Astma jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych chorób na świecie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że cierpi na nią 100-150 mln osób. Jest także przyczyną ponad 180 tys. zgonów i jedną z niewielu chorób przewlekłych, której wskaźnik umieralności stale wzrasta. Na astmę choruje ok. 6 procent dorosłej populacji , a liczba chorych wzrasta przeciętnie o 50 procent w ciągu dekady. 25 procent chorych dzieci “wychodzi z astmy”, ale po 10-15 latach mogą mieć nawroty choroby. W Polsce częstość występowania astmy u dorosłych wynosi ok. 5,4 procent, natomiast u dzieci ponad 8,6 procent. Na astmę choruje więc prawie 2 mln dorosłych i ponad milion dzieci. Ponieważ połowa przypadków astmy ma początek przed trzecim rokiem życia, można przypuszczać, że liczba chorych w Polsce jest większa.
Wiosną – gdy w powietrzu unoszą się pyłki, zarodniki grzybów, roztocza – chorzy na astmę odczuwają nasilenie dolegliwości. Prócz pyłków i zarodników napady astmy wywołać może wirusowe zakażenie dróg oddechowych, dym tytoniowy, zanieczyszczenia, zapachy, zimne powietrze, wysiłek fizyczny, zmiany pogody, niesteroidowe leki przeciwzapalne, a także stres.
– Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych. Jej przebieg jest zmienny, po okresie remisji pojawiają się nawroty. Dolegliwości jednak utrzymują się przez całe życie. Chorzy mają objawy świszczącego oddechu, duszności, ucisku w klatce piersiowej i kaszlu. Dolegliwości te występują zwłaszcza w nocy lub we wczesnych godzinach porannych. Choroba ta dotyczy zarówno dorosłych jak i dzieci, u których w okresie dojrzewania może nastąpić remisja – mówi Lidia Cieśla, ordynator oddziału chorób płuc w szpitalu przy ul. św. Barbary.
Chorzy na astmę wymagają stałej opieki medycznej, ale rozpoznanie choroby nie jest wyrokiem. Osiągnięcia współczesnej medycyny umożliwiają chorym normalne życie, a nawet uprawianie sportu.
W przypadku astmy możemy mówić o prewencji pierwotnej i wtórnej. Prewencja polega na zapobieganiu powstaniu choroby u osób obciążonych genetycznie. Uważa się, że ryzyko rozwoju astmy oskrzelowej u dziecka zależy przede wszystkim od obecności choroby u matki, ojca oraz najbliższej rodziny. Przyjmuje się, że ryzyko to wynosi 55-80 procent, gdy u obojga rodziców występują objawy choroby alergicznej, 70-80 procent, gdy rodzice są uczuleni na ten sam alergen i mają tę samą chorobę alergiczną, 30-35 procent, gdy obawy dotyczą jednego z nich i 15-20 procent przy braku takiego obciążenia. Uczulenie jest istotnym elementem, często poprzedzającym wystąpienie astmy. A zatem prewencja pierwotna polegałaby na działaniach w okresie wczesnego dzieciństwa, przed pojawieniem się uczulenia.
Prewencja wtórna polega na zapobieganiu zaostrzeniom już rozpoznanej i leczonej astmy. Zasadniczym celem jest powstrzymanie zmian destrukcyjnych i strukturalnych w oskrzelach, które prowadzą do przewlekłej niewydolności oddechowej. Metody prewencji wtórnej można podzielić na farmakologiczne i niefarmakologiczne. Działania niefarmakologiczne polegają na ograniczeniu ekspozycji (głównie niemowląt i małych dzieci) na silne aeroalergeny, np. roztoczy kurzu domowego, gdyż uczulenie na nie w okresie niemowlęcym stwarza wysokie ryzyko rozwoju astmy w wieku późniejszym.
Według badań Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, przeprowadzonych w 2000 r. wynika, że do 25 proc. chorych dzieci “wyrasta z astmy”, ale po 10-15 latach mogą mieć nawroty choroby. Na świecie na astmę zapada ponad 5 proc populacji, w Europie jest ona przypadłością 4,5 proc. dorosłych i ponad 10 proc. dzieci. W krajach Europy Zachodniej, zachorowalność na astmę podwoiła się w ciągu ostatnich 10 lat.
W Europie na astmę najczęściej chorują mieszkańcy Wielkiej Brytanii. W Szkocji częstość występowania astmy oskrzelowej u dzieci wynosi również powyżej 30 proc. W Polsce częstość występowania astmy u dorosłych wynosi ok. 5,4 proc., natomiast u dzieci ponad 8,6 proc.
Na astmę choruje więc prawie 2 miliony dorosłych i ponad milion dzieci. Badania te nie objęły dzieci pomiędzy 1-3 rokiem życia. Ponieważ połowa przypadków astmy ma początek przed trzecim rokiem życia, można przypuszczać, że liczba chorych w Polsce jest większa.
Wśród chorych zdiagnozowanych 90 proc. cierpi na astmę łagodną i umiarkowaną, 10 proc. na astmę ciężką.
Polskie Towarzystwo Alergologiczne (PTA) jest największym w Polsce stowarzyszeniem naukowym skupiającym lekarzy alergologów. Towarzystwo, które powstało w 1983 roku, zrzesza obecnie ponad 1000 członków. W bieżącym roku PTA zainicjowało trzyletni ogólnopolski Program Edukacyjny Astmy i Alergii, który patronuje również programowi “Wolność Oddechu – Zapobiegaj astmie”, w którym biorą udział również częstochowskie szkoły. Więcej informacji o PTA można znaleźć na stronie www.pta.med.pl.
Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej (PTOZ) powstało w 1993 roku. PTOZ jest organizacją pozarządową zrzeszającą osoby zawodowo zajmujące się oświatą zdrowotną i promocją zdrowia, a także osoby pragnące w ramach Towarzystwa realizować jego cele statutowe. Towarzystwo posiada 43 oddziały terenowe, zrzeszające ponad 600 członków.
Małgorzata Krasoń