Obchodzony 29 października Światowy Dzień Chorych na Łuszczycę to okazja, by zwrócić uwagę społeczeństwa na problemy chorych na łuszczycę i łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS. Szacuje się, że na te dolegliwości choruje ponad milion Polaków. Codzienne życie pacjentów potrafi być bardzo uciążliwe. Dyskryminacji, wynikającej z braku wiedzy, przeciwdziała program „Derma Friendly – W trosce o skórę”.
Łuszczyca dotyka od 2 do 3% populacji, co oznacza, że może dotyczyć ponad 1 miliona Polaków. Jest to ciężka zapalna choroba autoimmunologiczna, która objawia się powstawaniem zmian skórnych w postaci grudek pokrywających się srebrną łuską. Zmiany łuszczycowe bolą i swędzą, a w najcięższych przypadkach mogą zajmować całą powierzchnię skóry. Kilka tysięcy osób w naszym kraju cierpi na jej ciężką postać, praktycznie uniemożliwiającą normalne funkcjonowanie. U części pacjentów dochodzi również do zajęcia stawów (łuszczycowe zapalenie stawów), co może prowadzić do niepełnosprawności.
Krzywdzące stereotypy
Mimo że łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną, w świadomości społecznej jest błędnie postrzegana jako choroba zakaźna. Prowadzi to do wykluczenia społecznego chorych, we wszystkich aspektach życia, zarówno zawodowego, jak i społecznego. Pacjenci mają utrudniony dostęp do usług publicznie dostępnych, takich jak basen, kosmetyczka czy fryzjer . Towarzyszący życiu codziennemu stres może prowadzić do nawrotu i zaostrzenia choroby. Dlatego tak istotna jest aktywizacja społecznej świadomości na temat łuszczycy i wsparcie dla chorych. Jest to tym bardziej ważne, bo środowisko osób chorych znajduje się w ciężkiej sytuacji, ze względu na utrudniony dostęp do nowoczesnych terapii.
Czym jest łuszczyca?
Łuszczyca to przewlekła, niezakaźna choroba autoimmunologiczna, będąca wynikiem nadaktywnego układu odpornościowego, która przyspiesza cykl produkcji komórek skóry. Objawia się w formie zgrubiałych, łuszczących się wykwitów na skórze.1 Szacuje się, że choroba ta dotyka 125 milionów ludzi na świecie.2 Choć łuszczyca może ujawnić się w każdym wieku, zwykle zapadają na nią osoby między 15 a 30 rokiem życia. Dotyka ona niemal w takim samym stopniu kobiety jak i mężczyzn.1
Łuszczyca może mieć znaczący wpływ na jakość życia, a także na stan psychiczny oraz relacje społeczne chorych.4 Schorzenie to może negatywnie odbijać się na związkach międzyludzkich, życiu intymnym i poważnie wpływać na zdrowie psychiczne.
Co powoduje łuszczycę?
Choć dokładna przyczyna pozostaje nieznana dane naukowe dowodzą, że łuszczyca pojawia się wskutek błędnej aktywacji układu odpornościowego, która wywołuje przyspieszoną produkcję komórek skóry.5 Organizm wykorzystuje białka zwane cytokinami do wysyłania sygnałów podczas typowej reakcji immunologicznej, jednak w przypadku łuszczycy sygnały te są błędne.5 To sprawia, że limfocyty T, tworzące część układu odpornościowego i w normalnych okolicznościach broniące organizm przed atakami z zewnątrz, wysyłają sygnały, które powodują nadmierną aktywację oraz nadprodukcję komórek skóry.5 W konsekwencji wzrasta przepływ krwi i na danym obszarze skóry występuje stan zapalny, co objawia się łuskami
i zaczerwienieniem, zaś na powierzchni skóry dochodzi do szybkiego gromadzenia się jej komórek.5
Jakie rodzaje łuszczycy występują?
Istnieje wiele rodzajów łuszczycy, miedzy innymi plackowata, grudkowa, odwrócona, krostkowa oraz erytrodermia łuszczycowa. Najczęściej występuje łuszczyca plackowata, na którą cierpi około 90% chorych. Przybiera ona formę czerwonych, wypukłych obszarów skóry, pokrytych białymi łuskami.6,7
Osoby cierpiące na łuszczycę obejmującą mniej niż 3% powierzchni skóry klasyfikowane są jako pacjenci z łagodną postacią choroby. W przypadku, gdy zmianami pokryte jest 3-10% powierzchni skóry mówi się o postaci umiarkowanej. Gdy łuszczyca dotyka ponad 10% powierzchni skóry mamy do czynienia z postacią ciężką.8
Jakie są objawy łuszczycy oraz schorzenia współistniejące?
Objawy łuszczycy są różne u różnych osób, jednak zalicza się do nich jeden lub więcej
z poniższych:
• Wypukłe, czerwonawe zmiany na skórze.9
o Mogą one być pokryte srebrnobiałą warstwą, którą dermatolodzy nazywają łuskami.9
o Większość zmienionych chorobowo obszarów skóry występuje na kolanach, łokciach, dolnej części pleców i skórze głowy.9
o Mogą one być swędzące, co z kolei może prowadzić do ich grubienia.9
• Problemy z paznokciami – dołki na powierzchni paznokci, kruszące się lub odpadające paznokcie.9
• Łuszczycy mogą także towarzyszyć inne schorzenia. Do 30% chorych na łuszczycę zapada na łuszczycowe zapalenie stawów, chorobę zapalną wywołującą ból, zesztywnienie oraz obrzęk stawów i ich okolic.7,10
Jak diagnozuje się łuszczycę?
W ok. 95% przypadków lekarze, zwykle dermatolodzy, diagnozują łuszczycę na podstawie oględzin skóry pacjenta. W procesie diagnozy lekarz bierze pod uwagę miejsca występowania wypukłych, czerwonych, łuszczących się zmian, czy mają one wyraźne kontury i jak reagują na podanie leków.11
Każda forma łuszczycy posiada pewne cechy charakterystyczne, pozwalające dermatologom na określenie podczas oględzin skóry, jaki rodzaj bądź rodzaje choroby występują u pacjenta. Niekiedy wykonuje się biopsję skóry, by zbadać ją pod mikroskopem w celu potwierdzenia diagnozy.11, 12
Jak leczy się łuszczycę?
Obecnie ma możliwości całkowitego wyleczenia łuszczycy. Jednak przy zastosowaniu odpowiedniej terapii można tę chorobę kontrolować, redukując lub eliminując jej objawy.13 Leczenie łuszczycy uzależnione jest od rodzaju choroby, rozmiaru zmian na skórze, ciężkości postaci oraz reakcji pacjenta na różne terapie.14 Dermatolodzy posiadają odpowiednie wyszkolenie i doświadczenie, które pozwala im dobrać najwłaściwsze leczenie dla każdego pacjenta.15 Chorzy z łagodną postacią łuszczycy zwykle zaczynają od leków stosowanych miejscowo, a kolejnym krokiem jest fototerapia (promienie ultrafioletu B i A [UVB i UVA]). Przy ciężkiej postaci łuszczycy zaleca się fototerapię, leki ogólnoustrojowe oraz biologiczne.16
• Leczenie miejscowe polega na stosowaniu produktów dostępnych bez recepty, między innymi wazeliny, oraz leków na receptę, które nanosi się na skórę. Leczenie miejscowe może pomóc w łagodzeniu stanu zapalnego oraz cienkich wykwitów na skórze, jednak w przypadku łuszczycy przewlekłej wykwity te rzadko znikają całkowicie.17 Gdy zmienione miejsca stają się na tyle grube, że leki miejscowe nie mogą w nie wniknąć, pacjent może stosować ciepłe kąpiele w celu ich zmiękczenia, a następnie nakładać lek miejscowy.17 Pielęgnacja skóry łuszczycowej – wcieranie leków miejscowych i maści, a także kąpiele – może zajmować do dwóch godzin dziennie.17
• Fototerapia stosowana jest w umiarkowanej i ciężkiej postaci łuszczycy w celu spowolnienia wzrostu komórek skóry charakterystycznego dla tej choroby. Leczenie światłem polega na regularnym poddawaniu skóry działaniu sztucznych promieni UVA oraz wąskiego pasma promieniowania UVB. Może to odbywać się w placówce medycznej bądź w warunkach domowych po zakupieniu odpowiedniego sprzętu na receptę. Terapia laserowa polega na skierowaniu wąskiej wiązki światła ultrafioletowego na mniejsze obszary.17
• Leki ogólnoustrojowe to produkty na receptę w formie pigułek lub zastrzyków stosowane
w ciężkiej postaci łuszczycy w celu wywołania supresji układu odpornościowego i spowolnienia wzrostu komórek skóry.17
• Leki biologiczne to produkty na receptę tworzone z żywych organizmów. Jest to najnowszej klasy terapia dla umiarkowanej i ciężkiej postaci łuszczycy plackowatej.17 W odróżnieniu od konwencjonalnych leków ogólnoustrojowych, produkty biologiczne działają na konkretne części układu odpornościowego w celu zmniejszenia stanu zapalnego lub przyczyny choroby.18
r