I Przegląd Filmów Dokumentalnych Niepoprawnie Prawdziwych pod hasłem „Niezłomni i Błogosławieni – wierni po kres…” za nami. Ocena, jaki był i czy było warto się spotkać, należy do Widzów, którym za obecność – w imieniu wszystkich: organizatorów i współorganizatorów – serdecznie dziękujemy! A dla tych, którzy być nie mogli, powstał poniższy tekst.
Czwartek
Zamysłem było, żeby filmy obejrzała też młodzież szkolna, więc pomyśleliśmy o seansach przedpołudniowych. Miejski Dom Kultury projekt zaakceptował i użyczono nam sali widowiskowej, na dwa kolejne dni. Młodzieży było niewiele, ale „pierwsze koty za płoty”. Przed projekcją, pracownik Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach Wojciech Rotarski wprowadził zebranych w rzeczywistość polską lat powojennych. Gościem pierwszego dnia była znana działaczka Solidarności Walczącej, dziennikarka, prezes Ruchu Edukacji Narodowej, Jadwiga Chmielowska. Jej obecność skojarzona była z prezentowanym filmem „Pistolet do wynajęcia” reż. Piotra Zarębskiego – również obecnego na sali – opowiadającym o Rafale Gan-Ganowiczu, z którym red. Chmielowska się przyjaźniła. Niezwykły Bohater trudnych czasów, żołnierz walczący z komunistami, gdziekolwiek toczyli wojny. Motywację wyboru takiej drogi życia, poznaliśmy z ust samego Gan-Ganowicza a jeśli ktoś miał jakieś wątpliwości, reżyser i Gość Dnia starali się je rozwiać. Drugi film był opowieścią o wielkiej polskiej patriotce, hrabinie Karolinie Lanckorońskiej. Wszystkie cechy charakteru Hrabiny: niezłomna postawa wobec dwóch totalitaryzmów, wierność wyznawanym wartościom i szlachetność serca – potwierdzają w filmie nie tylko jej przyjaciele. Ogromnym darem dla Polski była fundacja hr. Karoliny Lanckorońskiej, która powstała dla umożliwienia polskiej młodzieży studiów na renomowanych uczelniach za „żelazną kurtyną”. Na popołudniowych pokazach w Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II oglądaliśmy te same filmy. Tym razem jednak, spotkanie poprowadziła, red. Zdzisława Guca, która towarzyszyła nam do ostatniej projekcji Przeglądu. Dzień zakończyły rozmowy na temat aktualnej sytuacji na Ukrainie, którą komentowała red. Jadwiga Chmielowska. W ten oto sposób Przegląd Filmów Dokumentalnych stał się miejscem wymiany myśli i komentarzy nie tylko z filmem związanych.
Piątek
Przedpołudniowy pokaz rozpoczęło krótkie wprowadzenie red. Anny Pietraszek, której film pt. „Cud prawdy” o bł. ks. Jerzym Popiełuszko, zobaczyliśmy, jako pierwszy. Kolejnym obrazem był dokument Pawła Woldana pt. „Kapłan z Suchedniowa” o zmarłym niedawno ks. inf. Józefie Wójciku, niezłomnym kapłanie, do końca wiernym Panu Bogu i Polsce. Kontekst historyczny czasów posługi obu Kapłanów przedstawił dr Sławomir Maślikowski z IPN w Katowicach. W piątkowe popołudnie zaszczycili Przegląd swą obecnością: JE arcybiskup Wacław Depo metropolita częstochowski i pan Szymon Giżyński poseł na Sejm RP. Bohaterami filmów prezentowanych tego wieczoru, podobnie, jak przed południem, byli wielcy, niezłomni Kapłani. Pierwszy z prezentowanych dokumentów opowiadał historię życia ks. Jana Machy („Bez jednego drzewa las lasem zostanie” reż. Dagmara Drzazga). Postać ks. Jana Macha, mimo, że jego proces beatyfikacyjny rozpoczął się w roku ubiegłym, wciąż jest mało znana. Młody kapłan, wobec napaści niemieckiej na Polskę nie pozostał obojętnym. Zaangażował się w działalność konspiracyjną, pomagał potrzebującym. Aresztowany, skazany został przez niemieckich okupantów na karę śmierci. Ksiądz Jan Macha został zgilotynowany w lipcu 1942 roku. Miał 28 lat… Kolejnymi Bohaterami tego popołudnia byli: prymas Stefan kardynał Wyszyński („Zawód Prymas” reż. Anna Pietraszek ) i abp Antoni Baraniak („Zapomniane męczeństwo” reż. Jolanty Hajdasz). Zestawienie tych dwóch filmów nie było przypadkowe, bo przecież Arcybiskup Baraniak był bliskim współpracownikiem Księdza Prymasa Wyszyńskiego. Obaj zostali aresztowani tego samego dnia. Arcybiskup trafił do najcięższego więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, w którym przez 27 miesięcy był poddany brutalnemu śledztwu. Bity, poniżany, zamykany w tzw. ciemnicy – nie uległ. Ubeckim oprawcom nie udało się złamać Arcybiskupa Baraniaka i wymusić zeznań obciążających Prymasa Wyszyńskiego. Gościem specjalnym piątkowego spotkania w Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II była Anna Rastawicka z Instytutu Prymasa Wyszyńskiego, wieloletnia współpracownica Prymasa Tysiąclecia. Doktor Sławomir Maślikowski opatrzył kolejne projekcje swym historycznym komentarzem.
Sobota
Dzień trzeci Przeglądu był w zasadzie kontynuacją opowieści piątkowych. Bohaterami filmów byli: bł. ks. Jerzy Popiełuszko i Prymas August Hlond. Gość Specjalny sobotniego popołudnia, ks. Ryszard Umański, proboszcz parafii Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej, wieloletni kapelan częstochowskiej „Solidarności”, świadek posługi bł. Księdza Popiełuszki, opowiedział o swoich doświadczeniach tamtych lat i spotkaniach ze śp. Mamą Męczennika. Dopełnieniem dokumentu w reżyserii Anny Pietraszek „Cud prawdy” stał się spektakl Pawła Woldana pt. „Wierność” emitowany w TVP tylko jeden raz, w związku z beatyfikacją Księdza Popiełuszki. Ostatnim filmem dnia była opowieść Pawła Woldana o Prymasie Auguście Hlondzie. Ciekawa, często zakłamywana i mało znana historia życia i posługi tego wielkiego Kapłana warta jest przypominania. Od 1992 roku trwa proces beatyfikacyjny prymasa Augusta Hlonda. Świadectwa dwóch dni, dzieje życia polskich kapłanów, najwierniejszych, bezkompromisowych, oddanych Bogu i Polsce po kres życia, muszą wywoływać refleksje na temat Polski dziś. Jakie z nich wnioski dla nas? Każdy musi sam odpowiedzieć na to pytanie, bo każdy z nas – czy chce, czy nie chce – dziedziczy w duszy choćby maleńką cząstkę ich posługi.
Niedziela
Ostatni dzień Przeglądu poświęcony był Niezłomnym z Golgoty Wschodu i Powązkowskiej Łączki. Zamordowani strzałem w potylicę, pochowani na cmentarzach w Katyniu, Charkowie, Bykowni, w setkach nieznanych miejsc… Wrzuceni w doły śmierci, bez imion, bez krzyży, skazani na niepamięć. Dał nam dla walki o prawdę Pan Bóg wspaniałych ludzi: cudem ocalałego jeńca Kozielska – śp. ks. prał. Zdzisława Jastrzębiec Peszkowskiego i prof. Krzysztofa Szwagrzyka. Oni skupili wokół siebie tych, co od lat szukali swoich najbliższych i tych, co rozumieją, że bez odkłamania przeszłości nie ma dla narodu przyszłości. Za ich przyczyną odkrywamy prawdę o zbrodniach Golgoty Wschodu i mordach na Żołnierzach Niezłomnych. O tym wszystkim opowiadały dwa dokumenty pokazane w niedzielne popołudnie: „ Świadek pojednania” w reż. Anny Pietraszek i „Łączka” reż. Mateusza Dzieduszyckiego. Dopełnieniem opowieści filmowych były komentarze reż. Anny Pietraszek i Gościa Honorowego Przeglądu, prof. Krzysztofa Szwagrzyka, historyka IPN, kierującego pracami ekshumacyjnymi m.in. na tzw. Łączce na Wojskowych Powązkach. Profesor Szwagrzyk, niezwykle skromny człowiek, wspaniały, dociekliwy naukowiec przyjechał do nas na kilka godzin, żeby dać świadectwo hańby i zdrady, jakiej dopuścili się polscy funkcjonariusze sowieckiego reżimu, mordując w kaźniach UB a później bezczeszcząc ciała najwierniejszych i najodważniejszych polskich żołnierzy. Profesor mówił o jamach, dołach w których znajduje szczątki Niezłomnych Bohaterów, usytuowanych nieprzypadkowo pod – nierzadko okazałymi, marmurowymi – grobowcami ich oprawców…
Wśród widzów gościliśmy tego popołudnia parlamentarzystów PiS: poseł Jadwigę Wiśniewską i posła Szymona Giżyńskiego.
Hołdem dla wszystkich Żołnierzy Wyklętych – Niezłomnych był niedzielny koncert TADKA, Tadeusza Polkowskiego, promujący płytę „Niewygodna prawda II”. Tadek śpiewał o Ince, Rotmistrzu Pileckim, generale Fieldorfie Nilu… To nie był zwykły koncert, to prawdziwa lekcja historii najnowszej opowiedziana rapem! Częstochowski występ był jednym z kolejnych, zaplanowanych na ten rok, w ramach akcji koncertowo-edukacyjnej „Burza 2014”.
I jeszcze…
Nastrój, atmosfera, jaka towarzyszyła pokazom, obecność wśród nas tylu wspaniałych ludzi, to najpiękniejsze co mogło się nam w Częstochowie zdarzyć, w te marcowe dni. Przegląd się zakończył a nam pozostała refleksja, że nie ma rzeczy niemożliwych, jeśli tylko zaufa się Bożej Opatrzności. A Jej działanie odczuwaliśmy każdego dnia, w każdej filmowej opowieści i w każdym spotkanym człowieku! Również w tych niespodziewanych wydarzeniach Przeglądu: sobotniej wizycie Księdza Witalija Bezszkury, proboszcza kijowskiej Katedry, która znajduje się na Majdanie i niedzielnej – znanego artysty złotnika, Mariusza Drapikowskiego. I nie wydarzyłoby się to wszystko, gdyby nie zaufanie, jakim nas obdarzyli JE abp Wacław Depo, Metropolita Częstochowski i pan Szymon Giżyński, poseł na Sejm RP, obejmując swym Patronatem Przegląd. Z serca raz jeszcze dziękujemy!
Każdy z autorów filmów i Gości Przeglądu wyjechał z piękną pamiątką – Kaplerzem Rycerskim wykonanym i podarowanym nam przez Jurka Zimnego.
I miałeś rację Jurku, ten Przegląd, to, że udało się go zorganizować, to prawdziwy cud! Ale przecież cuda w Muzeum, któremu patronuje bł. Jan Paweł II nie powinny dziwić…
Anna Dąbrowska, Krzysztof Witkowski