Przebywali w Częstochowie
Arcybiskup, metropolita warszawski. 180. rocznica urodzin. Ur. 1.11.1822 w Wojutynie k. Łucka na Wołyniu, w zubożałej rodzinie szlacheckiej, z ojca Gerarda i matki Ewy z Wendorffów. Dzieciństwo spędził z matką i rodzeństwem w Boroszowie. Ojciec pracował w sądzie w Żytomierzu. W 1832 Zygmunt z bratem Alojzym rozpoczął naukę w łuckim gimnazjum, które powstało po likwidacji Liceum Krzemienieckiego. Później przeniesiono je do Klewania, dokąd przenieśli się Felińscy. Tu ukończył cztery klasy. Ze względu na niski poziom nauczania matka wypisała synów z tej szkoły, a dalsze nauki pobierali od nauczycieli domowych. W 1833 zmarł ojciec, powstaniec, pozostawiając żonę, 3 synów i 3 córki. Matka, Ewa Felińska, przeniosła się do Krzemieńca, po uprzednim wydzierżawieniu swojego majątku. W sierpniu 1838 za udział w konspiracji została aresztowana i zesłana na Sybir. Dziećmi zaopiekowali się krewni. Żyły w całkowitym rozproszeniu. Zygmuntem zaopiekował się Z. Brzozowski z Sokołówki na Podolu. Do uczelni w Petersburgu nie został przyjęty, a z uczelni w Kijowie w międzyczasie usunięto wszystkich Polaków. Rozpoczął więc studia w Moskwie, gdzie w 1845 ukończył fakultet matematyczny. Dla poprawy zdrowia udał się do Francji. W Paryżu zastała go rewolucja 1848. Tu zaprzyjaźnił się ze Słowackim. Po wybuchu rewolucji lutowej z Czarnowskim i Fredrą przybył w Poznańskie. Ranny w głowę pod Miłosławiem powrócił do Francji. Był świadkiem zgonu Słowackiego, który zmarł na jego rękach. Postanowił poświęcić się kapłaństwu. Po ukończeniu seminarium w Łucku kontynuował naukę w Akademii Duchownej w Petersburgu. Na kapłana wyświęcony w 1855, uzyskując wikariat w kościele św. Katarzyny. W 1857 powierzono mu katedrę filozofii w Akademii Duchownej. Był organizatorem ochronek dla sierot polskich. Za sprawą Wielopolskiego Aleksander II przedłożył kandydaturę Felińskiego na stanowisko biskupa w Warszawie. Watykan propozycję przyjął i urzędowo, bez zwłoki, zaakceptował. Warszawa miała swego przywódcę duchowego. Niechęć a nawet nienawiść Polaków do rosyjskich ciemiężycieli, sprawców ogromu krzywd poniżeń i upokorzeń sprawiła, że nominacje dostojników polskich na urzędy przez władze carskie budziły nieufność i podejrzenia. Zetknął się z tym zjawiskiem biskup od pierwszych dni urzędowania. Obrzucano go epitetami w rodzaju: urzędowy najmita, karierowicz, zaprzaniec.
Mimo żalu i przygnębienia z zapałem i energią wypełniał swe obowiązki duszpasterskie. Zdecydowanie protestował po wkroczeniu carskiej policji do dwóch warszawskich świątyń. List protestujący po zabiciu kapucyna Konarskiego i sprzeciwiający się represjom, nie przyjęty przez władzę, dał do opublikowania w “Monitorze” francuskim, wydając na siebie wyrok. Skazano bpa Felińskiego na 20 lat zesłania. Po odbyciu kary w pełnym wymiarze osiadł w Galicji, w Dźwiniaczce k. historycznego Chocimia u hr. Koziebrodzkich. Pełnił obowiązki duszpasterskie i literackie. Zmarł w Krakowie 17.09.1895. W 1921 prochy zostały złożone w podziemiach katedry św. Jana w Warszawie. Dodajmy do biografii biskupa jeszcze dwa szczegóły: matka Ewa Felińska zmarła po powrocie z zesłania w Wojutynie 1859 “spełniajc trud i ofiarę wobec dzieci, rodziny i Ojczyzny”. Stryj, Alojzy Feliński, był profesorem w Liceum Krzemienieckim, autorem dramatu Barbara Radziwiłłówna i pieśni “Boże coś Polskę…”, i adiutantem Kościuszki 1794. Podczas uroczystości kościelnych z udziałem ponad dwóch milionów uczestników, która odbyła się na Błoniach w Krakowie w niedzielę 18.08.2002. Ojciec Święty Jan Paweł II dokonał beatyfikacji czterech osób, wśród których był arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński.
Podróż drogą okrężną bpa Felińskiego do Częstochowy. Konsekracja ks. Felińskiego w Petersburgu odbyła się 27.01.1862 w kościele maltańskim. 31.01.1862 bp Feliński opuścił Petersburg, jadąc do Warszawy przez Prusy Wschodnie, Bydgoszcz, Poznań, Wrocław, Częstochowę i Łowicz. W Częstochowie uczynił przerwę w podróży. Późnym wieczorem w sobotę 8.02.1862 przybył na Jasną Górę z intencją złożenia modłów. Ojcowie paulini umożliwili gościowi spełnienie modlitwy odsłaniając Święty Obraz. Nazajutrz, w niedzielę odbył w kaplicy spowiedź i odprawił Mszę św., pierwszą na polskiej ziemi. Korzystając z pobytu w Częstochowie bp Feliński odwiedził na krótko i pobłogosławił ochronkę i szkołę prowadzoną przez Siostry Felicjanki w budynku nieopodal klasztoru. Zamierzał pozostać w tym świętym miejscu kilka dni, lecz telegram namiestnika wezwał go do Warszawy. Źródła: 1. Sługa Boży Arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński, wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1987. 2. Polski Słownik Biograficzny.
ROMAN WINIAREK