Nadciśnienie tętnicze jest rozpowszechnioną chorobą przewlekłą. Jest głównym czynnikiem ryzyka zapadalności na udary mózgu, zawały mięśnia sercowego, uszkodzenia naczyń, nerek, utratę wzroku oraz inne niebezpieczne schorzenia.
Nadciśnienie tętnicze jest rozpowszechnioną chorobą przewlekłą. Jest głównym czynnikiem ryzyka zapadalności na udary mózgu, zawały mięśnia sercowego, uszkodzenia naczyń, nerek, utratę wzroku oraz inne niebezpieczne schorzenia.
Optymizmem napawa fakt, że w ciągu ostatnich 30-35 lat nastąpił wyraźny postęp w leczeniu tej choroby. W porównaniu z latami siedemdziesiątymi liczba zgonów z powodu udarów mózgu obniżyła się aktualnie o 50 proc., a śmiertelność z powodu zawałów spadła ponad 40 proc.
Jest jednak zbyt szybko świętować zwycięstwo nad tą chorobą. Bardzo wielu pacjentów lekceważy prewencję nadciśnienia tętniczego oraz zdrowy tryb życia, wielu ludzi żyje z nierozpoznanym schorzeniem, a kilka milionów chorych, z diagnozą nadciśnienia tętniczego, nie otrzymuje odpowiedniego leczenia.
– Poziom ciśnienia tętniczego u ludzi jest różny i zależy od ich aktywności. Na przykład, kiedy odpoczywamy nie ma potrzeby, żeby serce pracowało szybko i energicznie. Kiedy jednak wykonujemy pracę fizyczną lub uprawiamy sport, wymagane są większe objętości krwi dla zaopatrywania mięśni w tlen i ciśnienie tętnicze zaczyna wzrastać. Weźmy inną sytuację: kiedy ostro zmieniamy pozycję z poziomej na pionową, aby zostało zapewnione stabilne zaopatrywanie mózgu w tlen, organizm odpowiada natychmiastowym wzrostem ciśnienia krwi. Naczynia krwionośne nóg i jamy brzusznej kurczą się i serce zaczyna szybciej bić. Czasami może nastąpić niewielka zwłoka w odpowiedzi i wtedy odczuwamy lekki zawrót głowy lub słabość. Szczególnie często zdarza się to ludziom starszym, których odruchy naczyniowe są nieco spowolnione – informuje dr Ewa Korecka z przychodni przy ul. Nadrzecznej w Częstochowie.
Niektórzy ludzie mogą odczuwać “zamroczenie” w głowie lub słabość, kiedy przez dłuższy czas pozostają w pozycji stojącej. Związane to jest z tym, że krew gromadzi się w swoistych “magazynach” krwi – żyłach nóg i w efekcie zaopatrzenie mózgu w tlen jest niewystarczające. Ciśnienie tętnicze, które regulują skomplikowane mechanizmy nerwowe i hormonalne, może znacznie zmieniać się w ciągu dnia. Z reguły ciśnienie jest niższe, kiedy śpimy, a wzrasta podczas czuwania lub w sytuacji stresowej. Kiedy jesteśmy przestraszeni lub rozdrażnieni nadnercza zaczynają wytwarzać hormon stresu – adrenalinę. Hormon ten zmusza serce do tego, by biło mocniej i częściej, w wyniku czego ciśnienie wzrasta i więcej krwi dopływa do mięśni.
Ciśnienie zmienia się z wiekiem. U dzieci normalne wartości ciśnienia mogą wynosić 70/50, u ludzi starszych – powyżej 120/80.
– Dąży się do minimalizacji ciśnienia tętniczego. Wartość graniczna wynosi 140/90 – informuje dr Ewa Korecka. Ilość uderzeń serca wynosząca około 60-70 na minutę może wzrosnąć do 120-140 uderzeń, na przykład podczas zajęć sportowych. Jak wiemy, serce nie kurczy się nieprzerwanie, lecz po każdym uderzeniu następuję krótki okres relaksacji lub spoczynku. W efekcie ciśnienie tętnicze zmienia się. Wartości ciśnienia zwykle oznacza się dwoma liczbami: 120 na 80 lub 120/80. Większa liczba nazywana jest ciśnieniem skurczowym i oznacza najwyższe parcie krwi na ściankę naczynia po uderzeniu serca. Mniejsza liczba, nazywana ciśnieniem rozkurczowym, oznacza ciśnienie krwi w okresie spoczynku, w przerwach między uderzeniami serca. Ciśnienie powyżej 140/90 uważane jest za oznakę nadciśnienia tętniczego.
Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego zwykle nie następuje po jednokrotnym pomiarze wartości ciśnienia, z wyjątkiem przypadków kiedy jego wartości są bardzo wysokie, na przykład powyżej 170-180/105-110 (w spoczynku). Zazwyczaj przeprowadza się serię pomiarów w ciągu określonego okresu, żeby dokładnie potwierdzić diagnozę. Uwzględnione muszą być również okoliczności, w jakich przeprowadzone zostały pomiary ciśnienia tętniczego. Z reguły wartości ciśnienia zwiększają się pod wpływem stresu, po wypiciu filiżanki kawy lub wypaleniu papierosa. Interesującym jest fakt, że wyniki pomiaru ciśnienia w gabinecie lekarskim mogą być wyższe, niż są faktycznie. Efekt ten nazywany jest “nadciśnieniem tętniczym białego fartucha” i spowodowany jest obawą pacjenta przed chorobą lub lekarzem.
Jeżeli wartość ciśnienia u osoby dorosłej nie przekracza 140/90, ponowny pomiar przeprowadza się zazwyczaj nie wcześniej niż po upływie roku. U pacjentów z ciśnieniem w granicach 140/90 do 160/100 ponowny pomiar wykonuje się po krótszym odstępie czasu w celu potwierdzenia rozpoznania. Wysokie ciśnienie rozkurczowe, na przykład 110 lub 115 mm Hg, świadczy o konieczności zastosowania natychmiastowej terapii. U ludzi w starszym wieku czasami spotyka się szczególny typ nadciśnienia tętniczego, tak zwane “izolowane skurczowe nadciśnienie tętnicze”. Charakteryzuje się on tym, że wartości ciśnienia skurczowego są równe lub przewyższają 140 mm Hg, a wartości ciśnienia rozkurczowego pozostają poniżej 90 mm Hg. Taki typ nadciśnienia tętniczego stanowi niebezpieczny czynnik ryzyka rozwoju udarów mózgu oraz niewydolności serca. Poza pomiarami ciśnienia tętniczego lekarz zwykle sprawdza zmiany w innych narządach, szczególnie jeśli wartości ciśnienia znajdują się na poziomie wysokich wartości. Poza ściśle mechanicznymi badaniami lekarz może zalecić różnorodne testy laboratoryjne, między innymi, badanie moczu w celu wyeliminowania chorób nerek, badanie krwi na cukier i cholesterol. Nerki, naczynia krwionośne oraz dno oka są narządami celowymi do badań wysokiego ciśnienia tętniczego.
eMKa