W Zakonie Paulinów styczeń to miesiąc poświęcony patronowi Zakonu – św. Pawłowi Pierwszemu Pustelnikowi.
16 stycznia paulini obchodzą Święto Królowej Pustelników, zatwierdzone przez Stolicę Apostolską, jako wyraz wdzięczności za opiekę Maryi nad Zakonem paulińskim. W święto Królowej Pustelników wspólnota paulińska ponawia Akt Zawierzenia Zakonu Maryi. Uroczystość ku czci św. Pawła tzw. “zewnętrzna”, czyli z licznym udziałem wiernych, duchowieństwa i konfratrów, obchodzona jest w kościołach paulińskich w pierwszą niedzielę po 15 stycznia.
Według najstarszego przekazu, pochodzącego od św. Hieronima z IV wieku, św. Paweł urodził się w Tebach (Egipt) ok. 228 roku w zamożnej rodzinie. Od dzieciństwa wychowywany w duchu chrześcijańskim, mając 20 lat uciekł na pustynię, aby uniknąć prześladowania, które wybuchło za czasów cesarza Decjusza (249-251). Po dwóch latach, gdy chciał powrócić do domu, szwagier pragnący odziedziczyć cały majątek zagroził mu oskarżeniem. Obawiając się uwięzienia, Paweł ponownie udał się na pustynię, tym razem już na zawsze. Spędził w samotności 90 lat, prowadząc życie wypełnione modlitwą i surowymi pokutami. Jak mówi legenda, każdego dnia kruk przynosił mu pół bochenka chleba, a kiedy Pawła odwiedził Antoni pustelnik, wówczas kruk przyniósł cały bochenek. Św. Paweł zmarł mając 113 lat. Legenda głosi, że gdy jego przyjaciel Antoni martwił się, jak poradzi sobie z wykopaniem grobu, miały przybiec dwa lwy, które to uczyniły.
Kiedy w połowie XIII w. na Węgrzech powstawał nowy zakon, do którego w początkach wstępowali różni pustelnicy, jako patriarchę obrano właśnie św. Pawła Pustelnika. Stąd powstała nazwa Zakonu Braci Św. Pawła I Pustelnika. Św. Paweł stał się wzorem dla ludzi, dla których kontemplacja Boga jest źródłem szczęścia i świadectwem wiary. Św. Paweł znalazł tak wielu naśladowców, że pustynie Afryki i zachodniej Azji nie mogły ich pomieścić. Przyczynił się więc do rozwoju życia eremickiego i pustelniczego w basenie Morza Śródziemnego. Zakonna dewiza “contemplare et contemplata aliis tradere” – kontemplować i przekazywać to innym – jest do dzisiaj aktualna w Zakonie Paulinów.
Relikwie pustelnika odnaleziono w XII wieku i przeniesiono do Konstantynopola. Podczas wojen krzyżowych o odzyskanie Ziemi Świętej zostały zabrane i przewiezione do Wenecji, a następnie do Budapesztu. Spłonęły one doszczętnie w czasie najazdu tureckiego w 1526 r.
Na Jasnej Górze niemal na każdym kroku napotykamy herb zakonu, nawiązujący poprzez symbole do scen z życia św. Pawła. Widzimy na nim palmę, która dostarczała św. Pawłowi owoców i liści na szatę, kruka przynoszącego mu chleb oraz dwa lwy, z którymi żył w przyjaźni, a które po śmierci św. Pawła wygrzebały dół na jego grób. Herb Zakonu paulinów można zobaczyć wchodząc już w pierwszą bramę na Jasnej Górze.
Uroczystość ku czci św. Pawła I Pustelnika poprzedzona jest nabożeństwem zwanym “Pawełkami”. Jasnogórskie “Pawełki”, trwające 9 dni, nie mają sobie równych. Zakonna wspólnota licząca na Jasnej Górze blisko 100 ojców i braci paulinów, ubrana w białe, chórowe płaszcze wyrusza z zakrystii i idzie procesjonalnie przez bazylikę jasnogórską do kaplicy św. Pawła, odświętnie na ten czas udekorowanej i rozświetlonej. Kaplica dedykowana Patriarsze paulinów przybrana jest kolorami flagi paulińskiej: białym przypominającym kolor habitu, żółtym – pustynię egipską, zielonym – palmę żywicielkę Świętego Pustelnika i czarnym – kruka, który przynosił chleb św. Pawłowi.
W czasie ceremonii nowennowych celebrans w otoczeniu asysty i ministrantów po okadzeniu relikwii św. Pawła, wystawionych na ołtarzu intonuje jeden z dwóch hymnów opowiadających o prześladowaniu chrześcijan i życiu św. Pawła na pustyni. Hymny śpiewają na przemian zakonnicy i wierni przy akompaniamencie organów i wielkiej dętej orkiestry. Następnie ma miejsce słowo o życiu i misji św. Pawła w Kościele oraz o duchowości paulińskiej, głoszone każdego dnia przez innego ojca paulina. Każdego dnia zakończeniem nabożeństwa “Pawełek” jest akt czci – ucałowanie przez paulinów i wiernych relikwii Św. Pawła Pustelnika.
W wigilię “wewnętrznej” (tzn. obchodzonej we wspólnotach paulińskich) uroczystości św. Pawła, paulini zachowują post ścisły bez nabiału oraz mają tzw. dzień skupienia. Przygotowują się w ten sposób do obchodów święta swego patrona, przypadających 15 stycznia.
W uroczystość św. Pawła odprawiane są tradycyjnie “Pawełki” połączone z błogosławieniem dzieci. Od najdawniejszych lat nabożeństwo to gromadzi na Jasnej Górze setki młodych małżeństw z dziećmi. Święty Pustelnik z Egiptu uważany jest bowiem za patrona i opiekuna matek spodziewających się rozwiązania lub pragnących mieć potomstwo. Św. Paweł jest także patronem dzieci, więc młodzi rodzice przyprowadzają w tym dniu swoje pociechy na Jasną Górę z prośbą o błogosławieństwo. Biskup celebrans podchodzi do każdego dziecka i błogosławi je. Najmłodsi otrzymują przygotowane przez paulinów upominki w postaci obrazków, słodyczy i owoców pustyni – daktyli i fig. Paulini odprawiają w tym dniu uroczystą wspólnotową Mszę św. Ojcowie i bracia zgromadzeni przed Cudownym Obrazem Matki Bożej wraz z Generałem Zakonu ponawiają śluby czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. Wznosząc ramiona do góry śpiewają trzykrotnie po łacinie hymn rozpoczynający się od słów: “Monstra Te esse Matrem – Okaż się nam Matką”.
R