Nowe publikacje
Niedawno ukazało się obszerne dzieło pt. “Sacrum w sztuce współczesnej” pod redakcją Barbary Major, przy współpracy zespołu redakcyjnego: Zbigniewa Benedyktowicza, Piotra Głowackiego, Renaty Rogozińskiej i Czesława Tarczyńskiego (autor opracowania graficznego i wyboru reprodukcji). Wydawcą jest Miejska Galeria Sztuki w Częstochowie, a pomysł na wydanie książki powstał właśnie tu, podczas IV Triennale Sztuki “Sacrum” w 2000 r.
Publikacja składa się z dwóch części; pierwsza dotyka problemów związanych ze sztuką zwaną sakralną. Rozpoczyna ją rozmowa Zbigniewa Benedyktowicza przeprowadzona z prof. Wiesławem Juszczakiem i prof. Jackiem Sempolińskim. To w istocie żywa dyskusja na temat relacji życie – sztuka, twórczość – poznanie, w której pojawiają się także ciekawe opinie m.in. o architekturze sakralnej, o nowej fali awangardy (Kozyra, Żmijewski), o granicach sztuki.
Autorzy pozostałych tekstów pomieszczonych w części pierwszej szukają odpowiedzi na pytania oscylujące wokół sztuki inspirowanej religią: “Czy wierni potrzebują sztuki?” (Małgorzata Kitowska-Łysiak), “Kto potrzebuje sztuki religijnej?” (Tadeusz Boruta), “Miejsce święte, pomnik pychy czy muzeum arcydzieł?” (Andrzej Pieńkoś). W kilku pracach został podjęty wątek symbolu i znaku oraz możliwości ich interpretowania (Zbigniew Treppa, Renata Rogozińska), szczególnie dogłębnie potraktowany przez Małgorzatę Kitowską, która porusza sprawy związane z wykorzystaniem symboli religijnych przez artystów w sposób bluźnierczy lub ocierający się o bluźnierstwo.
To rodzi z kolei ważne pytanie o granice wolności aktu twórczego. Na uwagę zasługuje prowokujący do dyskusji tekst Piotra Głowackiego “Irreligia i sztuka”, gdzie autor m.in. wypowiada się na temat “Pasji” Doroty Nieznalskiej oraz “Drogi Krzyżowej” Marty Milewskiej.
Druga część książki, zawierająca również wiele ważnych przemyśleń dotyczących sztuki, jest przede wszystkim opisem kilku ekspozycji oraz działań wystawienniczych sztuki sakralnej. Znajdziemy tu, pośród wielu innych, teksty o historii biennale gorzowskiego i, oczywiście, triennale częstochowskiego, które zostało opisane najbardziej wyczerpująco. Piotr Głowacki przypomina pomysłodawcę tego przedsięwzięcia – Wojciecha Skrodzkiego, warszawskiego krytyka i historyka sztuki, który w latach 1991-92 był dyrektorem Biura Wystaw Artystycznych (obecnie Miejska Galeria Sztuki). Te lata, to z całą pewnością najświetniejszy okres działalności galerii, zaś pierwsza edycja częstochowskiego Triennale otworzyła przed miastem poważne możliwości liczącego się uczestnictwa w kulturze. Na końcu zamieszczony został szkic Czesława Tarczyńskiego, w którym podsumowuje V Triennale Sztuki Sacrum “Ku cywilizacji życia”. To przedsięwzięcie miało formułę otwartego konkursu adresowanego do artystów z całej Europy oraz festiwalowy charakter. Częstochowskie Triennale zostało zilustrowane wyborem reprodukcji prac prezentowanych w czasie 12-letniej historii.
Książka “Sacrum w sztuce współczesnej” jest pozycją interesującą i cenną, bowiem teksty tu zamieszczone nie są jedynie opisem współczesnej sztuki sakralnej. Autorzy wielu szkiców przedstawiają raczej problemy związane z funkcjonowaniem tej sztuki w Polsce, zaś opisy niektórych ekspozycji są punktem wyjścia do stawiania wielu istotnych, często trudnych pytań. Nie znajdziemy tu również definitywnych odpowiedzi na te pytania i to jest wartość tej publikacji. Chodzi o to, by czytelnik miał możliwość własnych przemyśleń, by mógł sam wyciągnąć wnioski.
HALINA PIWOWARSKA