Ponad 250 tys. eksponatów przybliżających historię polskiej wojskowości, obejmujących okres od X wieku do końca II wojny światowej znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Są tam m.in. szabla Stefana Batorego, siodło Napoleona Bonaparte z okresu wyprawy do Egiptu w 1799 r., samolot TS-8 Bies i samochód pancerny Kubuś z powstania warszawskiego – zbiory te wciąż powiększają się o nowe zakupy oraz liczne dary.
Historia
Muzeum powołano dzięki staraniom pułkownika saperów Wojska Polskiego, malarza i historyka wojskowości, muzealnika – Bronisława Gembarzewskiego, który stwierdził, że muzeum wojskowe powinno istnieć jako świątynia sławy wojennej ubiegłych pokoleń – sławy, której młode nasze wojsko powinno czuć się godnym spadkobiercą. Muzeum powinno odzwierciedlać na podstawie zabytków całe życie wojskowe polskie, przedstawiając: czyny (bitwy, oblężenia oraz wielkie pomysły taktyczne); rzeczy (broń, ubiory, rzędy, obrazy, chorągwie itd.) i ludzi (bohaterów, wodzów).
Muzeum Wojska Polskiego powołano na mocy dekretu Naczelnego Wodza, Marszałka Józefa Piłsudskiego 22 kwietnia 1920 roku. Jego pierwszym dyrektorem został pomysłodawca, płk Bronisław Gembarzewski, pełniący już wcześniej funkcję muzealnika we Francji i Szwajcarii oraz jako dyrektor Muzeum Narodowego miasta stołecznego Warszawy.
Muzeum Wojska Polskiego początkowo mieściło się przy ul. Podwale 15. W 1927 roku rozpoczęto budowę gmachu Muzeum Narodowego przy ul. 3 Maja (dziś Al. Jerozolimskie), gdzie docelowo przeniesiono zbiory i ekspozycję Muzeum Wojska. Początkowo liczba eksponatów wynosiła ok. 1000, jednak zbiory powiększały się szybko dzięki ofiarności obywateli, przekazów z frontu, rewindykacji z Rosji i zakupów. W 1939 roku stan zbiorów osiągnął liczbę ok. 60.000.
Pierwsza wystawa odbyła się w setną rocznicę śmierci Napoleona w 1921 roku. W nowej siedzibie przy Alei 3 Maja pierwszą wystawę okolicznościową w 1933 roku poświęcono 70. rocznicy Powstania Styczniowego.
Podczas II wojny światowej budynek Muzeum stał się magazynem sprzętu Waffen SS. Już w pierwszych dniach wojny ok. 1.500 najcenniejszych zabytków z okresu średniowiecza i renesansu, ok. 2.000 rycin oraz wybraną broń myśliwską i orientalną Niemcy wywieźli do Krakowa – stolicy Generalnej Guberni oraz do Monachium. Pozostałe zabytki chronił rtm. Stanisław Gepneri nieliczny przedwojenny personel. Po powstaniu część zbiorów została ewakuowana.
Po wojnie nowym dyrektorem został mjr Zbigniew Szacherski. Pierwsze prace dotyczyły remontów i rewindykacji zbiorów. W latach 50-tych przygotowano wystawę stałą: „Dzieje oręża Polskiego od X do XX wieku”, która stała się wstępem do obchodów 1000-lecia Państwa Polskiego w 1966 roku. W kolejnych latach zorganizowano pracownie konserwatorskie i rozpoczęto działalność wydawniczą, opracowano katalogi zbiorów i urządzanych wystaw oraz rozpoczęto emisję periodyku „Muzealnictwo Wojskowe”.
Podstawowy układ ekspozycji stałej obrazującej 1000 lat dziejów wojskowości polskiej zachowano po 1990 roku. Utworzono także dwa nowe oddziały Muzeum: Muzeum Katyńskie i Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej. Obecnie dyrektorem Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie jest dr Adam Buława.
Co można zobaczyć?
W zbiorach Muzeum znajduje się ponad 250 tys. eksponatów, wśród nich są: broń palna – ręczna długa i krótka, broń ciężka – karabiny maszynowe, granatniki oraz broń artyleryjska, a także wzorcowa amunicja i oporządzenie do broni, XV-wieczne ręczne puszki, hakownice, bombardy, szesnasto- i siedemnastowieczne rusznice, arkebuzy, muszkiety i pistolety, regulaminowa broń skałkowa, kapiszonowa i iglicowa z XVIII, XIX i XX wieków; broń sieczna, począwszy od nielicznych okazów antycznych przez archeologiczne miecze z pierwszych wieków istnienia państwa polskiego, po europejską broń czasów nowożytnych – rapiery, szpady, szable, pałasze, sztylety, bagnety od XVI do XX stulecia; kolekcja mundurów i części mundurowych polskich, począwszy od nielicznych z II połowy XVIII wieku przez reprezentatywne zespoły z czasów Ks. Warszawskiego, Królestwa Kongresowego i Powstania Listopadowego, po mundury różnych formacji zbrojnych i rodzajów wojsk z lat I i II wojny światowej, II Rzeczpospolitej i drugiej połowy XX w; oporządzenie jeździeckie, w tym liczny zestaw strzemion, ostróg, wędzideł, a także siodła i rzędy od XVII do XX wieku; sztandary, proporce, fartuchy na bębny i płomienie do trąbek oraz części sztandarowe takie jak głowice, drzewce, gwoździe pamiątkowe, szarfy czy bandoliery. W Muzeum znajduje się również kolekcja pieczęci wojskowych; kolekcja falerystyczna, czyli ordery, odznaczenia, biżuteria i przedmioty pamiątkowe oraz odznaki, oznaki, znaczki patriotyczne i okolicznościowe; zbiór uzbrojenia ochronnego, broni drzewcowej, obuchowej i miotającej od toporów bojowych przez halabardy, szpontony, spisy, korseki, oszczepy i włócznie po lance kawaleryjskie z XX wieku; sprzęt wojskowy, w sprzęt łączności – radiostacje, telefony polowe, łącznice, dalekopisy, sprzęt saperski (w tym kolekcja min), sprzęt optyczny, medyczny i kwatermistrzowski. Prawie w całości prezentowany jest w ekspozycji sprzęt ciężki-pojazdy, broń pancerna i lotnictwo.
Wśród najciekawszych spośród eksponatów są: relikwiarz gotycki zdobyty w bitwie pod Grunwaldem; szyszak z X-XI wieku z blachy złoconej należący do woja Mieszka I lub Bolesława Chrobrego; zbroja husarska z I połowy XVII wieku; szable króla Stefana Batorego, króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, hetmana Jana Zamoyskiego, płk. Władysława Sikorskiego; czapka i kurtka Józefa Piłsudskiego z lat 1920-1935, mundur dyw. Zygmunta Berlinga z 1944 r., gen. Jana Henryka Dąbrowskiego; siodła hetmana Stefana Czarnieckiego, siodło koronacyjne króla Stanisława Leszczyńskiego, siodło Napoleona Bonaparte z okresu wyprawy do Egiptu w 1799 r.; samoloty: TS-8 Bies, TS-11 Iskra, PZL-130 Orlik, PZL I-22 Iryda, An-26, MiG-23, Su-20; śmigłowiec Mi-24; polski czołg rozpoznawczy Tankietka TKS, T-34 z armatą z 1942 r.,IS-2; samochód pancerny Kubuś z powstania warszawskiego; pięć spiżowych luf działowych z przełomu XVI/XVII wieku; armata ppanc. wz. 36 kal. 37 mm „Bofors”; sztucer kozienicki; pistolet maszynowy Mors; pistolet maszynowy „Błyskawica”; pistolet „VIS”; karabin UR.
KG