Jak pokazują wyniki raportu „Stan wiedzy o anafilaksji”1, zaledwie 10% z nas wie, jak należy się zachować, kiedy osoba w naszym towarzystwie zaczyna się dusić i skarży się na swędzącą skórę, a takie objawy mogą świadczyć o początku reakcji anafilaktycznej. Eksperci Kampanii „Przygotuj się na wstrząs!” opracowali pierwsze w Polsce wytyczne, które pomogą zarówno lekarzom, jak i laikom bez wiedzy medycznej, w walce o ludzkie życie.
Eksperci stanęli w obliczu trzech głównych problemów związanych z anafilaksją. Pierwszy to niska świadomość społeczna. Drugi to niedoszacowanie częstości występowania anafilaksji. Trzeci to trudność w rozpoznaniu anafilaksji przez samych lekarzy. Kluczową rolę, zdaniem prof. Jerzego Kruszewskiego, Konsultanta Krajowego w dziedzinie alergologii, należy przypisać zatem edukacji społeczeństwa na temat pierwszej pomocy w anafilaksji.
Według ekspertów, reakcję świadków zdarzenia i pomoc osobie we wstrząsie można sprowadzić do 3 prostych kroków. Prof. Barbara Rogala (Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Alergologii i Immunologii Klinicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach) podpowiada: jeśli zauważysz u chorego poniższe objawy, reaguj natychmiast! Objawy anafilaksji to: swędząca pokrzywka, obrzęk ust i/lub języka, chrypka, duszność, kaszel, świsty oddechowe, nudności, kurczowe bóle brzucha, biegunka, zawroty głowy, osłabienie aż do omdlenia.
Co zrobić? Jak pomóc?
Krok 1
Adrenalina do samodzielnego stosowania – wstrzyknąć sobie domięśniowo lub umożliwić choremu samodzielnie wstrzyknięcie.
Krok 2
Koniecznie wezwać pogotowie ratunkowe (tel. 999, 112).
Krok 3
Wezwać pomoc (najbliższą osobę z otoczenia).
„Trzeba pamiętać, że ratowanie ludzi jest proste, a nasza bezczynność może kogoś kosztować życie”
– powiedział Marcin Gizicki, koordynator sekcji ratownictwa Fundacji Inicjatyw Społecznych, ratownik medyczny na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym Regionalnego Szpitala Specjalistycznego im. dr. Władysława Biegańskiego w Grudziądzu.
Podobne, choć bardziej szczegółowe wytyczne powstały z myślą o lekarzach podstawowej opieki zdrowotnej. Jak zaznacza prof. Bolesław Samoliński (Kierownik Zakładu Profilaktyki Alergologii i Immunologii Klinicznej Samodzielnego Centralnego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Warszawie i prezes Polskiego Towarzystwa Alergologicznego), podanie adrenaliny w pierwszych minutach po wystąpieniu objawów wstrząsu anafilaktycznego to krok, który pozwala nam zyskać bezcenny czas do przyjazdu pogotowia. Anafilaksja jest bowiem zjawiskiem o dynamicznym przebiegu, którego stopnia intensywności nie da się nigdy przewidzieć.
Wytyczne dla pacjentów dostępne będą do ściągnięcia w formie pliku pdf na stronie kampanii www.odetchnijspokojnie.pli. Dystrybuowane będą także bezpośrednio do pacjentów i specjalistów, w celu propagowania wiedzy, która może uratować czyjeś życie.
Ambasadorka kampanii, Dorota Wellman, sama przyznaje, że nosi w torebce strzykawkę z preparatem przeciwwstrząsowym, ponieważ jest uczulona na jad owadów.
“Trzeba mówić głośno o wstrząsie anafilaktycznym. Musimy wiedzieć, co grozi nam i innym, jeśli go doznamy. Tak, jak dużo wiemy o pierwszej pomocy, tak samo dużo powinniśmy wiedzieć o wstrząsie alergicznym. Jeśli będziemy wiedzieli, jak pomóc, będziemy mogli uratować swoje lub czyjeś życie” – tłumaczy Ambasadorka.
„Przygotuj się na wstrząs!” to ogólnopolski program edukacyjno-informacyjny, objęty patronatem Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, dotyczący problemu anafilaksji. Celem Programu jest edukacja społeczeństwa, pacjentów i ich rodzin na temat przyczyn anafilaksji oraz zasad postępowania w sytuacji wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Kampania ma pomóc w szybkim i trafnym rozpoznawaniu objawów, w poprawnym określaniu czynników wywołujących oraz w prawidłowym udzieleniu pomocy osobie we wstrząsie.
W pracach nad wytycznymi udział wzięli:
prof. dr hab. Jerzy Kruszewski, Kierownik Kliniki Chorób Infekcyjnych i Alergologicznych w Wojskowym Instytucie Medycznym, Konsultant Krajowy w dziedzinie alergologii,
prof. dr hab. Bolesław Samoliński, Kierownik Zakładu Profilaktyki Alergologii i Immunologii Klinicznej Samodzielnego Centralnego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Warszawie, prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego,
prof. dr hab. Barbara Rogala, Ordynator Oddziału Alergologii i Immunologii Klinicznej oraz Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Alergologii i Immunologii Klinicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach,
prof. dr hab. Piotr Kuna, Dyrektor Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 1 im. Norberta Barlickiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi,
dr hab. Ewa Cichocka – Jarosz, Specjalista pediatrii i alergologii, Klinika Chorób Dzieci Katedry Pediatrii UJ Wydziału Lekarskiego w Krakowie,
dr Łukasz Błażowski, Ordynator Oddziału Pediatrii i Alergologii Szpitala Specjalistycznego w Jaśle,
mgr Marcin Gizicki, Ratownik medyczny Szpitala Specjalistycznego im. dr. Władysława Biegańskiego w Grudziądzu,
mgr Krzysztof Samoliński, Doktorant, Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Transplantacyjnego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ratownik medyczny.
r