Jakie zmiany nastąpiły w liczbie ludności naszego regionu w ciągu ostatnich dziesięciu lat? Nikt pewnie nie ma wątpliwości, że niekorzystne – przewaga zgonów nad liczbą urodzeń oraz ujemne saldo migracji, czyli więcej wyjazdów niż przyjazdów w celu stałego zamieszkania. W ogólnej liczbie mieszkańców Częstochowy i powiatów: częstochowskiego, kłobuckiego i myszkowskiego (określamy ten obszar jako podregion częstochowski) w latach 2004-2013 zanotowano spadek o ponad 13 tysięcy osób (ok. 539 000 w 2004 roku i ok. 525 500 w 2013 roku).
Zmiany demograficzne nie wszędzie zachodzą w jednakowym tempie i kierunku, co ilustruje mapa. Są gminy w naszym podregionie, które w tym okresie zwiększyły liczbę mieszkańców – przede wszystkim Mykanów i Mstów. Odpowiada za to nie tyle liczba urodzeń (w tych gminach ich ilość równoważy liczbę zgonów), ile dodatnie saldo migracji. Zauważa się stałe zjawisko napływu ludności, głównie z Częstochowy na tereny podmiejskie położone w sąsiadujących gminach. W mniejszym stopniu zasilane są w ten sposób również gminy: Rędziny, Konopiska, Poczesna. Z dalej położonych wymienić należy Kamienicę Polską i Żarki, których przyrost rzeczywisty ludności wyniósł ok. 3‰.
Największy ubytek ludności zanotowała Częstochowa oraz gminy położone na wschodnich krańcach podregionu: Koniecpol, Przyrów, Dąbrowa Zielona, Lelów i Niegowa. W samej Częstochowie ubytek ludności wpisuje się w trend charakterystyczny dla tej wielkości ośrodków w Polsce. Jest znaczny, wynika z małej liczby urodzeń oraz z ubytku mieszkańców na skutek migracji. Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat miasto opuściło prawie 16 tysięcy osób. Atrakcyjność Częstochowy wyraźnie osłabła, na co pewnie największy wpływ ma brak możliwości zatrudnienia, skutkujący wysokim bezrobociem. Ludzie wyprowadzają się na tereny podmiejskie, zwłaszcza te dobrze skomunikowane z dawną stolicą województwa. Korzystają w ten sposób na niższych niż w mieście cenach gruntów i nieruchomości, nie zmieniając przy tym miejsca pracy (ubytek ludności nie odzwierciedla się w niższej stopie bezrobocia). Zauważa się natomiast spadek liczby ludności przypadających na 1 mieszkanie (obecnie na 1000 mieszkańców przypada ponad 415 lokali), co świadczy, że zwiększa się liczba osób mieszkających samotnie. Tak jak w całej Polsce, tak i Częstochowę dotyka proces starzenia się społeczeństwa. W perspektywie możemy spodziewać się w Częstochowie większej liczby oferowanych na sprzedaż mieszkań.
Wysokie bezrobocie (najwyższe w regionie) zarejestrowano w gminach wschodnich. Ten fakt w połączeniu ze względnie dużą odległością od Częstochowy sprawia, że właśnie w tych gminach następuje duży i stały w omawianym okresie ubytek mieszkańców. Porównywalna odległość od dużego ośrodka miejskiego może mieć również znaczenie dla spadku liczby ludności w gminach powiatu kłobuckiego: Lipie i Krzepice.
Średnie wartości przyrostu rzeczywistego z lat 2004-2013 w gminach podregionu częstochowskiego ilustruje mapa i poniższe zestawienie.
Średnia przyrostu naturalnego Średnia salda migracji Przyrost rzeczywisty (przyrost naturalny + saldo migracji)
Mykanów 0,07 7,2 7,27
Mstów -0,02 6,68 6,66
Poczesna -2,69 5,95 3,26
Kamienica Polska -2,4 5,62 3,22
Konopiska -1,6 4,47 2,87
Rędziny -1,79 4,62 2,83
Żarki -1,16 3,91 2,75
Wręczyca Wielka -0,6 3 2,4
Panki 0,21 2,03 2,24
Starcza -1,41 3,55 2,14
Miedźno -0,84 2,78 1,94
Kruszyna -3,94 4,66 0,72
Poraj -4,34 4,79 0,45
Janów -3,81 4,23 0,42
Popów -2,03 1,9 -0,13
Kłobuck -0,5 0,37 -0,13
Opatów -0,26 -0,43 -0,69
Koziegłowy -4,01 2,85 -1,16
Blachownia -3,27 2 -1,27
Przystajń -1,54 0,2 -1,34
Kłomnice -4,87 3,15 -1,72
Myszków -1,76 -0,53 -2,29
Olsztyn 0,35 -2,77 -2,42
Lipie -1,78 -0,96 -2,74
Krzepice -2,21 -0,94 -3,15
Niegowa -2,27 -2,8 -5,07
Lelów -6,63 1,18 -5,45
Dąbrowa Zielona -6,81 0,89 -5,92
Przyrów -6,97 0,97 -6
Częstochowa -2,69 -3,66 -6,35
Koniecpol -3,99 -3,7 -7,69
Oprac. na podst. Banku Danych Lokalnych GUS
Norbert Ogrodnik