Od parafii do parafii w byłym województwie (72)
Poprzedni odcinek zakończyłem opisem wyjątkowego przydrożnego “świadka historii”. Był nim krzyż stojący na zachodnim skraju Siedliska (pod Szczekocinami). Miejscowość ta była od dawna własnością książąt Komorowskich, których ród wywodził się z Komorowa – miasteczka z Ziemi Bełdzkiej (zachodnia Ukraina).
Jej przedstawiciel książę Michał (1875-1950) stworzył tutaj wspaniałą posiadłość ziemiańską. Był nią piętrowy, murowany pałac (na zdjęciu), otoczony rozległym parkiem. Na jego obrzeżach ulokowano różnorodne zabudowania nowoczesnego folwarku wraz ze stadniną koni, suszarnią ziarna i gorzelnią. Wszechstronnie wykształcony dziedzic (studia filozoficzne i rolnicze m.in. w Szwajcarii) zbudował w Siedliskach nie tylko nową posiadłość rodową, ale dał się poznać, jako wspaniały organizator i twórca wzorcowych instytucji, pozwalających na nowoczesną produkcję rolną (Rada Gorzelni Rolniczych, Zrzeszenie Właścicieli Lasów, Bank Zjednoczonych Ziem Polskich itp.).
Powstała też w Siedliskach wyjątkowa stadnina koni wyścigowych, konkurująca z najlepszymi w kraju. Jej właściciel, będąc wytrawnym znawcą tych zwierząt, pasjonował się szczególnie wyścigami. Stąd został najpierw członkiem Towarzystwa Wyścigów Konnych, a następnie Towarzystwa Zachęty do Hodowli Koni w Polsce. To ostatnie wykupilo rozległy teren na Służewcu w Warszawie, a Michał Komorowski kierował budową w tym miejscu najnowocześniejszego wówczas toru wyścigowego w Europie.
Wyrzucony w 1945 r. ze swej posiadłości zmarł w Częstochowie, marząc do końca życia o ratowaniu dorobku polskiej hodowli koni. A ile serca włożył w te działania świadczy, stojąca jeszcze w Siedliskach murowana stajnia. Wejście do niej osłaniał staropolski ganek na kolumnach (na zdjęciu), który przetrwał nawet PGR-owską epokę w tym majątku. Wnuczka dziedzica Siedliska Anna (córka Leona i Zofii z książąt Sapiehów, a więc krewna kardynała Adama Sapiehy) wyrwała się z Polski Ludowej, osiedlając się w Belgii. Jej córka Matylda poślubiła w końcu 1999 r. następcę tronu belgijskiego księcia Filipa i urodziła mu już dwoje dzieci. Ich pierworodna córka Elżbieta jest drugą – po swym ojcu – pretendentką do tronu Belgii…. oraz prawowitą spadkobierczynią rodowego majątku w Siedliskach, który wybudował jej prapradziadek.
Jest w tym regionie jeszcze jeden wyjątkowy ślad po Komorowskich z Siedliska. Otóż na północnym skraju Koniecpola znajduje się przdrożna mogiła powstańców, którzy polegli w dniu 27 lipca 1863 r. (na zdjęciu). Jednym z nich był młody syn dziedzica Komorowskiego z Siedliska, który pochował swego potomka na cmentarzu w Nakle k. Lelowa. Obszerną, lecz niemal zrównaną z ziemią mogiłę Komorowskich można jeszcze dzisiaj odszukać na tym cmentarzu (po prawej stronie wysokiej, murowanej kaplicy). Wyróżnia ją tylko zniszczony pomnik nagrobny, na którym można jeszcze z trudem odczytać inskrypcję: “Leon hrabia Komorowski (1849- 1906) świeć Panie nad jego duszą”. Był więc on bratem poległego powstańca, a ojcem księcia Michała.
Tekst i zdjęcia:
ANDRZEJ SIWIŃSKI