Turystyka – najpiękniej na Jurze
Niedaleko grodu Kraka, na Jurze Krakowsko – Częstochowskiej leżą Krzeszowice. Ta dawna wieś kapituły krakowskiej, wzmiankowana po raz pierwszy w 1286 roku, była od połowy XVI wieku własnością Tęczyńskich. Po śmierci ostatniego z rodu – Jana – miejscowość, zwana z racji rozległości “państwem teńczyńskim”, przeszła w ręce Opalińskich. Później dziedziczyli ją kolejno Sieniawscy, Czartoryscy i od roku 1816 Potoccy.
Krzeszowice – zdrój
W latach 70-tych XVIII w. Krzeszowice rozwinęły działalność zdrojową. Z inicjatywy księcia Aleksandra Augusta Czartoryskiego i jego córki Izabeli, księżnej Lubomirskiej, w miejscowości pojawiły się pierwsze obiekty, służące odwiedzającym tutejsze wody – łazienki, “Vauxhall” i austeria. Dalsze plany księżnej, obejmujące m.in. rozwinięcie kurortu, kontynuowali Potoccy. Z ich inicjatywy powstały w 1819 roku łazienki a także szpital przy nowo odkrytych źródłach na zachodnim skraju wsi. Jednak od połowy XIX wieku rozwój gospodarczy “państwa teńczyńskiego” odsunął na dalszy plan sprawy lecznictwa. Wprawdzie w drugiej połowie dziewiętnastego stulecia Zofia z Branickich hrabina Potocka przeprowadziła modernizację zdroju, ale to nie przywróciło miejscowości dawnej renomy. W 1925 roku Krzeszowice doczekały się nadania praw miejskich; w trzy lata później otrzymały statut uzdrowiska. Jednak funkcję uzdrowiska przywrócono miastu dopiero po wojnie, w latach 60-tych, kiedy to zaadaptowano dawne łazienki “Zofia” na górniczy ośrodek rehabilitacyjny.
Godne zwiedzenia
Krzeszowice, oprócz walorów uzdrowiskowych, posiadają też wiele innych atrakcji. Znajduje się tam piękny neogotycki kościół parafialny wzniesiony w latach 1832-1844 według projektu Karola Fryderyka Schinkla. Obejrzeć w nim można ciekawą fasadę z posągami czterech Ewangelistów, a także herby Branickich i Potockich oraz statuę Michała Archanioła. W neogotyckim wnętrzu usytuowany jest ołtarz główny, a na nim obraz Hołdu Trzech Króli pędzla Santiego. W kaplicy znajduje się marmurowa płyta nagrobna Sebastiana Lubomirskiego zmarłego w 1916 r., odnaleziona w Krakowie. Kolejną atrakcją jest piękny zespół pałacowo – parkowy. Pałac stary pochodzący z roku 1830 stanowił pierwszą w Krzeszowicach siedzibę Potockich. Pałac nowy z 1850 r., od 1858 wielokrotnie rozbudowywany, jest obecnie zabezpieczony. Teren zespołu to również piękny park, liczący blisko 13 ha, założony w 1849 r. w stylu angielskim. Znajduje się w nim wiele egzotycznych
gatunków drzew.
Krzeszowicki rynek
Niezwykle ciekawe są nie tyko zabytki miasta, ale też rynek z małomiasteczkową zabudową z drugiej połowy XIX wieku. Od strony południowej znajduje się tu pałacyk “Vauxhall” zbudowany w latach 1783 – 89 (obecnie szkoła), najstarszy w Polsce przykład architektury zdrojowej. Niegdyś mieściły się w nim salony, sala balowa i bufety dla kuracjuszy. Turystyczną atrakcją jest również neogotycka kaplica z 1864 r. – mauzoleum generała Józefa Chłopickiego, zmarłego w Krakowie, pochowanego na krzeszowickim cmentarzu zgodnie z własną wolą. W starej części nekropolii obejrzeć można zabytkowe nagrobki urzędników “państwa tenczyńskiego”, powstańców 1830 r. i kwatery poległych w obu wojnach światowych. Do izby pamięci zaprasza turystów Muzeum Ziemi Krzeszowickiej, gdzie można nadto poznać dzieje miasta i regionu oraz etnografię i geologię okolic.
Wycieczka do zamku Tenczyn
A kiedy już zobaczymy wszystkie atrakcje blisko 700-letniej miejscowości warto wybrać się na ciekawą wycieczkę do niedalekiego Tenczynka i zamku Tenczyn. Poprowadzi nas tam żółty szlak. XIV-wieczna budowla, wzniesiona przez Andrzeja Toporczyka herbu topór, wojewodę krakowskiego, piszącego się odtąd Tęczyński, powstała zapewne na miejscu dawnego, drewnianego zamku Nawoja z Morawicy, który miał przenieść siedzibę rodową Toporczyków. W 1570 r. Jan Tęczyński przekształcił twierdzę w renesansową rezydencję. 86 lat później zamek został spalony przez Szwedów; opuszczony w XVIII w. niszczał. Do dziś zachował się jednak barbakan i stylizowana tarcza herbowa Tęczyńskich nad bramą. Z piętra skrzydła wschodniego roztacza się wspaniały widok na stronę południową i północną.
Jak dojechać
Wspaniałe zabytki, muzeum, zamek – to tylko niektóre z atrakcji czekających na turystów w Krzeszowicach i okolicy. Aby je wszystkie zobaczyć trzeba się wybrać na niezwykłą wycieczkę. Do miasta dostaniemy się autobusem z Krakowa. Oto wybrane połączenia weekendowe:
PKS Częstochowa-Kraków 6.05, 9.15, 12.10, 13.30, 13.50, 14.00, 14.15.
PKS Kraków-Częstochowa 13.15, 14.10, 14.30, 16.30, 17.30.
PKS Kraków-Krzeszowice 10.20, 13.00, 14.15, 15.15, 19.30.
PKS Krzeszowice-Kraków 10.57, 15.10, 19.05.
Podróż zajmie nam okolo 3 godzin.
Wrażenia gwarantowane!
ANNA KARLIŃSKA