Kasztanowiec zwyczajny w różnych regionach Polski zwany jest też kasztanowcem białym, kasztanem, kasztanem dzikim, gorzkim lub pospolitym. Należy do rodziny kasztanowcowatych (hippocostananaceae). To drzewo dosyć pospolite w całej Polsce. W dużych ilościach występuje w górach Półwyspu Bałkańskiego, a także w Grecji, Bułgarii i Macedonii. Jest drzewem parków i alei, rośnie wszędzie tam, gdzie ma dostateczną przestrzeń.
Kasztanowiec w ostatnich latach został zaatakowany przez pasożyta torzyśniada kasztanówkę, który powoduje przedwczesne brunatnienie i opadanie liści. Na dziś, najskuteczniejszym sposobem zwalczania pasożyta jest zgrabianie opadających liści i ich spalanie – niszczy się w ten sposób jaja i larwy.
Kasztanowiec wyrasta na wysokość 30 metrów. Kwitnie w maju – czerwcu, jego owocem jest kolczasta, pękająca torebka, a nasieniem tzw. kasztan.
Do celów leczniczych stosowane są kwiaty, kora i nasienie. Kwiaty zbiera się w maju tylko z drzew biało kwitnących (są jeszcze kasztanowce o kwiatach czerwonych i krwistych, ale te nie są używane w lecznictwie). Korę pozyskuje się wiosną z młodych pędów, a owoce po opadnięciu na ziemię.
Wysuszone kwiaty kasztanowca zawierają flawonoidy, kumarynę, garbniki, kwasy polifenolowe i cukry, zaś kora i nasiona – kumarynę, flawonoidy i escynę.
Wyciągi z kasztanowca (nasion, kwiatów i kory) wzmacniają w organizmie ścianki naczyń włoskowatych. Działają przeciwzapalnie na ściankę przewodu pokarmowego, regulują rozwój flory bakteryjnej w jelitach. Doustnie podaje się je w mechanicznych urazach, w stanach zapalnych skóry, obrzękach płuc, zakrzepowym zapaleniu żył, przy owrzodzeniach żylakowych kończyn i żylaków odbytu. Zewnętrznie stosuje się na oparzenia I i II stopnia, przy odmrożeniach naskórka i bliznach oraz do płukania jamy ustnej i gardła, przy nieżytach. Skuteczne jest nacieranie nalewką – świeże owoce zalane spirytusem (od dawna znane w medycynie ludowej) – łagodzi to bóle reumatyczne i artretyczne. Noszenie przy sobie lub trzymanie w pościeli dojrzałych kasztanów również łagodzi bóle stawowe i mięśniowe oraz poprawia samopoczucie. (Stosowanie wyciągów z kasztanowca należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą).
Z nasion kasztanowca wyrabiano również kleje, a nawet spirytus. Stosowane też były do produkcji barwników. Dojrzałe owoce używane są jako karma dla dzikich zwierząt (sarny, jelenie, daniele) i dla zwierząt domowych.
FRANCISZEK KASPRZAK