Krzewi i rozwija kulturę

35 lat REGIONALNEGO OŚRODKA KULTURY W CZĘSTOCHOWIE

Regionalny Ośrodek Kultury w Częstochowie od początku istnienia (pod różnymi nazwami) pełnił rolę animatora i promotora kultury, radząc, inspirując i wspierając działalność kulturalną innych placówek oraz rozwój amatorskiego ruchu artystycznego.

Jednostka powstała na przełomie lat 50. i 60. pod nazwą Powiatowy Dom Kultury. Jego zadaniem była współpraca ze świetlicami wiejskimi i ośrodkami kultury na terenie Częstochowy. PDK przekształcono w Powiatową Poradnię Pracy Kulturalno-Oświatowej o lokalnym zasięgu oddziaływania, jako filię Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Katowicach. Z chwilą utworzenia województwa częstochowskiego, w 1975 r., Poradnia zyskała rangę Wojewódzkiego Domu Kultury, od 1991 r. – Wojewódzkiego Ośrodka Kultury. Kolejna reforma administracyjna w 1999 r. spowodowała włączenie województwa częstochowskiego do województwa śląskiego. W tej sytuacji Wojewódzki Ośrodek Kultury podporządkowano samorządowi województwa śląskiego i zmieniono nazwę na Regionalny Ośrodek Kultury. Pracownicy z ponad pięćdziesięcioosobowej załogi zredukowani zostali do kilkunastu osób.
W kolejnych latach funkcję dyrektora pełnili: Romualda Chabrowska (1975-1981), Zbigniew Jakubowski (1981-1984), Jan Sawicki (1984-1986), Krystyna Koziołek (1987-1981), Włodzimierz Krawczyński (1991-1992). Od 1992 roku dyrektorem jest Anna Operacz.
Długoletnia działalność instytucji obejmowała zarówno tzw. „pracę u podstaw” (organizacja szkoleń dla kadr kultury), jak i spektakularne przedsięwzięcia artystyczne (festiwale, przeglądy, konkursy, turnieje wiedzy, imprezy okolicznościowe, wystawy).
W jej dorobku są, m. in., Międzynarodowy Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Prezydenta Miasta Częstochowy, Starosty Częstochowskiego i Wójta Gminy Mykanów; Ogólnopolskie Spotkania Zespołów Artystycznych Mniejszości Narodowych i Etnicznych „ŹRÓDŁO” w Dobrodzieniu; Ogólnopolski Festiwal Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej „Spotkajmy się w piosence” w Woźnikach; Wojewódzki Festiwal Pieśni Patriotycznej w Myszkowie; Wojewódzki Przegląd Zespołów Ludowych „Doroczne zwyczaje i obrzędy” w Koniecpolu; Wojewódzki Konkurs Plastyczny na Świąteczną Kartę Wielkanocną i Bożonarodzeniową – imprezy organizowane we współpracy z Miejskim Domem Kultury w Lublińcu; Wojewódzki Konkurs Plastyki Obrzędowej w Rudnikach Wieluńskich; Wojewódzki Przegląd Dziecięcych Teatrów Lalek i Żywego Planu w Oleśnie; Przegląd Grup Kolędniczych HERODY; Spotkania Muzyków Jazzowych w Rudnikach Wieluńskich; Prezentacje Orkiestr Dętych w Oleśnie a potem w Lublińcu; Przegląd Twórczości Dziecięcych Zespołów Plastycznych Województwa Częstochowskiego; Festiwal Zespołów Folklorystycznych.
Szczególnie bogaty repertuar działań muzycznych proponował Ryszard Strojec. Za jego zaproszeniem w Częstochowie i okolicy gościli m. in. Jarosław Kukulski, Jerzy Kondratowicz, Wojciech Mann, Bogusław Kaczyński. Strojec był twórcą lub współtwórcą licznych przedsięwzięć, w tym eliminacji wojewódzkich do Ogólnopolskiego Konkursu Piosenki Radzieckiej, Koncertu Młodych Wokalistów TALENTY, Prezentacji Orkiestr Dętych, Ogólnopolskiego Festiwal Pieśni Liturgicznej i Pielgrzymkowej GAUDIUM ET GLORIA, Wojewódzkiego Konkursu Pianistów Jazzowych, Wojewódzkiego Przegląd Zespołów Chóralnych i Wokalnych, eliminacji do Ogólnopolskiego Konkursu Kolęd i Pastorałek w Będzinie. Z kolei śp. Małgorzata Szostek współdziałała w realizacji m. in. Ogólnopolskiego Festiwalu. Obecnie animatorką działań muzycznych jest Marta Górawska, ściśle współpracująca z Krzysztofem Pośpiechem, muzykiem, członkiem Stowarzyszenia Przyjaciół Gaude Mater. Owocuje to spektakularnymi działaniami, np. wystawieniem opery w gminach wiejskich, koncertami Orkiestry Filharmonii Częstochowskiej w repertuarze Wojciecha Kilara „Angelus” i „Exodus”.
Regionalny Ośrodek Kultury organizuje także warsztaty muzyczne oraz Koncerty Pedagogów i Studentów we współpracy z Instytutem Muzyki Akademii im. Jana Długosza. Współuczestniczy przy dużych formach muzycznych jak np. oratorium w ramach „Sacrum w literaturze” czy przedsięwzięciu o wielowymiarowym charakterze jak np. Noce Teatralne MESSIS, których realizatorką pierwszej połowie lat 90. była Maja Chadryś.
Do działań teatralnych o charakterze „pracy u podstaw” należy zaliczyć Wojewódzki Przegląd Zespołów Małych Form Teatralnych (obecnie już nie realizowany), Wojewódzki Przegląd Zespołów Teatralnych „Wręczyckie Jasełka” (współorganizowany z Gminnym Ośrodkiem Kultury we Wręczycy Wielkiej), czy też Przegląd Małych Form Teatralnych w Języku Angielskim „Meeting Drama” (istnieje od 2005 r., obecnie ma zasięg regionalny).
Kolejnym działaniem z odległą już tradycją jest Regionalny Konkurs Recytatorski dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów – w bieżącym roku miała miejsce XXII edycja imprezy.
Dyskusyjny Klub Filmowy „LECH” rozpoczął działalność jesienią 1982 r. Prowadził go Ryszard Królicki. Z Klubem Filmowym „LECH” współpracowali, m. in., Stanisław Siwiński, operator z kina Wolność i DKF Rumcajs, Anna Wnuk, Tadeusz Piersiak, założyciel Ośrodka Kultury Filmowej. Po Królickim, który wyjechał za granicę, DKF-em kierowały Ewa Grabowska i Maja Chadryś, a w 1990 r. Tadeusz Piersiak. W 1991 r. Klub został zamknięty. W 2005 r. działalność objęła Ewelina Ignaszak-Stolarska.
W latach 70. inauguruje funkcjonowanie pracownia fotografii, prowadzona początkowo przez instruktora śp. Jana Sitaka, a od 1983 r. artystę-fotografika, członka Związku Polskich Artystów Fotografików, absolwenta Wyższego Studium Fotografii w Warszawie, Sławomira Jodłowskiego. Powstają konkursy: „Zabytki woj. Częstochowskiego”, „Ekscytacje”, „Jurajski Salon Fotografii”. Rozwija się współpraca z Częstochowskim Towarzystwem Fotograficznym, Centralnym Ośrodkiem Upowszechniania Kultury w Warszawie (w chwili obecnej Narodowe Centrum Kultury). Z inicjatywy Jodłowskiego w 1996 r. powstaje Galeria ART-FOTO, w której do chwili obecnej wyeksponowano około 300 wystaw fotografii. Swoje prace prezentowali tu wybitni polscy artyści-fotograficy: Edward Hartwig, Ryszard Horowitz. W 1997 r. Jodłowski inicjuje Konkurs CYBERFOTO. Od 2000 r. organizuje też fotowarsztaty plenerowe poza granicami naszego kraju, a od 2009 r. warsztaty „Digitalizacja przestrzeni fotografii.
Na stanowisku instruktora ds. plastyki pracuje Małgorzata Chebel. W latach 1985-1996 odbywały się edycje Wojewódzkiego Przeglądu Plastyki Nieprofesjonalnej
w kategorii: malarstwa, tkaniny unikatowej, metaloplastyki, rzeźby, technik mieszanych. Wieloletnią tradycję mają Wojewódzkie Konkursy na Świąteczną Kartę: Wielkanocną i Bożonarodzeniową realizowane we współpracy z Miejską Galerią Sztuki w Częstochowie oraz Miejskim Domem Kultury w Lublińcu.
W 1981 roku obowiązki Instruktora do spraw kultury ludowej podjęła Lidia Kamińska-Koj. Z jej inicjatywy szeroko rozwija się działalność promująca folklor. Organizowane są: Jurajski Przegląd Grup Kolędniczych „Herody”, Regionalny Konkurs na Palmę, Pisankę, Marzannę, Majówka w Sygontce, od 1998 r. Międzynarodowe spotkania – Festiwal Folklorystyczny „Z daleka i bliska” , Dni Europejskiej Kultury Ludowej, „Ostatkowe harcowanie”, Jurajski Przegląd Zespołów Ludowych – „Obrzędy , zwyczaje, tradycje”, Jurajski Festiwal Folklorystyczny, „Tradycje na Jurze” – cykl warsztatów w Krzętowie, Koncerty zespołów ludowych na Jasnej Górze, Ludowa Biesiada Teatralna, Sobótki, „Jasełka, kolędy i pastorałki polskie”.
Współpracą z domami i ośrodkami kultury zajmowała się Anna Woźniak, absolwentka pedagogiki kulturalno-oświatowej na Uniwersytecie Wrocławskim oraz organizatorka imprez i różnorodnych przedsięwzięć kulturalnych. Jej najbardziej spektakularnym i innowacyjnym przedsięwzięciem partnerskim była w latach 1991-1993 „Panorama kulturalna miast i gmin” oraz współpraca zagraniczna z ośrodkami kultury we Francji, Czechach i na Ukrainie.
Anna Woźniak zrealizowała ponad 160 różnorodnych form edukacyjnych i szkoleniowych. W 2003 r. podjęła we
współpracy z Wydziałem Kultury Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach wprowadzanie w regionie częstochowskim metod animacji kulturalnej, które zaowocowały organizacją cyklów szkoleniowych z Centrum Animacji Lokalnej w Warszawie.
Regionalny Ośrodek Kultury w Częstochowie ma zasługi w popularyzowaniu jednej z najpopularniejszych postaci częstochowskiej kultury – Haliny Poświatowskiej. Produktem finałowym tych działań są Ogólnopolskie Konfrontacje Poetyckie im. Haliny Poświatowskiej i Ogólnopolski Konkurs Recytatorski „Sacrum w literaturze”.

Ogólnopolski Konkurs Poetycki organizowany od 1974 r. należy do najważniejszych tego typu przedsięwzięć
literackich w kraju. W jury zasiadali m. in.: Tadeusz Śliwiak, Zbigniew Bieńkowski, Ludmiła Marjańska, Urszula Kozioł, Julia Hartwig, Ernest Bryll, Piotr Sommer, Julian Kornhauser,
Bohdan Zadura, Leszek Engelking, Marcin Świetlicki, Andrzej Sosnowski, Eugeniusz Tkaczyszyn- Dycki, Leszek Szaruga, Marian Stala, Krzysztof Koehler, Wojciech Kass, Krzysztof Kuczkowski, Anna Janko, Maciej Cisło, Piotr Matywiecki i bardzo wielu innych. W programie imprez towarzyszących wystąpili znani aktorzy, muzycy, wokaliści, m. in.: Wojciech Pszoniak, Krystyna Janda, Krzysztof Kolberger, Joanna Szczepkowska, Anna Seniuk, Wojciech Nahorny, Mirosław Czyżykiewicz, Mariusz Lubomski, Elżbieta Wojnowska, Maria Peszek.
Realizatorką dwudziestu imprez, począwszy od 1990 r. do tegorocznej edycji, jest Anna Woźniak, do 1995 r. – we współpracy z Mają Chadryś. W okresie ostatnich dwudziestu lat w konkursie wzięło udział około 10 tys. uczestników, którzy nadesłali ponad 45 tys. wierszy napływających z kraju,
ale także z zagranicy.
Ogólnopolski Konkurs Recytatorski „Sacrum w literaturze”, to autorska impreza Anny Woźniak, realizowana od 1991 do 1995 r. we współpracy z Mają Chadryś później samodzielnie do 2009 r. Dotychczas zrealizowano 18 edycji przedsięwzięcia, dzięki któremu uczestnicy mieli możliwość kontaktu z najwybitniejszymi postaciami współczesnej humanistyki: Czesławem Miłoszem, ks. prof. Józefem Tischnerem, ks. Janem Twardowskim, ks. prof. Januszem Pasierbem. Brali tez udział w koncertach, spektaklach, wystawach z udziałem m. in. Teatru Wierszalin, Zespołu „Dżem” z Ryszardem Ridlem, Antoniny Krzysztoń, Macieja Maleńczuka w spektaklu „Cantigas de Santa Maria”, Katarzyny Groniec, wystawie fotografii Krzysztofa Kieślowskiego i spotkaniu z Marią Kieślowską.
Realizacją dźwięku (nagłaśnianie i mikrofonizacja koncertów, imprez środowiskowych, festiwali) zajmuje się specjalista ds. obsługi akustycznej i technicznej – Ireneusz Barton. Z ROK współpracowali znani wykonawcy polskiej sceny i estrady, wśród nich m.in.: Marcin i Mateusz Pośpieszalscy, Stanisław Sojka, Mieczysław Szcześniak i zespół New Life Music, Trebunie-Tutki, Dżem, Ewa Bem, Formacja Nieżywych Schabuff, Irena Jarocka, Joanna Rawik. Nagrywali m.in.: Zespół rockowy „Danger Drive”, zespół „Whisky”, wokalistka „Teatru Buffo” – Iga Kozacka, Zespół Folklorystyczny „Wrzos” i Kapela Ludowa „Stanisław”, KGW „Kościelanki”.

Na podstawie opracowania Anny Woźniak

UG