Na obszarze miejscowości Zawada pod Mstowem znajduje się zespół poniemieckich bunkrów z czasu II wojny światowej. Wchodzą one w skład większego założenia obronnego „Ostwall” – linii obronnej przed nadchodzącą ofensywą wojsk radzieckich. Był to zespół transzei, okopów i bunkrów typu RINGSTAND (stanowisko ogniowe) oraz REGELBAU (chroniący żołnierzy i/lub ciężki sprzęt przed ostrzałem artyleryjskim lub bombardowaniem), a także pojedynczych stanowisk ogniowych.
Największe skupisko najcięższych bunkrów tego systemu znajduje się w lesie koło miejscowości Ciecierzyn, pisaliśmy o nich w numerach 1081 /41/ z 25.10.2012 oraz 1649 /43/ z 02.11.2023. Rosjanie, zapewne mając wiarygodne dane wywiadowcze, w styczniu 1945 r. ominęli to skupisko i przypuścili szturm w kierunku Częstochowy od strony północno-wschodniej, gdzie niemieckie umocnienia były znacznie słabsze: w mniejszej ilości i lżejsze. Bez trudu przełamali niemiecki opór, który stawiać usiłowały załogi na obszarze obecnej gminy Mstów.
Jeden z bunkrów widoczny jest po prawej stronie drogi 786, łatwo zobaczą go jadący od strony Mstowa w kierunku Zawady tuż przed skrzyżowaniem z ul. Dolną i drogą wiodącą na Małusy Wielkie (pokazany na zdjęciu, ale niezaznaczony na mapie). W pobliżu przy ul. Dolnej znajduje się tablica informacyjna ze zdjęciami i dość dokładnym opisem. Szczegółową mapę w formacie PDF z zaznaczonymi atrakcjami turystycznymi oraz większością obiektów można bezpłatnie pobrać ze strony internetowe Urzędu Gminy.
Najwięcej budowli znajduje się po północno-wschodniej stronie wzgórza Chrapoń. Na tym terenie spotkamy następujące typy: Kochbunkier (jednoosobowy, służył do obserwacji lub rażenia ogniem z karabinu maszynowego), Ringstand 58c (mały schron bojowy do obrony okrężnej z dwuosobową załogą uzbrojoną w ciężki karabin maszynowy), Regelbau 668 (większy schron bierny mieszczący sześciu lub niekiedy nawet dziesięciu żołnierzy, przystosowany do ochrony przed atakiem gazem bojowym, mógł być wyposażony w piętrowe łóżka, stół i krzesła, piec grzewczy, pancerne drzwi) i Regelbau 701 („garaż” dla artylerii, mógł pomieścić armatę przeciwlotniczą lub armaty przeciwpancerne, haubice czy też armaty polowe).
Amatorom zwiedzania bunkrów zaleca się daleko idącą ostrożność, a przede wszystkim uzyskanie zgody prywatnego właściciela gruntu, w przypadku gdy na jego terenie znajduje się obiekt.
Maciej Świerzy