Od parafii do parafii w byłym województwie (279)
Dekanat olsztyński stanowi wąski, lecz bardzo rozciągnięty obszar zamykający od północy Jurę Częstochowską. Najdalej na wschód w tym pasie sąsiadują ze sobą gminne parafie w Dąbrowie Zielonej i Przyrowie, lecz między nimi znajduje się sanktuarium i klasztor w Świętej Annie. Te trzy miejscowości mają szczególny układ administracyjny. Otóż Święta Anna należy administracyjnie do gminy Dąbrowa Zielona. Wydzielono jednak z niej teren kościoła i klasztoru, lokując go w gminie Przyrów. Tu jednak teren tego sanktuarium oddzielono od Przyrowa skrawkiem miejscowości o nazwie Aleksandrówka. To właśnie ta wioska jest w spisie miejscowości Urzędu Gminy Przyrów, a nie figuruje w nim Święta Anna. Tymczasem istnienia Aleksandrówki nie wykazuje obszerny Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego (wydanie z 2. połowy XIX w.). Istnieje jednak Kronika Przyrowa spisana w 1922 roku – której egzemplarz znajduje się w częstochowskim Archiwum Państwowym przy ul. Rejtana. Znajdziemy w niej następujący opis: ”Gmina Przyrów istnieje od roku 1870, gdyż przedtem Przyrów nie był gminą, a samodzielną jednostką administracyjną jako miasto z przysiółkami: Kopaniny i Święta Anna zakonu Bernardynów, z burmistrzem na czele. Do roku 1870 w mieście Przyrów znajdował się też urząd gminy o nazwie Staropole (wieś na południe od Przyrowa) w którym urzędował wójt gminy mającej pod swoim zarządem wioski: Staropole, Stanisławów, Sieraków, Sygontka, Zarębice, Aleksandrówka, Zagórze, Lusławice i Okrąglik. Po upadku Powstania Narodowego, w roku 1870 władze zaborcze rosyjskie zniosły Urząd Municypalny miasta Przyrowa, skreślając Przyrów z listy miast i uniżając go do nazwy osada, jednocześnie skasowana została i gmina Staropole a utworzona została z miasta Przyrowa i wiosek gminy Staropole jedna zbiorowa gmina Przyrów, do której przynależały wioski wyżej wspomniane i Przyrów”.
Tak więc wbrew Słownikowi Geograficznemu Królestwa Polskiego miejscowość Aleksandrówka jednak istniała i przydzielona została przez zaborców – po zdławieniu Powstania Styczniowego – do gminy Przyrów. Jednocześnie Rosjanie skasowali nazwę przysiółka Święta Anna, rozciągając – chyba – na ten obszar właśnie Aleksandrówkę.
Teraz po 140 latach od tamtych wydarzeń te dwie miejscowości funkcjonują stanowiąc swoiste przedmieście Przyrowa, a nie Dąbrowy Zielonej. Na tym to przedmieściu stała do końca wieku XVI karczma (przy szlaku handlowym), a obok niej krzyż drewniany. Kazał go tutaj ustawić w 1499 r. proboszcz z Przyrowa ks. Węgierski. Nosił on nazwę: „Męki Bożej Świętej Anny Samotrzeciej”. Określenie „samotrzeć” oznacza: „razem we troje”, dotycząc na ogół ukazania się przedstawicieli trzech pokoleń. I tu właśnie w lesie pod Przyrowem miało miejsce kilka cudownych widzeń. Jednym z nich było ukazanie się pastuszkowi trzech postaci, z których środkowa trzymała na kolanach Dzieciątko. Gdy ustalono, że musiała to być św. Anna, oraz jej córka – Maria Boska i wnuk – Chrystus, postawiono w tym miejscu kapliczkę drewnianą, a starosta olsztyński Paweł ze Szczekocin sprowadził do niej późno – gotycką, drewnianą figurę obecnej patronki tegoż miejsca. Cdn.
Andrzej Siwiński