Od ponad dwudziestu lat cieszymy się ciężko zdobytą demokracją. Czy jednak w Polsce wszystko dzieje się z literą prawa? Jakie są kompetencje i uprawnienia władzy wojewódzkiej? Jak szeroka może być władza wójta gminy? Opisana poniżej, toczącą się wielowątkowo i od kilku już lat, sprawa odwołania ze stanowiska dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu, Anny Wojtyry, pokazuje, że w naszym kraju zarządzający gminami wójtowie mogą mieć nawet władzę absolutną. Sprawy sądowe mające wyjaśnić czy decyzje władz lokalnych zapadają zgodnie z prawem, ciągną się w nieskończoność. Wygląda, iż nazwa „samorządowiec” jest bardzo adekwatna do zakresu możliwości i działania wójtów, burmistrzów, prezydentów.
22 lipca 2013 roku wójt gminy Lipie, Bożena Wieloch, dyrektor Annę Wojtyrę odwołała ze stanowiska w trybie nadzwyczajnym. Smaczku tej decyzji dodaje fakt, iż wójt Wieloch po wygranych wyborach samorządowych w 2010 roku, odchodząc z funkcji dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu, jako swoją następczynię powołała właśnie Annę Wojtyrę. Nowa dyrektor funkcję wypełniała sumiennie, czego dowodzą przyznane jej w 2011 i 2012 roku specjalne nagrody wójta.
Potem nastąpił zwrot. Wokół dyrektor Wojtyry nagle atmosfera zaczęła nieprzyjemnie gęstnieć. Oskarżano ją o brak kompetencji i nieumiejętne zarządzanie placówką. Ze strony niektórych rodziców i nauczycieli padły ostre słowa o nietolerancji i dyskryminacji, ze strony wójt – o nadużyciu kompetencji i lekceważeniu organu nadrzędnego. Mimo iż dyr. Wojtyra wyjaśniała, iż są to pomówienia, wójt Wieloch powołując się na art. 38, ust. 1 pkt 2, który mówi, iż „organ powierzający stanowisko kierownicze, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, może z tegoż stanowiska odwołać w czasie roku szkolnego i bez okresu wypowiedzenia”, odwołała Wojtyrę ze stanowiska. W odczuciu zwolnionej dyrektor, wszystko odbyło się to w atmosferze publicznej nagonki, a nawet linczu, co podkreślała w artykule w „GCz”, opublikowanym w 2014 roku. W tej sytuacji Anna Wojtyra już 26 lipca 2013 r. na ręce wójt złożyła sprzeciw w sprawie odwołania ze stanowiska, a 29 lipca – odwołanie do wojewody śląskiego. Wniosła też skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach na zarządzenie Wójt Gminy Lipie (w grudniu 2013 roku WSA zawiesił postępowanie w tej sprawie, ze względu na rozstrzygnięcie wojewody stwierdzające nieważność zarządzenia Wójt Gminy Lipie oraz wniesienie skargi do WSA przez gminę Lipie).
Wojewoda 8 października 2013 roku w rozstrzygnięciu nadzorczym zarządzenie wójta Gminy Lipie z dn. 22 lipca 2013 roku uznał za wadliwe i unieważnił je. Stwierdził, że „Wójt Gminy Lipie nie wykazał, iż zachodzą przypadki szczególnie uzasadnione, mogące stanowić podstawę do działania w oparciu o przepis art. 38 ust. 1 pkt 2.” Wojewoda zauważył, że ocena pracy dyrektor oparta została jedynie o ogólnikowe opinie rodziców, a nie organów wskazanych w ustawie, czyli związki zawodowe, Radę Pedagogiczną, Radę Rodziców, Kuratorium. W podsumowaniu Wojewoda podkreślił, iż „ocena organu, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze, a następnie go z tej funkcji zamierza odwołać, nie może mieć charakteru dowolnego lub arbitralnego, lecz powinna być szczegółowo wypowiedziana i umotywowana.”
Decyzję wojewody Wójt zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. 22 lipca 2014 roku WSA utrzymał w mocy decyzję wojewody, tym samym potwierdził, że odwołanie dyrektor ze stanowiska przez Wójt Gminy Lipie odbyło się z naruszeniem prawa. W związku z tym Wójt złożyła kasację do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ten wyrokiem z dnia 7 maja 2015 roku utrzymał w mocy wyrok WSA i oddalił skargę kasacyjną wójta Gminy Lipie. W tych okolicznościach wójt Gminy Lipie, Bożena Wieloch, powinna decyzję w sprawie odwołania dyr. Anny Wojtyry wycofać. Nie uczyniła tego ani po stwierdzeniu nieważności jej zarządzenia przez organ wojewody; ani po oddaleniu przez WSA skargi Gminy Lipie na wojewodę śląskiego, ani teraz po wyroku NSA.
W międzyczasie, wójt Bożena Wieloch powołała na p.o. dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego Lipiu, wybraną przez siebie osobę, która później 18 lutego 2014 roku wygrała rozpisany przez wójt konkurs na to dyrektora. Zarządzenie wójta gminy Lipie, w sprawie regulaminu konkursu na dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego i powołania nowego dyrektora, Wojewoda rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 10 kwietnia 2014 roku uchylił. Powodem było nieskuteczne odwołanie Anny Wojtyry ze stanowiska dyrektora. Wójt Wieloch oczywiście zaskarżyła rozstrzygnięcie wojewody do WSA. Sprawa odbyła się 18 listopada 2015 roku. WSA oddalił skargę wójt Wieloch i podtrzymał decyzję Wojewody.
UG
Do rzecznika wojewody śląskiego skierowaliśmy zapytanie w sprawie dyr. Anny Wojtyry: czy nierespektowanie rozstrzygnięć wojewody przez Wójt Gminy Lipie zostaną przez organ nadzoru wyjaśnione?
Odpowiedź Marty Malik – dyrektora Biura Wojewody, rzecznika prasowego
:
W odpowiedzi na Pani pytanie z dnia 16 listopada 2015 r., dotyczące stanu prawnego zarządzeń Wójta Lipie, uprzejmie wyjaśniam co następuje:
W zakresie stanowiska dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w wyniku odwołania oraz ponownego obsadzenia – Wojewoda Śląski prowadził trzy postępowania, w wyniku których:
1.Zostało wydane rozstrzygnięcie nadzorcze Nr NPII.4131.1.448.2013 z dnia 26 września 2013 r., którym została stwierdzona nieważność zarządzenia Nr
0050.31.2013 Wójta Gminy Lipie w sprawie odwołania dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu. Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody zostało zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. W dniu 22 lipca 2014 r. WSA w Gliwicach oddalił skargę (sygn. akt IV SA/Gl 1356/13). Na ten wyrok skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) złożyła Gmina Lipie i również skarga kasacyjna została oddalona (sygn. akt I OSK 2987/14). Wskutek tego należy stwierdzić, że rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego Nr
NPII.4131.1.448.2013 pozostało w mocy, w związku z tym zarządzenie Nr 0050.31.2013 Wójta Gminy Lipie w sprawie odwołania dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu pozostaje nieważne. Organ nadzoru nie posiada informacji o wyniku postępowania sądowego wszczętego ze skargi pani Anny Wojtyry.
2.Zostało wydane rozstrzygnięcie nadzorcze Nr NPII.4131.1.72.2014 z 10 kwietnia 2014 r., którym została stwierdzona nieważność zarządzenia Wójta Gminy Lipie Nr 0050.17.2014 z dnia 18 lutego 2014r. w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu.
Rozstrzygnięcie nadzorcze zostało zaskarżone do WSA, jednakże postępowanie sądowe zostało zawieszone do czasu uprawomocnienia się wyroku w sprawie zarządzenia Nr 0050.31.2013 Wójta Gminy Lipie w sprawie odwołania dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu. Dopiero w dniu 18 listopada 2015 r. przed WSA w Gliwicach odbyła się rozprawa, jednakże ogłoszenie wyroku zostało odroczone na dzień 23 listopada 2015 r. (sygn. akt IV SA/Gl 883/15). Wyrok jednak w tej sprawie będzie nieprawomocny.
3. Została wniesiona skarga Nr NPII.4131.2.13.2014 do WSA w Gliwicach w dniu 22 kwietnia 2014 r. na zarządzenie Wójta Gminy Lipie Nr 0050.6.2014 z dnia 14 stycznia 2014r. w sprawie ogłoszenia konkursu na stanowisko dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu. Również w tym przypadku postępowanie sądowe zostało zawieszone do czasu uprawomocnienia się wyroku w sprawie zarządzenia Nr 0050.31.2013 Wójta Gminy Lipie w sprawie odwołania dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu. Dopiero w dniu 18 listopada 2015 r. przed WSA w Gliwicach odbyła się rozprawa, jednakże ogłoszenie wyroku zostało odroczone na dzień 23 listopada 2015 r. (sygn. akt IV SA/Gl 894/15). Wyrok jednak w tej sprawie będzie nieprawomocny.
Powyższe przedstawienie stanu faktycznego ma na celu przybliżenie sytuacji panującej wokół stanowiska dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu. Oznacza to bowiem, że gdy rozstrzygnięcie nadzorcze nie było jeszcze prawomocne, ale wstrzymywało wykonanie zarządzenia w sprawie odwołania, dyrektora Zespołu- Wójt Gminy Lipie ogłosił konkurs na to stanowisko. Wojewoda Śląski uznał to działanie za bezprawne, dlatego dążył do stwierdzenia nieważności aktu zarówno w sprawie odwołania dyrektora, jak również w sprawie powołania dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego.
Wójt Bożenę Wieloch zapytaliśmy o to: Co zamierza uczynić w sytuacji po kolejnym wyroku WSA oddalającym skargę Wójta Gminy Lipie na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody śląskiego? Czy przywróci Annę Wojtyrę na stanowisko dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu? I czy odwoła obecną dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Lipiu?
W imieniu wójt Gminy Lipie Bożeny Wieloch odpowiedzi przysłała r.pr. Iwona Karpińska-Marchewka
Na wstępie trzeba wyjaśnić, iż rzeczywiście w poniedziałek zapadły przed WSA w Gliwicach dwa wyroki dotyczące zarządzeń Wójta Gminy Lipie. Jeden z nich dotyczył skargi wojewody na zarządzenie Wójta Gminy w sprawie ogłoszenia konkursu na dyrektora szkoły. Jednakże w konkursie tym nie wyłoniono kandydata na dyrektora. Druga sprawa dotyczyła wyłącznie regulaminu konkursu na dyrektora, a nie samego konkursu.
W chwili obecnej znamy tylko sentencję wyroków, nie znamy natomiast uzasadnienia Z pewnością gdy zostanie ono sporządzone i Gmina je otrzyma będzie można precyzyjnie odnieść się do jego treści.
Zatem jeżeli chodzi o pytanie: „co dalej Pani Wójt zamierza’ proponuję poczekać na uzasadnienie wyroku, być może tam znajdziemy wskazówki w tym zakresie.
Odpowiadając na pytanie: „czy wójt odwoła obecną Panią dyrektor?” – należy zaznaczyć, iż odkąd nowy dyrektor pełni swoją funkcję – początkowo jako p.o. dyrektora, a następnie dyrektor, upłynęło już blisko 2,5 roku i jak dotąd organ nadzoru nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości w zarządzeniu o powierzeniu stanowiska Dyrektora ZS-P w Lipiu nowemu dyrektorowi. W poniedziałkowym wyroku stwierdzono jedynie nieważność samego regulaminu konkursu, są to dwa zupełnie inne zarządzenia.
Wójt nie ma kompetencji, aby unieważnić wydany przez siebie dokument. Może to zrobić organ nadzoru bądź sąd. Póki co nic takiego nie miało miejsca.
Jeżeli zaś chodzi o odwołanie Olgi Michalak ze stanowiska dyrektora to przesłanki warunkujące możliwość odwołania z pełnionej funkcji są enumeratywnie wymienione w ustawie o systemie oświaty i są to:
1. złożenie przez nauczyciela rezygnacji, za 3 miesięcznym wypowiedzeniem;
2.ustalenie negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny zadań wymienionych w art. 34 a ust. 2
3.złożenie przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o którym mowa w art. 34 ust. 2a
4.w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty.
Z uwagi na fakt, iż żadna z w/w przesłanek nie zaistniała to w chwili obecnej brak jest podstaw do odwołania z funkcji obecnego dyrektora szkoły.
Podkreślenia wymaga również fakt, iż na rzecz Anny Wojtyry Sąd Pracy zasądził odszkodowanie w niemałej wysokości z tytułu niezgodnego z prawem odwołania z funkcji dyrektora, które po uprawomocnieniu wyroku zostanie jej w całości wypłacone.
O przywróceniu do pracy orzekając sądy pracy, jednakże w przypadku odwołania przepisy prawa wykluczają możliwość wydania wyroku przywracającego na poprzednie stanowisko, lecz jedynie dają możliwość ubiegania się o odszkodowania, które Anna Wojtyra otrzymała.
ug