Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku władze Częstochowy przygotowywały się do przywitania 260-tysięcznego obywatela Częstochowy. Około 1993 roku do 260 tysięcy mieszkańców brakowało już około 130 osób. Niestety, nigdy do takiego powitania nie doszło, gdyż już w następnym roku zaczął się spadek liczby mieszkańców miasta. Na koniec roku 2000 Częstochowa liczyła dokładnie 255.500 mieszkańców. W prognozie demograficznej do roku 2030 przewiduje się dalszy, znaczny spadek liczby obywateli Częstochowy.
Tabela prognozy ludnościowej Częstochowy – według Wojewodzkiego Urzędu Statystycznego – nie pozostawiają złudzeń. W latach: 1998, 1999, 2000 Częstochowa miała liczyć kolejno 257,8 tys., 257,1 i 256,4 tys. Na następne lata prognozy przewidują: rok 2005 – 253,4 tys., 2010 – 252,3 tys., 2015 – 251,7 tys., 2020 – 249,4, 2025 – 245,2, 2030 – 230,2 tys.
Spadek liczby mieszkańców na koniec roku 2000 już wyprzedza prognozę o kilkaset osób.
Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku władze Częstochowy przygotowywały się do przywitania 260-tysięcznego obywatela Częstochowy. Około 1993 roku do 260 tysięcy mieszkańców brakowało już około 130 osób. Niestety, nigdy do takiego powitania nie doszło, gdyż już w następnym roku zaczął się spadek liczby mieszkańców miasta. Na koniec roku 2000 Częstochowa liczyła dokładnie 255.500 mieszkańców. W prognozie demograficznej do roku 2030 przewiduje się dalszy, znaczny spadek liczby obywateli Częstochowy.
Tabela prognozy ludnościowej Częstochowy – według Wojewodzkiego Urzędu Statystycznego – nie pozostawiają złudzeń. W latach: 1998, 1999, 2000 Częstochowa miała liczyć kolejno 257,8 tys., 257,1 i 256,4 tys. Na następne lata prognozy przewidują: rok 2005 – 253,4 tys., 2010 – 252,3 tys., 2015 – 251,7 tys., 2020 – 249,4, 2025 – 245,2, 2030 – 230,2 tys.
Spadek liczby mieszkańców na koniec roku 2000 już wyprzedza prognozę o kilkaset osób.
Za zaistniałą sytuację odpowiada zarówno obserwowany od lat spadek liczby urodzeń, jak i ujemny bilans migracji. W 1998 roku, gdy Częstochowa liczyła jeszcze 258.193 osoby zawarto w Częstochowie 1418 małżeństw, urodziło się 2223 dzieci, a zmarło 2674 osób. Jednocześnie, w ramach migracji, przybyło do naszego miasta 1578 osób, wyjechało z niego 1901 osób. Ujemny bilans migracji wyniósł więc wówczas 323 osoby, a ujemny bilans urodzeń – 451 osób. W sumie ubyły więc wówczas 874 osoby.
W roku 2000 urodziło się już tylko nieco ponad 2000 dzieci, a ujemny przyrost naturalny wyniósł już ponad 500 osób. Wzrósł też ujemny przyrost migracji i w efekcie z tego powodu w ubiegłym roku ubyło ponad 400 osób. W niewielkim stopniu dotyczyło to migracji zagranicznej, gdyż w pierwszym półroczu roku 2000 wyjechały za granicę 22 kobiety i 13 mężczyzn. Do Częstochowy przyjechało w tym czasie zaledwie 5 mężczyzn i 6 kobiet. O spadku urodzeń dzieci przekonujemy się szczególnie, gdy spojrzymy na to zjawisko w kategoriach dłuższego przedziału czasowego. W okolicach roku 1975 w Częstochowie rodziło się ponad 4500 dzieci. Obecnie urodzenia nie sięgają nawet połowy tamtego wskaźnika urodzeń! Częstochowa ma przewidzianą piramidę demograficzną. Do najmniej licznych w mieście zaliczają się roczniki najmłodsze i najstarsze.
Ludność Częstochowy według płci i wieku w I półroczu 2000 roku grupy wieku ogółem mieszkańców mężczyźni kobiety
Częstochowa 255971 122011 133960
0-4 lata 10924 5700 5224
5-9 lat 13576 6925 6651
10-14 lat 16962 8974 8581
15-19 lat 21008 10621 10387
20-24 lat 22143 11297 10846
25-29 lat 17555 8974 8541
30-34 lat 15234 7485 7749
35-39 lat 17257 8523 8734
40-44 lat 22547 10785 11762
45-49 lat 23712 11489 12223
50-54 lat 18543 8846 9697
55-59 lat 11140 4854 5996
60-64 lat 12365 5195 7170
65-69 lat 11767 4854 6913
70-74 lat 9784 3782 6002
75 lat i więcej 11454 3683 7771
Jak wynika z powyższego zestawienia wśród młodszych roczników chłopców rodzi się więcej. Dopiero w przedziale wieku 30-34 lata kobiety z powodu niższej śmiertelności zaczynają przeważać. Najliczniejszymi rocznikami są te z pierwszego wyżu demograficznego 45-49 lat i dlatego w tym przedziale wieku mieliśmy w Częstochowie 11489 mężczyzn i 12223 kobiety. Autorzy Raportu “Stan rodziny na terenie Częstochowy” z 1998 roku, wśród 10 wniosków wiodących, we wniosku 7 zapisali: “Rodziny częstochowskie nie wykazują chęci powiększenia rodziny. Sytuacja taka w przyszłości może spowodować zerwanie ciągłości biologicznej społeczności Częstochowy. Skutki tego zjawiska będą widoczne w wielu dziedzinach życia społecznego, ekonomicznego i politycznego”. Dziś, po trzech latach od opublikowania tego raportu, widzimy skutki tego wniosku…
Przed kilku laty pisząc na ten temat wnioskowałem, by sytuacja rodzin w Częstochowie stała się przedmiotem obrad Sesji Rady i głębszej refleksji nad przyszłością miasta. Dzisiaj po latach, mogę tylko powtórzyć ten wniosek. Zdumiewające jest bowiem to, że obywatele nie są na bieżąco informowani o tej katastrofie demograficznej, a władze przyjęły postawę strusia, który schował głowę w piasek. Dla nas, mieszkańców Częstochowy, też rodzi się wezwanie do zauważania dzieci, rodzin z dziećmi i do życzliwego wspierania się tych rodzin. Nie ma bowiem dla miasta bardziej potrzebnego kapitału jak dzieci!
MIECZYSŁAW MALIK