Od parafii do parafii w byłym województwie (44)
Najdalej na wschód wysuniętą parafią w dekanacie gidelskim jest placówka rzymsko- katolicka w Maluszynie. Dlatego posługuję się pojęciem “katolicka”, bowiem do parafii tej należy też miejscowość Silniczka, w której znajduje się do dzisiaj masywna budowla dawnej kaplicy zwanej “ariańską” (na zdjęciu). Powstała ona na początku XVII w dla Braci Polskich – radykalny odłam wyznawców kalwinizmu – sumptem ówczesnych dziedziców tej miejscowości braci Majów (wspomnianych już przy opisie – także – kaplicy ariańskiej w Cielętnikach). Z podwójnym, czterospadzisty dachem przypomina swym wyglądem pagodę chińską. Zwieńczona skromnym krzyżykiem jest jednak bardzo zaniedbana, gdy tymczasem powinna stanowić zabytkowy obiekt sakralny. Próbowali zresztą tak zrobić Potoccy z Maluszyna, którzy po wyremontowaniu jej w połowie XX w. chcieli urządzic tu kaplicę katolicką (do czego jednak nie doszło). Po II w. św. ponownie wyremontowana i przez długi czas pełniła publiczne funkcje (biblioteka, świetlica Koła Gospodyń Wiejskich itp.). Obecnie opuszczona, skazana jest na powolne zniszczenie. Po zachodniej stronie kaplicy umieszczona jest na poboczu drogi betonowa, mocno już zniszczona płyta upamiętniająca 6- ciu Polaków zabitych tutaj przez Niemców w dniu 5 września 1939 r. Pochowani w zbiorowej mogile na maluszyńskim cmentarzu – ulokowanej w jego samym końcu – narazili się najeźdzcom pochówkiem polskiego żołnierza, którego zwłoki leżały na poboczu drogi. Na tym samym cmentarzu można podziwiać monumentalną kaplicę grobową (na zdjęciu). Zbudowana przez Ostrowskich w r. 1895 (na miejscu wcześniejszej z r. 1756) stanowi mauzoleum dawnych dziedziców Maluszyna (o których szczegóły w następnym odcinku). Natomiast wzdłuż wschodniego muru cmentarza biegnie wyjątkowa kwatera wojenna. Jest nią osłonięty pomnikowymi lipami (pod prawną ochroną) rząd mogił, w których spoczywają żołnierze i partyzanci polegli w czasie ostatnich wojen światowych. Wśród nich 10-ciu piechurów z 25 pp z Piotrkowa Trybunalskiego, który wchodził w skład 7 Dywizji Piechoty z Częstochowy. Wycofująca się za Pilicę w dniach 3 i 4 września 1939 r. Dywizja pozostawiła po sobie wiele krwawych śladów – jak choćby ten właśnie w Maluszynie. Położona malowniczo nad wysokim brzegiem Pilicy miejscowość ma bardzo ciekawą historię, a w rynku dobrze zachowaną, starą karczmę (na zdjęciu) …cdn
Andrzej Siwiński