięki grantowi zewnętrznemu, aktywizując środowiska lokalne na obszarze powiatu częstochowskiego. „Jurajscy seniorzy w działaniu” – bo tak nazywa się nowy projekt, potrwa do połowy przyszłego roku.
Na co może liczyć aktywny senior w naszym mieście?
– W ramach wspomnianego „Programu Wsparcia Seniora”, częstochowskie instytucje kultury i sportu zbudowały własną ofertę aktywizacji dla osób starszych m.in. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, Miejska Galeria Sztuki, Teatr Miejski, Biblioteka Publiczna, Gaude Mater oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, który realizuje kolejną edycję „Kawiarenki dla Seniora”. Ogromną rolę odgrywają Uniwersytety Trzeciego Wieku, które zaspokajają potrzeby rozwojowe osób starszych. W Częstochowie działają przy Akademii Jana Długosza, Politechnice Częstochowskiej, Akademii Polonijnej i Wyższej Szkole Lingwistycznej. Nowością w ofercie aktywizacyjnej są place rekreacji ruchowej dla osób starszych na Promenadzie, w pasażu Iłłakowiczówny i na skwerze Solidarności.
Na co może liczyć senior chory i niepełnosprawny?
– Osoby chore i niepełnosprawne mogą korzystać z usług opiekuńczych, które realizuje Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Osoba starsza może zostać objęta pracą socjalną, czyli bardzo indywidualnym procesem wsparcia. Pracownik socjalny diagnozuje potrzeby i ocenia, w jakim zakresie można jej pomóc. Osoby starsze, mające ograniczoną sprawność, mogą korzystać z pracy opiekunek, które wykonują czynności gospodarcze, higieniczne i pielęgnacyjne. Wymiar usług opiekuńczych jest różnorodny, ale zdarza się, że tą formą nie jesteśmy w stanie zabezpieczyć wszystkich potrzeb osoby starszej i wówczas takie osoby kierowane są do Domu Pomocy Społecznej, placówki całodobowej.
Czy seniorzy wiedzą o wszystkich możliwościach pomocowych, z których mogą korzystać w naszym mieście?
– Wiedza osób starszych jest różna, dlatego obecnie pracujemy nad urozmaiconym panelem informacyjnym. Wydane przez nas m.in. ulotki informacyjne będą stanowić źródło wiedzy: gdzie i jak korzystać z pomocy w naszym mieście. Takie informacje można uzyskać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej oraz w szeregu organizacji pozarządowych.
Czy według Pana instytucje działające na rzecz seniorów w pełni wykonują swoje zadania?
– Mówiąc o tym, czy dbamy o seniorów, zwróciłbym uwagę na pewną nierównomierność działania. W miastach infrastruktura jest szersza i większa, natomiast gorzej jest na wsi, gdzie infrastruktura jest bardziej uboga – zarówno w odniesieniu do aktywizacji, jak i form opieki. Z tego właśnie powodu powstał m.in. wspomniany program „Jurajscy seniorzy w działaniu”, adresowany do osób z terenów wiejskich.
Czy uważa Pan, że przekazywanie zadań z zakresu pomocy społecznej na rzecz osób starszych organizacjom pozarządowym jest dobrym pomysłem?
– Rozumiem, że ma to na celu poprawę jakości usług, biorąc pod uwagę ogólnoeuropejską tendencję do przekazywania zadań. Jest to proces należący do materii bardzo wrażliwej, bo z jednej strony mamy kadrę pracowniczą, a z drugiej osobę starszą i to na jej sytuację zwracamy szczególną uwagę. Bardzo ważna będzie treść ogłoszeń i warunków całego konkursu, czyli kwestie proceduralno-formalne i sama procedura wyłonienia najlepszego partnera. Wybór musi być w pełni przejrzysty, gwarantujący najwyższą jakość realizacji zadań. Odpowiedzialność zarządzających będzie polegała na tym, aby wypracować formy monitorowania i kontroli, które nie przyczynią się do pogorszenia jakości dzisiejszych usług. Obecnie usługi opiekuńcze są utrzymywane na bardzo wysokim poziomie, o czym świadczą przeprowadzone badania. 90 procent wskazań pozytywnych dowodzi, że mamy w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej kadrę profesjonalnie przygotowanych opiekunek, docenianą przez beneficjentów. Ważne jest, aby tego nie zmarnować.
Co powiedziałby Pan seniorom w dniu ich święta?
– Przede wszystkim chciałbym życzyć osobom starszym życzliwości otoczenia i szans na przełamywanie samotności. Im wiesza jest liczba interakcji, w którą wchodzi każdy z nas, tym lepiej znosi trudy dnia codziennego. Samorząd i organizacje pozarządowe nie są w stanie zwiększyć puli środków na emerytury i renty, ale szeregiem działań mogą przyczynić się, aby życie osób starszych było choć trochę wygodniejsze i pogodniejsze.
Redakcja Gazety Częstochowskiej przyłącza się do życzeń.
Justyna Derda