“Służmy poczciwej sławie. A jako kto może –
niech ku pożytku dobra wspólnego pomoże.”
Jan Kochanowski
“Służmy poczciwej sławie. A jako kto może –
niech ku pożytku dobra wspólnego pomoże.”
Jan Kochanowski
W naszym mieście działa blisko siedemset organizacji pozarządowych. Najwięcej w obszarze pomocy społecznej i sportu, ale również zdrowia, kultury, edukacji. W ich funkcjonowanie zaangażowanych jest około 40 tysięcy osób.
Ta wielka rzesza ludzi pracuje na rzecz częstochowian i naszego miasta. Co istotne, działa społecznie, bez nastawienia na zysk, a pomaga dzieciom i dorosłym, osobom niepełnosprawnym, chorym i ubogim. – Organizacje pozarządowe, czyli stowarzyszenia i fundacje, działają społecznie, niezależnie od administracji i nie dla zysku. Ich celem jest zaspokajanie różnych potrzeb – tłumaczy Agata Wierny, inspektor Biura Inicjatyw Lokalnych i Konsultacji Społecznych Urzędu Miasta Częstochowy.
Środki na swoją publiczną działalność organizacje pozyskują z kilku źródeł. Mogą ubiegać się o pieniądze z samorządów lokalnych na zadania zlecone w ramach konkursów, a także o dotacje i subwencje z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Urzędu Marszałkowskiego oraz z programów społeczno-pomocowych Unii Europejskiej. Mają też dochody własne ze składek lub od sponsorów.
Od 2003 roku, gdy ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie wprowadziła pojęcie organizacji pożytku publicznego (OPP), dodatkowym przychodem stał się odpis 1 procenta od podatku. Do jego otrzymywania uprawnione są jednak tylko organizacje posiadające status OPP. Uzyskanie go nie jest proste. – W Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej o status organizacji pożytku publicznego może starać się każda organizacja pozarządowa. Otrzymuje się go po spełnieniu wysokich kryteriów i przynajmniej dwuletnim okresie działalności. Trzeba podkreślić, że przywilej otrzymywania 1 procenta od podatku obostrzony jest rygorystycznym obowiązkiem. Organizacja pożytku publicznego musi w ministerstwie pieczołowicie rozliczyć się z pozyskanych pieniędzy oraz własnej działalności, a nadwyżkę pozyskanych funduszy może przeznaczyć tylko na cele statutowe. Takie podejście sprawia, że wszystko jest transparentne i czytelne – tłumaczy Agata Wierny.
Spośród siedmiuset częstochowskich organizacji pozarządowych status organizacji pożytku publicznego aktualnie posiadają czterdzieści cztery organizacje. Jak akcentuje Agata Wierny, to spora liczba. – Są to wszechstronne instytucje, zajmujące się odmiennymi problemami i działające w różnych kręgach społecznych. Pomagają dzieciom, osobom ubogim, niepełnosprawnym, zwierzętom, pracują na rzecz rozwoju miasta, kultury. Ich spektrum jest tak szerokie, że każdy częstochowian znajdzie taką organizację, której chętnie i bez obaw przekaże swój 1 procent podatku. Warto to uczynić, bo pieniądze pozostaną w Częstochowie i spożytkowane będą dla dobra naszych mieszkańców i miasta – mówi Agata Wierny.
Biuro Inicjatyw Lokalnych i Konsultacji Społecznych Urzędu Miasta Częstochowy szeroko promuje organizacje pożytku publicznego oraz akcję 1 procenta. Pracownicy kolportują ulotki, istotę idei tłumaczą na swoim portalu www.ngo.czestochowa.pl. Tam też można znaleźć listę częstochowskich organizacji pożytku publicznego, na które można przekazać 1 procent podatku. To bardzo proste. Wystarczy na wniosku PIT wpisać nazwę organizacji i jej KRS. Dodatkowo można zaznaczyć konkretny cel, który realizuje dana organizacja.
Ruch organizacji pozarządowych powstał w Stanach Zjednoczonych. Dlaczego ich istnienie jest ważne? Dlatego, że bez nich nie ma normalnego społeczeństwa i demokracji. Stwarzają one ramy organizacyjne dla działań powodowanych odruchem serca (pozwalają nam czuć się ludźmi) oraz dla naszej aktywności obywatelskiej (pozwalają nam czuć się obywatelami). Działalność w organizacjach pozarządowych pozwala członkom społeczeństwa spełniać ich funkcje obywatelskie, wpływać na zmianę rzeczywistości i sprawować kontrolę.
To one sprawiły, że niektóre problemy społeczne stały się „widoczne i głośne”, co zmusiło władze do ich rozwiązania. Organizacje mówią o problemach, o których inni wolą milczeć. Pełnią jakby rolę bufora czy poduszki powietrzną pomiędzy państwem a społeczeństwem. Rozwiązują trudne problemy społeczne, zmniejszają napięcia i sytuacje konfliktowe w społeczeństwie. Dzięki nim również obywatele mają możliwość wyrażania swoich opinii.
Organizacje pozarządowe przywiązują większą wagę do pieniędzy, kilka razy oglądają jedną złotówkę zanim ją wydadzą. One nie posiadają pieniędzy, tylko dysponują powierzonymi środkami. W przeciwieństwie do instytucji biznesowych organizacje nie rozpoczynają swojej działalności od pieniędzy, tylko od misji, czyli określenia komu (czemu) chcą służyć i jaki cel zamierzają osiągnąć.
Aktualnie nadaje się organizacjom pozarządowym coraz więcej zadań, które wcześniej wykonywały samorządy. Ten trend tłumaczy się prosto: organizacje robią to lepiej i taniej. Lepiej, bo człowiek oddany sprawie zastępuje urzędnika, a taniej, bo unikają biurokracji i często korzystają z pracy wolontariuszy. Także dlatego, że najlepiej znają lokalne potrzeby i działając poprzez miejscowych obywateli tworzą poczucie wspólnoty. – Ale przede wszystkim dlatego, żeby wdrażać w życie idee związane z partycypacją społeczną. Większy udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji i rozwiązywaniu problemów dotyczących rozwoju miasta i jego funkcjonowania, sprawia, że identyfikujemy się ze swoim miastem, bardziej je lubimy i zwyczajnie lepiej się nam w nim żyje – konkluduje Agata Wierny.
Listę organizacji znajdziesz na www.ngo.czestochowa.pl
Zapytania można kierować na e-mail: bik@czestochowa.um.gov.pl
URSZULA GIŻYŃSKA