Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego rozpoczęło kampanię mającą zachęcić przedsiębiorców do inwestowania w działalność badawczo-rozwojową. Według badań ARC Rynek i Opinia, w ciągu ostatnich dwóch lat ponad połowa przedsiębiorstw nie współpracowała z ośrodkami naukowymi. Właściciele firm uważają, że usługi ośrodków badawczych są zbyt drogie, z kolei naukowcy skarżą się na brak inicjatywy ze strony przedsiębiorców.
Pomimo doskonałych wskaźników i największego od ośmiu lat wzrostu gospodarczego i napływu inwestycji zagranicznych do Polski, piętą achillesową gospodarki pozostaje jej niska innowacyjność. W 2005 r. polska gospodarka została sklasyfikowana dopiero na 21. miejscu “EU Innovation Ratings” – liście najbardziej innowacyjnych krajów Unii Europejskiej. Nic dziwnego – wydatki na działalność badawczo-rozwojową w Polsce wynoszą – w przeliczeniu na mieszkańca – jedynie 66,8 USD, podczas gdy średnia unijna to 493,1 USD. Zgłaszamy także bardzo niewiele patentów – 2,7 na milion mieszkańców, dla porównania średnia unijna wynosi 133,6 patentów.
– Powodem tak niskiej innowacyjności gospodarki jest brak współpracy między przedsiębiorcami a naukowcami. To paradoks, bo z jednej strony nasi naukowcy należą do najbardziej twórczych na świecie, zdobywają międzynarodowe nagrody i wyróżnienia, mamy więc odpowiedni potencjał. Z drugiej strony polscy przedsiębiorcy uważają, że innowacyjność wpływa na obniżenie kosztów firmy, zwiększenie wydajności i zysków. Jeśli przedsiębiorcy nie będą inwestować w działalność badawczo-rozwojową, pod względem innowacyjności nie osiągniemy średniej unijnej przez najbliższe 50 lat – mówi Olaf Gajl, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Bariery we współpracy
Dlaczego przedsiębiorcy i naukowcy tak rzadko ze sobą współpracują? Odpowiedź na to pytania przynosi, przygotowany na zlecenie MniSW, raport ARC Rynek i Opinia. Jego wyniki wskazują, że aż 52 proc. przedsiębiorców nie współpracowało w ciągu ostatnich dwóch lat z naukowcami. Przedsiębiorcy, którzy nie podjęli współpracy z naukowcami twierdzą najczęściej, że nie widzą takiej potrzeby lub możliwości.
Zdaniem właścicieli firm główną barierą we współpracy jest brak dostatecznych zachęt ze strony władz (37 proc.) oraz zbyt wysokie koszty współpracy z ośrodkami naukowymi (32 proc.).
Zarówno naukowcy, jak i przedsiębiorcy skarżą się na brak ofert współpracy. Zdaniem właścicieli firm naukowcy nie znają realiów biznesowych oraz rynku, na którym działa przedsiębiorstwo. Tak uważa w sumie blisko 40 proc. ankietowanych. Z kolei naukowcy uważają, że przedsiębiorcy nie mają świadomości, jakie korzyści mogą osiągnąć we współpracy z ośrodkami naukowymi. Za największą przeszkodę we współpracy z biznesem uważają właśnie brak inicjatywy ze strony przedsiębiorców (60 proc.) oraz brak systemów zachęt ze strony uczelni (42 proc.).
Niska świadomość korzyści oraz brak inicjatywy mogą wynikać z niedoinformowania. Zarówno naukowcy, jak i przedsiębiorcy skarżą się na brak wartościowych informacji dotyczących możliwości współpracy. Tak uważa odpowiednio 26 proc. przedsiębiorców i 34 proc. naukowców. Przedstawiciele ośrodków naukowych za poważną barierę uważają także brak pośredników we współpracy między biznesem a nauką.
Plany MNiSW
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego rozpoczyna kampanię informacyjną, której celem będzie prezentowanie możliwości oraz korzyści płynących ze współpracy. MNiSW będzie m.in. wspierać innowacyjną przedsiębiorczość akademicką, a także promować tzw. projekty celowe. MNiSW zapowiada również nowelizację ustawy o zasadach finansowania nauki, a także opracowanie projektu, mającego wspierać patentowanie wynalazków.
W 2007 r. uruchomiony zostanie Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, którego celem jest podniesienie innowacyjności polskiej gospodarki. Jak szacuje ministerstwo, w ciągu najbliższych siedmiu lat do dyspozycji przedsiębiorców i naukowców będzie 8 mld EUR.
A jak przebiega współpraca przedsiębiorstw z częstochowskimi uczelniami?
– Politechnika Częstochowska jest uczelnią o profilu technicznym i jej zadaniem jest kształtowanie relacji między nauką a praktyką, które byłyby korzystne dla wszystkich zainteresowanych stron. Uczelnia od lat współpracuje z partnerami z różnych sektorów gospodarki i przemysłu i ta współpraca daje dobre efekty – mówi Danuta Kulesza, główny specjalista Biura Promocji i Karier PCZ.
Aby przybliżyć przedsiębiorcom swoje możliwości prowadzenia badań i wdrożeń, w ubiegłych latach opracowano na Politechnice specjalną ofertę usług naukowo-badawczych (obecnie jest ona aktualizowana). – Staramy się, aby nasze działania przekładały się na jak najszerszą współpracę z przemysłem. Politechnika Częstochowska współpracuje m.in. z Hutą Stali Częstochowa, z Hutą Zawiercie. Bardzo istotnym przedsięwzięciem jest tworzenie – przy współpracy samorządu regionu częstochowskiego – klastra zaawansowanych technologii w energetyce, ze szczególnym uwzględnieniem (ze względu na Bełchatów) energetyki węgla brunatnego – dodaje Dorota Kulesza.
Uczelnia jest także zaangażowana w projekty prowadzone w ramach Centrum Zaawansowanych Technologii. Obecnie prowadzi dwa projekty: jeden związany z lotnictwem (głównie z aerodynamiką), drugi poświęcony relacjom człowiek – środowisko – zdrowie.
Politechnika Częstochowska ma również dobre kontakty z wieloma małymi i średnimi przedsiębiorstwami i firmami, dla których wykonuje różnorodne opracowania i ekspertyzy związane z problematyką budownictwa, ochrony środowiska, z ciepłownictwem, biopaliwami i wieloma innymi dziedzinami.
Warto podkreślić, że obecnie dla przemysłu Politechnika Częstochowska prowadzi ponad 70 prac usługowych i 50 zleconych.
– Ostatnio obserwujemy coraz większą efektywność kadry naszej uczelni w zakresie pozyskiwania środków na podstawowe badania naukowe, realizowane w ramach projektów badawczych finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Obecnie jest prowadzonych ponad 90 takich grantów – mówi Dorota Kulesza.
Szczególne znaczenie mają również prowadzone w uczelni tzw. projekty celowe i zamawiane, których rezultatem jest wdrażanie nowych technologii i rozwiązań w przemyśle. Związane jest to z zaangażowaniem Wydziałów Politechniki Częstochowskiej we współpracę z konkretnymi przedsiębiorstwami i firmami reprezentującymi m.in. hutnictwo, energetykę zawodową, ochronę środowiska czy dystrybucję energii elektrycznej.
Uczelnia uczestniczy również w programach realizowane głównie ze środków Unii Europejskiej, jak np. 7. Program Ramowy czy SOCRATES-ERASMUS. Ma podpisanych około 80 umów o współpracy naukowo-badawczej z instytucjami naukowymi na całym świecie.
Z kolei sztandarowym projektem unijnym realizowanym przez Wyższą Szkołę Zarządzania jest “Europielęgniarka – studia pomostowe”. – Głównym jego celem jest podniesienie i uzupełnienie kwalifikacji pielęgniarek, prowadzące do automatycznego i bezwarunkowego uznania kwalifikacji zawodowych w krajach Unii Europejskiej – mówi Maciej Dziewiątkowski, kanclerz WSzZ. Wyższa Szkoła Zarządzania jest jedną z dwóch uczelni w województwie śląskim, które otrzymały w 2006 roku dofinansowanie na kształcenie pielęgniarek z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.
Drugim przedsięwzięciem, współfinansowanym z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, jest projekt “Młodzi przedsiębiorcy – zwiększenie szans na samozatrudnienie”. – Uczestnicy zarejestrowali 35 przedsiębiorstw. Do ciekawszych branż reprezentowanych przez utworzone przedsiębiorstwa należą: jeździectwo, wytwórnia muzyczna czy szkolenia z zakresu ratownictwa medycznego – wylicza kanclerz Dziewiątkowski. Firmy korzystają ze wsparcia pomostowego.
Od października 2005 roku Wyższa Szkoła Zarządzania bierze udział w międzynarodowym projekcie EUROMOBIL 2, w ramach programu SOCRATES/ LINGUA2. Jesteśmy partnerem, który opracowuje program EUROMOBIL2 w języku polskim. Euromobil promuje wymiany studenckie w Europie poprzez rozszerzenie multimedialnego nauczania języka, programy informacyjne na CD i stronach internetowych (www.euro-mobil.org) oraz poprzez opracowanie materiałów w nowych wersjach językowych. Program służy do samodzielnego studiowania i jest ułożony tak, żeby przygotować studentów do studiowania za granicą oraz radzenia sobie w codziennych sytuacjach w obcym kraju. Grupy docelowe stanowią studenci chcący studiować w Czechach, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, na Węgrzech, w Polsce, Portugalii, Rumunii oraz Finlandii.
UG