Idąc z centrum Częstochowy na „Bałtyk” warto na chwilę zatrzymać się przed domem przy ul. Kordeckiego pod numerem 9. Rok temu umieszczono tam tablicę pamiątkową, jako że przed wybuchem II Wojny Światowej oraz w trakcie niemieckiej okupacji mieszkali w nim państwo Józef i Stefania (z domu Gierczycka) Muszyńscy. Mieli 4 synów: Mariana (ur. 13.08.1920 r.), Stanisława (ur. 17.10.1921 r.), Zenona (ur. 09.07.1925 r.) i Tadeusza (ur. 17.10 1928 r.). Dwaj najstarsi bracia uczęszczali do Szkoły Handlowej.
Przed wybuchem wojny wszyscy żyli tak jak większość im podobnych młodych ludzi: spędzali wolny czas w gronie rówieśników, jeździli na wycieczki w Sokole Góry, do Olsztyna czy Złotego Potoku. Brali udział w uroczystościach z okazji świąt państwowych i kościelnych. Marian i Stanisław wiosną 1939 roku wzięli udział w Zgrupowaniu Obozu Szkolenia Przysposobienia Wojskowego w Czarnym Lesie. Ponadto działali w Hufcu Związku Harcerstwa Polskiego Częstochowa, a po nastaniu okupacji zostali członkami Roju „Obraz” Szarych Szeregów. Właśnie z powodu działalności w podziemnej organizacji harcerskiej zostali 30 marca 1940 r. aresztowani i uwięzieni na Zawodziu. 13 sierpnia, po 4 i pół miesiąca szykan i tortur wraz z 13 innymi więźniami zostali przewiezieni do lasu w pobliżu wsi Apolonka w okolicach Janowa, rozstrzelani i zakopani (trudno to nazwać pochówkiem) w zbiorowej mogile. Represje te były częścią akcji AB (Ausserordentliche Befriedungsaktion – co przetłumaczyć należy jako „nadzwyczajna akcja pacyfikacyjna”) – przeprowadzanej na terenie Generalnego Gubernatorstwa, mającej charakter ludobójstwa. Jej celem była po części eksterminacja elit społeczno-politycznych narodu polskiego, jak też innych obywateli, czasem przypadkowo „wybranych”. Po wojnie Bracia zostali ekshumowani i pochowani na częstochowskim cmentarzu Kule. Dodać należy iż nie była to jedyna zbiorowa egzekucja w tym miejscu: były wcześniej jeszcze 2 w następujących dniach: 3 lipca 1940 r. (15 zamordowanych) oraz 4 lipca 1940 r. (13 zamordowanych).
W zbiorach Muzeum Częstochowskiego znajdują się pamiątki z tego czasu: 8 grypsów pisanych przez Braci ołówkiem na bibułce papierosowej, przemycanych w wydrążonym korku od butelki na mleko (darowizna przekazana przez ich brata Mariana).
Pozostali przy życiu Bracia nie pozostali starszym dłużni i również po osiągnięciu wystarczającego wieku zaangażowali się w walkę z okupantem, przy czym prawdę o rozstrzelaniu Braci Tadeusz poznał dopiero pod koniec 1943 roku. Zenon służył w NSZ AK od 1942 do 1945 r. W dniu 29 września 2017 roku decyzją Ministra Obrony Narodowej został awansowany na stopień kapitana. W cywilu ukończył częstochowskiego „Sienkiewicza”, następnie studia w roku 1952 na Wydziale Leśnym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując stopień inżyniera leśnika i magistra nauk agrotechnicznych. Życie zawodowe związał z Grodem Kraka. Stopień naukowy doktora nauk leśnych został nadany uchwałą Rady Wydziału Leśnego WSR w Krakowie w roku 1968, a w roku 1975 stopień naukowy doktora habilitowanego nauk leśnych w zakresie użytkowania lasu. W roku 1986 uzyskał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk leśnych. Zenon zmarł 19.12.2017 r. w Krakowie jako człowiek zasłużony. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W środowisku zasłynął jako wybitna postać polskiego leśnictwa, człowiek ogromnej kultury osobistej i życzliwości, wspaniały wykładowca i wychowawca, autor niemal 200 publikacji naukowych, promotor prac doktorskich, recenzent rozpraw naukowych. Za działalność naukowo-badawczą, dydaktyczną i organizacyjną był wyróżniony licznymi odznaczeniami, nagrodami państwowymi i resortowymi, m.in.: Złotym Krzyżem Zasługi (1979 r.), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1987 r.), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1990 r.), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012 r.), medalem MWSE „Bene Merito”, nagrodami: Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz licznymi nagrodami JM Rektora AR w Krakowie.
Tadeusz, pseudonim konspiracyjny „Muszka” działał także w podziemnym harcerstwie: Szare Szeregi w najmłodszej grupie „Zawiszaków”; walczył w oddziale Armii Krajowej: brał udział w akcjach małego sabotażu, przenosił meldunki i uczestniczył w zbieraniu danych wywiadowczych. Po zakończeniu działań wojennych miał stopień kapitana, w stanie spoczynku awansowany na majora. W cywilu ukończył także częstochowskiego „Sienkiewicza” w 1947 r., jako absolwent Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie został nauczycielem, w latach 1963-70 był dyrektorem LO im. W Broniewskiego. Harcmistrz ZHP czynnie działający w częstochowskim Hufcu ZHP i byłej Chorągwi Częstochowskiej. Działacz kombatancki, prezes Związku Inwalidów Wojennych – okręg Częstochowa, członek Stowarzyszenia Szarych Szeregów. Był zawsze czynny, pełen pomysłów, gotowy do działania dla dobra naszego miasta i kraju. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Armii Krajowej, Złotym Krzyżem za Zasługi dla ZHP, wyróżnieniem „Tym, co służą Miastu i Ojczyźnie”. Napisał książkę „Życie w służbie Bliźnim i Ojczyźnie”, która ukazała się w 2019 r. przy współudziale Powiatu Częstochowskiego. Zmarł 26.08.2020 r. i pochowany został na cmentarzu Kule w grobowcu rodzinnym wraz ze swymi rodzicami (matka zmarła w 1948 r., a ojciec w 1983 r.). Cześć Ich pamięci!
Maciej Świerzy
BIBLIOGRAFIA
- Małgorzata Szczęsna: „Nabytki Działu Historii w 2010 roku”, Rocznik Muzeum Częstochowskiego 2011.
- https://czestochowa.powiat.pl/sp-tadeusz-muszynski, sierpień 2021
- https://www.krakow.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/zmarl-profesor-zenon-muszynski#.YQDz0fkwiM9, sierpień 2021
- http://www.les.ur.krakow.pl/iulitl/pracownik/prof-dr-hab-inz-zenon-jan-muszynski/, sierpień 2021