Gdy nastaje lato i słońce jest wysoko na niebie, w niższych piętrach lasu robi się ciemniej i chłodniej niż w koronach drzew. Dojrzewają tam owoce drzew liściastych i szyszki drzew iglastych. Rośliny korzystają z wysokiej temperatury powietrza, opadów deszczu i długiego dnia, aby intensywnie prowadzić fotosyntezę. Pnie drzew i krzewów przyrastają zarówno na grubość, jak i na wysokość.
Wczesne lato
Zgodnie z kalendarzem fenologicznym okres od drugiej dekady czerwca do końca czerwca określany jest jako wczesne lato. Na początku tego okresu przyroda nadal oszałamia rozmaitością głosów – porannymi śpiewami ptaków i wieczornymi koncertami słowików i żab. Przyleciały już wszystkie gniazdujące u nas ptaki wędrowne, z dudkiem i wilgą na czele. W gniazdach większości ptaków są właśnie pisklęta. Na świat przychodzą młode sarny i jelenie. To także okres bogactwa świata bezkręgowców – owadów, pająków, a także kwitnienia ziół. Kwitną: kosaciec żółty, naparstnica purpurowa, siódmaczek leśny, szczawik zajęczy, objęta ochroną lilia złotogłów oraz borówki i jeżyny. Na roślinach można zaobserwować różne gatunki motyli oraz żerujące ich larwy czyli gąsienice.
Szkodliwe owady
W kalendarzu leśników to okres szczególny w ochronie lasu – trwają obserwacje szkodliwych owadów, które mogą zagrażać istnieniu lasów. Owady te mają często nie tylko osobliwe nazwy ale także wygląd, jak choćby szeliniak sosnowiec – ryjkowiec, który upodobał sobie łyko młodych drzewek iglastych, głównie sosny, czy kornik modrzewiowiec – atakujący modrzewie. Z prac hodowlanych trwają właśnie intensywne prace pielęgnacyjne na uprawach leśnych, polegające na wycinaniu uciążliwych traw i chwastów, które konkurują z młodymi drzewkami o pokarm i ograniczają im dostęp do światła (uprawa leśna to młody las w pierwszych latach swego życia – do osiągnięcia zwarcia, czyli momentu, gdy drzewa zetkną się koronami, wtedy przechodzą w fazę młodnika).
Las pełen roślin
Wczesnym latem, dni stają się coraz bardziej upalne, w runie dojrzewają poziomki, a pod koniec tego okresu owoce borówki czernicy – jagody. W runie można także zauważyć rozwijające się z opadłych w zeszłym roku nasion siewki, czyli młode pokolenie drzew.
Warstwa najwyższych drzew to np.: dąb szypułkowy, jesion wyniosły, klon pospolity, lipa drobnolistna, topola biała, sosna zwyczajna, świerk pospolity. Podszyt tworzą krzewy i młode drzewa np.: dziki bez, jarząb pospolity (jarzębina), leszczyna pospolita (orzech laskowy), malina właściwa, topola osika, trzmielina pospolita. Runo leśne to warstwa ziół z roślinami, których część zimuje pod ziemią: borówka brusznica, borówka czarna, narecznica samcza, orlica pospolita, przylaszczka pospolita, poziomka pospolita, zawilec gajowy.
Leśny klimat
W letni, bezchmurny dzień w lesie o zwartych koronach drzew, w porównaniu z terenem poza lasem, występuje niższa temperatura powietrza. Dlatego w letnie, gorące dni tak chętnie chronimy się przed upałem idąc na spacer do lasu. Jednak temperatura powietrza nie jest jednakowa w całym lesie. W koronach drzew temperatura jest znacznie wyższa niż w strefie runa leśnego; ta różnica temperatury powietrza może sięgać nawet 10ºC. Oznacza to, że latem w lesie w ciągu dnia występuje inwersja termiczna, czyli temperatura powietrza wzrasta wraz z wysokością. W nocy temperatura powietrza w lesie w profilu pionowym jest mało zróżnicowana (różnica temperatury między koronami drzew a strefą runa leśnego to około 1ºC), a cieplej jest przy powierzchni gruntu niż w koronach drzew, czyli występuje normalne uwarstwienie termiczne (temperatura spada wraz z wysokością).
Porównując wnętrze lasu i obszar bezleśny możemy stwierdzić, że dla większości zbiorowisk leśnych amplitudy dobowe temperatury w lesie na wysokości około 2–3 m nad gruntem zwykle są mniejsze niż poza lasem na tej samej wysokości nad poziomem gruntu, o około 3ºC. Oznacza to, że wnętrze lasu w dzień mniej się nagrzewa niż teren otwarty, a w nocy mniej wychładza. Mniejsze nagrzewanie w dzień wynika z dużego zacienienia wnętrza lasu, natomiast słabsze wychładzanie w nocy wynika z tego, że korony drzew po zachodzie słońca wypromieniowują promieniowanie podczerwone (czyli cieplne) we wszystkich kierunkach, w tym do wnętrza lasu, dzięki czemu jest tam cieplej niż poza lasem, na terenie otwartym. Zróżnicowanie termiczne lasu najbardziej zależy od rodzaju i struktury lasu, zwłaszcza od zwartości koron (a ta może się zmieniać wraz z porami roku z powodu zmian w ulistnieniu), mniej od typu pogody.
Amplituda temperatury powietrza to różnica między temperaturą maksymalną i minimalną, czyli różnica między najwyższą i najniższą temperaturą powietrza w czasie tzw. doby termicznej, liczonej od godz. 18 UTC (czas południka zerowego) do godz. 18 UTC następnego dnia.
Korzystając z leśnego wypoczynku pamiętajmy o odpowiednim ubiorze dostosowanym do pory roku i warunków pogodowych oraz o prawidłowym zachowaniu się w lesie. Napotykając na młode nielotne ptaki czy młodą sarenkę, nie zabierajmy ich w trosce o ich dobro – rodzice pozostawili je, ale z pewnością do nich wrócą.
Opracowanie UG
FOT. www.epodręczniki.pl
Materiał ukazał na stronie: “Częstochowska Gazeta Ekologiczna”
(wydanie papierowe), której publikację współfinansuje Wojewódzki
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska
organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Katowicach.
UG