Wanaty, wieś w gminie Poczesna. Dawna wieś królewska, w starostwie olsztyńskim, w powiecie lelowskim, należąca do parafii w Poczesnej. W 1782 r. było tu 10 chałup. Lustracja z 1789 r. wykazała, że Wanaty i Bargły miały razem 26 chałup o jednym gospodarstwie i 181 osób (w tym 66 kobiet).
“Spisy ludności parafiami” z 1791 r. przekazały, iż w Wanatach było 16 domów i 83 mieszkańców (w tym 41 kobiet). W latach 1954 – 1961 Wanaty były siedzibą gromadzkiej rady narodowej. W 1970 r. liczyły 652 mieszkańców, a powierzchnia wsi wynosiła 362,89 ha. W tym czasie miejscowa OSP liczyła 26 strażaków. 22 czerwca 1988 r. bp Stanisław Nowak ustanowił wikariat parafii w Poczesnej, a 1 października tego roku erygował parafię. W latach 1991 – 1993 ks. Jan Mucha zbudował kościół pw. bł. Karoliny Kózkówny, według projektu mgr inż. architekta Z. Fagersa. W międzyczasie urządzono cmentarz grzebalny między Wanatami i Zawadą oraz wzniesiono budynek plebanii.
W Wanatach znajduje się OSP i Agencja Ubezpieczeniowa. Ze względu na korzystne położenie funkcjonuje tu: “Agroip” Sp. z o. o., Przedsiębiorstwo “CDM”, zakłady “Hendo” i “Jur-Gaz”, zakład mechaniki pojazdowej, przedsiębiorstwa handlowo-usługowe.
BOGDAN SNOCH