Nasza wiedza na temat czynników wywołujących tę chorobę jest wciąż niepełna. Stwardnienie rozsiane – SM, bo o nim mowa, uważa się za chorobę autoimmunologiczną mózgu i rdzenia kręgowego.
W stwardnieniu rozsianym od początku zachodzą dwa patologiczne procesy: zapalenie i proces neurodegeneracji. Choć są one niezależne, często, w różnych aspektach, bywają ze sobą powiązane. Zapalenie w obrębie tkanki nerwowej powoduje uszkodzenie mieliny i implikuje okresowe pogorszenie sprawności fizycznej. Neurodegeneracja to proces , który może zachodzić niezależnie od zapalenia i powodować uszkodzenie aksonów. Jest związany z ciągłym pogarszaniem się sprawności fizycznej. Chorobę uważa się za autoimmunologiczną mózgu i rdzenia kręgowego, zależną od limfocytów T. Tkanki własne organizmu traktowane są jak obce. SM nie jest przekazywane przez rodziców dzieciom i nie wskazano pojedynczego genu związanego z SM. Jednakże naukowcy zidentyfikowali geny związane z podwyższonym ryzykiem rozwoju tej choroby. W rodzinach, w których krewny pierwszego stopnia (rodzic lub rodzeństwo) chorują na SM, ryzyko, że schorzenie rozwinie się w przyszłości także u dziecka jest większe niż ryzyko w populacji ogólnej, chociaż nadal bardzo małe.
Wiele wirusów i bakterii było badanych jako możliwe czynniki ryzyka wystąpienia SM, ale nie wskazano jednego mikroorganizmu będącego przyczyną choroby.
U blisko 55 proc. pacjentów SM ma początkowo przebieg rzutowo – ustępujący, który charakteryzuje się częściowym lub całkowitym ustąpieniem objawów po rzucie choroby, tj. remisją. W ciągu 10 lat u większości pacjentów z tą postacią rozwija się postać wtórnie postępująca. W tym przypadku stopień niesprawności stopniowo wzrasta. Pacjenci mają mniej rzutów lub nie mają ich wcale, ale niesprawność wciąż narasta i w efekcie stają się uzależnieni od wózka inwalidzkiego. U prawie 10 proc. pacjentów występuje od początku postać pierwotnie postępująca, z objawami postępującej, narastającej niesprawności od początku choroby – bez rzutu i remisji.
Średni wiek wystąpienia początków objawów choroby wynosi 20-40 lat. Dlatego SM nazywane jest “chorobą młodych dorosłych”. Nie jest śmiertelna i oczekiwania życiowe każdego chorego z SM tylko nieznacznie różnią się od reszty populacji.
Przekonanie, że wszyscy pacjenci chorujący na SM będą ostatecznie korzystali z wózka inwalidzkiego jest szeroko rozpowszechnione. Jednak w rzeczywistości około ? wszystkich pacjentów z SM nie skarży się na ciągłą niemożność chodzenia. Ponadto wielu pacjentów korzysta z wózka wyłącznie w zaawansowanym wieku.
Objawy SM są różne i mogą różnie wyglądać u poszczególnych pacjentów. Najczęściej ujawniające się objawy obejmują zaburzenia czucia, sztywność, zaburzenia ostrości widzenia, podwójne widzenie, zmęczenie, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej, mowy, kontroli zwieraczy, zaburzenia funkcji seksualnych, mowy i połykania, psychiczne i emocjonalne oraz dolegliwości bólowe. Objawy te mogą pojawiać się i ustępować lub mogą występować stale – w zależności od postaci choroby, indywidualnych predyspozycji i stopnia zaawansowania schorzenia. Jeśli objawy trwają dłużej niż 24 godziny, są uważane za rzut choroby (atak, nasilenie, zaostrzenie). SM jest chorobą przewlekłą, która nie może być wyleczona i trwa do końca życia. Od 1993 roku dostępne są nowe leki stosowane w rzutowo-ustępującej oraz wtórnie postępującej postaci choroby.
SM dotyczy ponad 2,5 miliona osób na całym świecie. W Europie dotkniętych tą choroba jest prawie 450 tysięcy osób, podobna liczba chorych jest w USA.
(na podstawie materiałów z konferencji naukowej SANOFI AVENTIS)
ANNA WOJTYSIAK