2 marca 1950 r. – w Sądzie Okręgowym w Częstochowie odbył się proces przeciwko Jasnej Górze za nielegalne wywieszenie na wieży i szczycie podczas uroczystości 15 i 26 sierpnia 1949 roku biało-żółtych flag papieskich. Klasztor skazano na zapłacenie ogromnej wówczas grzywny 150 000 złotych.
Z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych Instytut Pamięci Narodowej 4 marca 2021 roku w IX Liceum Ogólnokształcącym im. C. K. Norwida w Częstochowie odsłonił tablicę upamiętniającą zapomnianych członków młodzieżowego podziemia antykomunistycznego. W latach 1944/1945–1956 istniało ok. 1000 podziemnych związków młodzieżowych skupiających blisko 11 tys. działaczy przeciwstawiających się nowemu zniewoleniu.
Najtrudniejsze okresy polskiej historii stanowią gęstwinę, w której dzięki rozproszonym informacjom, urywkom relacji i wspomnień można odnaleźć czasem życiorysy, które gdyby nie upór, czasem nawet nie zawodowych historyków, a amatorów tej dziedziny, przepadłyby w otchłani czasu. Często dzięki indywidualnym poszukiwaniom udaje się gromadzić tropy, aby wreszcie w mniej lub bardziej pełny sposób zrekonstruować fragment mikrohistorii. Tak jest tym razem. Dzięki ogromnej pasji, dziesiątkom odbytych rozmów z żyjącymi jeszcze świadkami bądź członkami ich rodzin i setkami przejechanych kilometrów udało się natrafić na kolejnego człowieka, który odegrał swoją małą rolę w czasie okupacji. Ten artykuł nie powstałby, gdyby nie ogromne zaangażowanie i pasja pana Ryszarda Radkowskiego, który dostarczył wskazówek i materiałów do dzisiejszej opowieści.
Bez wątpienia jedną z największych historycznych sensacji ubiegłego roku było odnalezienie siedmiu srebrnych gwoździ z zaginionego sztandaru 7 Pułku Artylerii Lekkiej. Wydarzenie to odbiło się szerokim echem w środowisku historyków, kolekcjonerów i poszukiwaczy. We wrześniu 2020 roku gwoździe odnalezione w złotopotockich lasach przez członków Grupy Częstochowskiej Perun oraz Stowarzyszenia Historycznego Reduta Częstochowa, zostały uroczyście przekazane do zbiorów Muzeum Regionalnego im. Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku. Kilkanaście dni później zostały zaprezentowane na wystawie „Wrześniowym szlakiem 7 Dywizji Piechoty. Bitwa pod Janowem 1939”, zorganizowanej przez Muzeum we współpracy z katowickim Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej oraz Stowarzyszeniem Historycznym Reduta Częstochowa.
Rotmistrz Witold Pilecki był uosobieniem walki o wolną Polskę. Przez całe życie postępował zgodnie z własnymi wartościami i sumieniem. Wyróżniał się nadludzką odwagą, niezłomnością, dumą i wielkim patriotyzmem.
Dzieje średniowiecznego Lelowa biorą swój początek od bulli papieża Celestyna III z 1193 r. Papieski dokument wspomina o „targach i karczmie”, które znajdowały się na terenie dzisiejszej wsi Staromieście (Stary Lelów). Doniosłym wydarzeniem w dziejach Starego Lelowa była konsekracja w 1267 r. Pawła z Przemankowa na biskupa krakowskiego. Powstanie miasta Lelowa w jego dzisiejszej lokalizacji w zasadniczy sposób związana jest z wybudowaniem przez Konrada, księcia mazowieckiego w 1246 r. drewnianego grodu, umiejscowionego na wzniesieniu opasanego rzeką Białką. O wyborze miejsca zdecydowały zapewne wysokie walory obronne.
6 lutego 1902 roku w Kłobucku koło Częstochowy przyszedł na świat Władysław Sebyła. Poeta o niezwykłej wrażliwości duchowej, jeden z ważniejszych przedstawicieli nurtu religijnego w dwudziestowiecznej poezji polskiej. Patriota. Wzór dla młodego pokolenia. Człowiek, którego dokonania należy ciągle przypominać.
Od 2013 roku, 19 lutego, przy obelisku Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”, przy skrzyżowaniu ul. Wręczyckiej i św. Rocha w Częstochowie, delegacje środowisk patriotycznych oddają hołd bohaterowi walki o niepodległą Polskę. W tym dniu, 1947 roku, kpt. Stanisław Sojczyński „Warszyc”, uczestnik wojny obronnej Polski w 1939 r., zastępca komendanta Obwodu Radomsko Armii Krajowej, szef tamtejszego Kedywu i twórca niepodległościowej organizacji Konspiracyjne Wojsko Polskie, został stracony. Wyrok wydał ubecki Sąd Rejonowy w Łodzi.
Ten człowiek po prostu musiał zostać żołnierzem. On się po to narodził, obdarzony licznymi talentami, które w pełni rozwinąć i wykorzystać mógł w służbie odrodzonej po 123 latach niewoli Rzeczypospolitej. Świetnie radził sobie na każdym szczeblu służby wojskowej: jako szeregowy żołnierz i strzelec, dowódca mniejszego i większego pododdziału, większych oddziałów i zgrupowań (choć jeden z przełożonych w wywiadzie uznał, iż wprawdzie nie ulega wpływom innych ludzi, ale też i niełatwo mu wywrzeć wpływ na swoich podwładnych), jako urzędnik administracji wojskowej, oficer sztabowy, czy wreszcie wywiadowca. W każdych okolicznościach chętny do nauki. Do tego wszystkiego jeszcze dopisywało mu szczęście, które pozwoliło przeżyć wszystkie wojny w jakich brał udział, mimo nieraz odniesionych poważnych ran…
Jego nazwiskiem nazwano ulice w kilkunastu polskich miastach m.in.: w Warszawie, Łodzi, Lublinie, Nowym Sączu, Koninie, a także w Częstochowie. Imię profesora nosi także jeden z lodowców na Alasce. Dorobek naukowy Eugeniusza Romera obejmuje blisko pięćset pozycji ze wszystkich dziedzin geografii, sześćdziesiąt atlasów i sto czterdzieści map ściennych. Nauka stanowiła dla niego istotny cel i sens życia. Był odznaczony m.in.: Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta, złotymi medalami Towarzystwa Geograficznego w Paryżu oraz Towarzystwa Geograficznego w Chicago. Dokonania jakimi cieszył się uczony zaowocowały doktoratami honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego (1934) i Uniwersytetu Jagiellońskiego (1947).
Styczeń i luty był czasem zabaw karnawałowych. Urządzano je także w Częstochowie. W hotelu „Polonia” bal karnawałowy zorganizowało stowarzyszenie pracownic wojskowych, zaś zabawę taneczną zorganizowało Towarzystwo Śpiewacze „Lutnia”. Zabawę taneczną kolejarzy urządzono w lokalu Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych przy ul. Piłsudskiego. W sali Straży Ogniowej Ochotniczej zabawę taneczną urządzili pracownicy wytwarzający wędliny. Związek Zawodowy Pracowników Drukarskich zabawę taneczną urządził w Sali „Harmonia” przy ul. Strażackiej 5.
Antoni Petrykiewicz to wielki patriota. W obronie ojczyzny przez ukraińskim najeźdźcą stanął do walki nie zważając na swój dziecięcy wiek. 14 stycznia minęła 102 rocznica jego bohaterskiej śmierci.
Spiesząc się w dniu dzisiejszym nie zauważamy co dzieje się teraz, co nas otacza, co można zobaczyć wokół. Współczesność przechodzi pod palcami, nie powalając zatrzymać się. Tym bardziej budzi zainteresowanie odpowiedź na pytanie jak żyli ludzie, co ich otaczało, jakie mieli problemy, czym się zajmowali, jak spędzali swój czas wolny. Brakuje takich opisów, tym bardziej takie teksty zasługują na zatrzymanie, wnikliwą uwagę.
„Mamy przed sobą dwa lata niepodległego bytu państwowego. Dziś rozpoczyna się trzeci rok gospodarki na własnej ziemi. Rok ubiegły, 1920, ciężki był. Nadludzkim wysiłkiem wywalczył wprawdzie naród pokój na Wschodzie, ale niebezpieczeństwo niezupełnie zostało usunięte. Natomiast ponieśliśmy ciężkie straty na Zachodzie. Przegrany plebiscyt mazurski i warmijski, sprawa gdańska uregulowana z widoczną krzywdą Polski, przegrana w sporze o Śląsk Cieszyński, przewlekanie się sprawy górnośląskiej – oto czarne karty dziejów roku 1920. Dźwignęła się Polska i rosła wszędzie, gdzie decyzję pozostawiono armii polskiej, przegrywała z kretesem, gdzie decydowała o losach jej dyplomacja.
Bohater dzisiejszego wspomnienia to człowiek, o którym niełatwo informację pozyskać, ponieważ nawet swoim najbliższym niewiele opowiadał o wojennych losach. Urodził się w Częstochowie 6 maja 1912 w rodzinie Józefa Banasika i Wiktorii z domu Kuśmierskiej (oprócz niego mieli jeszcze jednego syna). Od najmłodszych lat interesował się mechaniką i matematyką, zdobywał też sprawności i praktyczne umiejętności w harcerstwie (1923–29).
Wiele wybitnych postaci historycznych było mocno związanych z Częstochową. Na łamach naszego Magazynu Historycznego „Nad Wartą” niejednokrotnie przedstawialiśmy osoby zasłużone dla odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r., działaczy niepodległościowych oraz wojskowych, mających również swój życiowy epizod związany z Częstochową, m.in., Józefa Piłsudskiego, Mariana Żegotę-Januszajtisa i Gustawa Orlicz-Dreszera. W niniejszym artykule skupimy się na przedstawicielu polskiego Kościoła Katolickiego – Ojcu Augustynie Kordeckim, który zasłynął dzielną postawą i obroną Jasnej Góry przed szwedzkim najazdem w 1655 r. Osobę bohaterskiego Ojca przeora i Jego dokonania należy przypominać. Nieprzypadkowo jedna z ulic, nieopodal klasztoru jasnogórskiego, została nazwana jego imieniem. 27 grudnia br. mija 365. rocznica zakończenia oblężenia Jasnej Góry przez wojska szwedzkie, rozpoczętego 18 listopada 1655 r.
W świecie west burgerów, hot-dogów i pizz uchodzi gdzieś, zanika, przebogata niegdyś tradycja kulinarna poszczególnych regionów, ziem, miejscowości. Coś co było kiedyś codziennym rytuałem, spotkaniem i rozmową przy stole, stało się bezimienną konsumpcją w towarzystwie włączonego telewizora czy komputera. Smaki i zapachy zanikły, pojawiają się tylko w okolicach Świąt Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy. Być może w kwarantannie spowodowanej „Wielką Zarazą ze Wschodu”, warto spróbować nie pamiętać o czasie teraźniejszym, odbyć kulinarną podróż w przeszłość. Artykuł niniejszy ma na celu przypomnienie dawnej kuchni i chociaż niektórych dawnych smaków Ziemi Częstochowskiej.
Święta Bożego Narodzenia zbliżają się wielkimi krokami. Już za chwilę będziemy głęboko przeżywać te wyjątkowe dni. Przedświąteczny czas kojarzy się nieodzownie m.in. z budowaniem szopek bożonarodzeniowych. Szopki symbolizują jedność rodziny, pokój, miłość, nadzieję. Stanowią one niezwykłą oprawę w czasie świąt. Cieszą oczy do 2 lutego, czyli do święta Ofiarowania Pańskiego (Matki Bożej Gromnicznej). W ich budowę angażują się dorośli, dzieci i młodzież. Szopki powstają przede wszystkim w kościołach, ale zdobią także nasze mieszkania.
Ks. Marian Duda
„Duchowa Ojczyzna. Dzieje parafii pw. św. Michała Archanioła w Kamienicy Polskiej 1870–1920”
Częstochowa 2020.
Księża Maksymilian Binkiewicz i Ludwik Gietyngier – częstochowscy błogosławieni męczennicy
W dniach od 11 do 20 listopada 1920 roku, w czasie samodzielnie prowadzonej kampanii wojennej na Ukrainie została rozbita przez Armię Czerwoną, licząca 40 000 żołnierzy, sojusznicza Wojsku Polskiemu, Ukraińska Armia Ludowa. 21 listopada 1920 roku pobici Ukraińcy ewakuowali się do Polski, gdzie zostali internowani.
